Angklung
Angklung – tradycyjny instrument indonezyjski, idiofon bambusowy, używany w obrzędach rytualnych ku czci bogini ryżu i płodności Dewi Sri[1], związanych z sadzeniem ryżu i żniwami, a także podczas uroczystości związanych z obrzezaniem[2]. Popularny instrument do nauki muzyki w szkołach indonezyjskich[2].
W 2010 roku angklung został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[3].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa anglung pochodzi z sundajskiego wyrażenia angkleung-angkleungan, przy czym angka oznacza „dźwięk”, a lung – „złamany”[2].
Budowa i gra
[edytuj | edytuj kod]Instrumenty wytwarzane są z bambusa, który jest ścinany w ciągu dwóch tygodni w roku, kiedy słychać śpiew cykad[2]. Łodyga bambusa jest ścinana co najmniej na wysokości trzech pierścieni nad ziemią, tak by korzenie mogły się dalej rozrastać[2]. Wiedza na temat angklungu przekazywana jest ustnie z pokolenia na pokolenie, a także coraz częściej w placówkach edukacyjnych[2].
Angklung składa się z prostokątnej ramy bambusowej, na której zawieszone są najczęściej dwie, trzy lub cztery rurki bambusowe z wypustkami na dole, nastrojone do jednego dźwięku w różnych oktawach[4], najczęściej w odstępach jedno- i trzyoktawowych[5]. Niektóre angklungi strojone są pod akordy[2]. Tradycyjnie w angklungu stosowano pentatonikę indonezyjską slendro: Angklung Kanekes, Angklung Dogdog Lojor, Angklung Gabrag, Angklung Badeng, Angklung Bunko, Angklung Badud, Angklung Buncis, Calung.
W 1938 roku muzyk Daeng Soetigna (1908–1984) zapoczątkował stosowanie skali diatonicznej: Angklung padaeng[2]. Soetigna zauważył podobieństwo indonezyjskich zespołów angklungu do europejskich zespołów dzwonkarzy, gdzie każdy dzwonkarz gra na dwóch-trzech dzwonkach pod batutą dyrygenta[6]. Soetigna zastąpił dzwonki angklungami nastrojonymi w skali diatonicznej, co pozwoliło na wprowadzenie taniego instrumentu do nauki muzyki w szkołach[6].
Instrument ma znaczenie symboliczne[2]. Każdy angklung ma przynajmniej parę rurek – żaden człowiek nie powinien izolować się, lecz żyć w społeczeństwie[2]. Większe i mniejsze rurki bambusowe symbolizują ochronę jaką więksi i bogatsi powinni zapewniać mniejszym i biedniejszym[2]. Angklung brzmi przyjemnie gdy większe i mniejsze rurki poruszają się jednocześnie – każdy musi być świadomy swoich praw i obowiązków, gdyż tylko tak można zapewnić harmonijne życie[2]. Rurki zaaranżowane są od największej do najmniejszej – każdego dnia należy starać się, by kolejny dzień był lepszy od poprzedniego[2]. Trzy rurki angklangu symbolizują tritangt – czynienie dobra myślą, uczynkiem i słowem[2].
Muzyk obejmuje ramy anklungu od dołu i od góry, poruszając energicznie górną częścią instrumentu, przez co wprawia rurki bambusowe w wibracje, generując tremolo[4]. Wypustki na dole rurek uderzają wtedy o dolną cześć ramy[2]. Ponieważ jeden muzyk gra wyłącznie jeden dźwięk (lub akord), wykonywanie utworów muzycznych wymaga współpracy wielu muzyków[2].
Najbardziej popularna formą zespołu angklung jest angklung buncis, w którego skład wchodzi do dwunastu muzyków grających na angklungach, jeden oboista grający na oboju z podwójnym stroikiem tarompet[7], czterech bębniarzy grający na bębenkach dog-dog[7], kilku śpiewaków, muzyków grających na gongach, a także animatorów publiczności[5]. Na Bali funkcjonują zespoły gamelan angklung grające na czterodźwiękowych angklunach z zastosowaniem pentatoniki indonezyjskiej slendro[8].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Instrument znany jest w Indonezji przynajmniej od 1704 roku[2]. Tradycyjne anklungi używane są w obrzędach rytualnych ku czci bogini ryżu i płodności Dewi Sri, która miała zapewnić wiosce deszcz[1]. W społeczności Baduy, żyjącej w zachodniej Indonezji, muzycy budzą najpierw symbolicznie boginię dźwiękami angklangu i świętują jej zaślubiny z ziemią[4]. Kilka tygodni później grają ponownie, by uchronić boginię i ziemię przed nieszczęściami[4]. Zespoły angklung baduy grają na instrumentach złożonych z dziewięciu rurek[4].
W 2010 roku angklung został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[3]. W lipcu 2011 roku w Waszyngtonie został pobity rekord liczby osób grających jednocześnie na angklungu – zespół składał się z 5182 osób a rekord został wpisany do Księgi rekordów Guinnessa[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Terry E. Miller, Sean Williams: The Garland Handbook of Southeast Asian Music. Psychology Press, s. 66. ISBN 978-0-415-96075-5. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q UNESCO: NOMINATION FILE NO. 00393 FOR INSCRIPTION ON THE REPRESENTATIVE LIST OF THE INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE IN 2010. [dostęp 2014-01-04]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO ICH: Indonesian Angklung. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e Henry Spiller: Focus: Gamelan Music of Indonesia. 2008, s. 112. ISBN 978-0-415-96067-0. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ a b Terry E. Miller, Sean Williams: The Garland Handbook of Southeast Asian Music. Psychology Press, s. 376. ISBN 978-0-415-96075-5. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ a b Henry Spiller: Focus: Gamelan Music of Indonesia. 2008, s. 113. ISBN 978-0-415-96067-0. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ a b Garland Encyclopedia of World Music: The Concise Garland Encyclopedia of World Music, Volume 2. Routledge, 2013, s. 1342. ISBN 978-1-136-09602-0. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ Henry Spiller: Focus: Gamelan Music of Indonesia. 2008, s. 214. ISBN 978-0-415-96067-0. [dostęp 2014-01-04].
- ↑ Endy M. Bayuni. Washington DC shakes to angklung world record. „The Jakarta Post”, 2011-07-11. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Angklung Web Institute (AWI): strona oficjalna. [dostęp 2014-01-04]. (ang.).