Choroń (gmina)

Choroń
	gmina wiejska
	1919–1925
Państwo	Polska
Województwo	1867–1915: gub. piotrkowska; 1915–1919: GGL; 1919–1925: kieleckie
Powiat	1867–1915: będziński; 1915–1919: dąbrowski; 1919–1925: będziński
Data powstania	1 stycznia?/13 stycznia 1867
Data likwidacji	18 lutego 1925
Siedziba	1867–1919: Choroń; 1919–1925: Poraj
brak współrzędnych

Choroń (od 1925 Poraj) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1867–1925 w Kieleckiem. Siedzibą władz gminy był początkowo Choroń, a po II wojnie światowej Poraj.

Królestwo Polskie

Gmina Choroń powstała 1 stycznia^?/13 stycznia 1867 w związku z reformą gminną w Królestwie Polskim. Należała do powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej^[2]^[3].

Okupacja austriacko-niemiecka

W czasie I wojny światowej (1915–19) gminę Choroń przecięła granica delimitacyjna pomiędzy niemieckim a austriackim okupantem. Część austriacką (liczącą w 1916 roku 2414 mieszkańców) włączono do nowo utworzonego powiatu dąbrowskiego, zachowując gminę o nazwie Choroń, a obejmującą już tylko Choroń i Zaborze oraz mniejszą, wschodnią część Poraja^[4]. Ludniejszą część niemiecką (liczącą w 1916 roku 3178 mieszkańców^[4]) okupant przekształcił 27 lutego 1915 w gminę Poraj w powiecie będzińskim, składającą się z miejscowości położonych na zachód od Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, czyli Gienzyn (Gęzyn), Jastrzębie (Jastrząb), Kuźnica (Kuźnica Stara) z folwarkiem i domami mieszkalnymi Oczko oraz główna, zachodnia część Poraja. Do gminy Poraj dołączono także miejscowość Masłońskie z przeciętej granicą gmina Żarki. Wójtem Poraja został Ludwik von Ryczowolski^[5].

Polska

Po wojnie władze polskie ponownie zespoiły rozdzielone gminy Choroń i Poraj, przywracając jednostce jej pierwotną nazwę Choroń, natomiast zachowując siedzibę w Poraju (miejscowość Masłońskie powróciła gmina Żarki). W okresie międzywojennym gmina Choroń należała do powiatu będzińskiego w woj. kieleckim^[6].

18 lutego 1925 roku gmina została zniesiona przez przemianowanie na gminę Poraj^[7]^[8].

Przypisy

↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego.
↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)
↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
↑ ^a ^b Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego
↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 2 (str. 8)
↑ Rozporządzenie z d. 29 marca 1919 r. w przedmiocie przywrócenia na terenie b. Królestwa Kongresowego dawnych granic gmin wiejskich, zmienionych prze władze okupacyjne niemieckie i austriacko-węgierskie (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 1919, nr 21, poz. 265)
↑ M.P. z 1925 r. nr 40, poz. 153
↑ Dz.U. z 1926 r. nr 125, poz. 727 błędnie podaje że gmina Choroń weszła 1 stycznia 1927 roku w skład nowo utworzonego powiatu zawierciańskiego, ponieważ jednostka została zniesiona w 1925 roku (powinno być: "gmina Poraj").

[1] Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego.

[2] Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, str. 279)

[3] Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)

[szkol-4] Stan szkolnictwa powszechnego w grudniu 1917 r. na terytorjum obu byłych jeneralnych gubernatorstw: Warszawskiego i Lubelskiego

[poraj-5] Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 2 (str. 8)

[6] Rozporządzenie z d. 29 marca 1919 r. w przedmiocie przywrócenia na terenie b. Królestwa Kongresowego dawnych granic gmin wiejskich, zmienionych prze władze okupacyjne niemieckie i austriacko-węgierskie (Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 1919, nr 21, poz. 265)

[7] M.P. z 1925 r. nr 40, poz. 153

[8] Dz.U. z 1926 r. nr 125, poz. 727 błędnie podaje że gmina Choroń weszła 1 stycznia 1927 roku w skład nowo utworzonego powiatu zawierciańskiego, ponieważ jednostka została zniesiona w 1925 roku (powinno być: "gmina Poraj").

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) Generalne Gubernatorstwo Warszawskie (1915–19) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945) woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta	Będzin (do 1948 →) Czeladź (do 1870 i 1916–51 →) Dąbrowa (Górnicza) (1916–49 →) Grodziec (od 1951) Kazimierz Górniczy (od 1967) Klimontów (od 1967) Koziegłowy (do 1870) Łagisza (1969–72 →) Modrzejów (do 1870) Mrzygłód (do 1870 i 1916–19) Porąbka (1967–72 →) Siewierz (do 1870 i 1916–19) Sosnowiec (1902–28 →) Strzemieszyce Wielkie (od 1954) Włodowice (do 1870) Wojkowice (od 1962) Zagórze (od 1967) Zawiercie (1915–26 →) Ząbkowice (od 1962) Żarki (do 1870)
Osiedla (1954–72)	Gołonóg (1957–60) Kazimierz (1954–66 →) Klimontów (1954–66) Maczki (1958–72 →) Ostrowy Górnicze (1956–66 →) Porąbka (1956–66) Wojkowice Komorne (1954–62) Zagórze (1954–66) Ząbkowice (1956–62)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bobrowniki (1867–1954 i od 1973) Choroń (1867–1925) Czeladź (1915) Dąbrowa Górnicza (1909–16) Gołonóg (de facto 1941–54, de jure 1950–54) Górnicza (1874–1909) Grodziec (1915–51) Gzichów (1867–1915) Kazimierz (1950–54) Koziegłowy (1867–1915) Koziegłowy (1915–26 →) Koziegłówki (1915–26 →) Kromołów (← 1890–1926 →) Łagisza (1915–54) Łosień (1867–1954 i od 1973) Mierzęcice (1915–26 →) Milowice (1915) Modrzejów (1915) Mrzygłód (1915–16 i 1919–26 →) Myszków (1924–26 →) Niegowa (1867–1926 →) Niwka (1915–53) Olkusko-Siewierska (1867–1915, 1919–41 i 194?–49) Osad Górniczych (1867–1874) Ożarowice (1867–1941 i 1945–49) Pińczyce (1867–1926 →) Poraj (1915–19 i 1925–26 →) Poręba (Mrzygłodzka) (1867–1926 →) Psary (od 1973) Rokitno Szlacheckie (1867–1926 →) Rudnik–Wielki (1867–1926 →) Sączów (1941–45 i 1950–54) Siewierz (1890–1916 i 1919–26 →) Strzemieszyce (1941–4?) Strzemieszyce Wielkie (1950–54) Sulików (1867–1915) Włodowice (1867–1926 →) Wojkowice Kościelne (de facto 1867–1941, de jure 1867–1949; i od 1973) Wysoka (1915–19) Zagórze (Olkuskie) (1867–1874 i 1909–54) Zagórze (GGW) (1915) Ząbkowice (de facto 1941–54, de jure 1950–54; i od 1973) Żarki (1867–1926 →)
Gromady (1954–72)	Błędów (1954–61) Bobrowniki (1954–72) Dąbie (1954–72) Dobieszowice (1954–72) Gołonóg (1954–56) Kazimierz (1954) Klimontów (1954) Łagisza (1954–68) Łosień (1954–72) Maczki (1954–57) Okradzionów (1954–72) Ostrowy Górnicze (1954–55) Ożarowice (1954–56 →) Porąbka (1954–55) Psary (1954–72) Rogoźnik (1954–72) Sarnów (1954–72) Sączów (1954–72) Siemonia (1954–61) Strzemieszyce Małe (1954–72) Strzemieszyce Wielkie (1954) Strzyżowice (1954–72) Tąpkowice (1954–56 →) Tuczna Baba / Tucznawa (1954–72) Ujejsce (1954–72) Wojkowice Komorne (1954) Wojkowice Kościelne (1954–72) Zagórze (1954) Ząbkowice (1954–55) Żychcice (1954–61)

Przynależność administracyjna	Generalne Gubernatorstwo Lubelskie (1915–19)
Miasta	Dąbrowa Górnicza (1916–19)
Gminy wiejskie	Choroń (1915–19) Dańdówka (1915) Dąbrowa Górnicza (1915–16) Gołonóg (1915–19) Klimontów (1915) Kromołów (1915–19) Łosień (1915–19) Niegowa (1915–19) Niwka (1915–19) Rokitno Szlacheckie (1915–19) Włodowice (1915–19) Zagórze (1915 i 1915–19) Żarki (1915–19)