12 Brygada Zmechanizowana

12 Brygada Zmechanizowana

Odznaka pamiątkowa
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1996
Patron	gen. broni Józef Haller
Tradycje
Święto	15 maja
Nadanie sztandaru	23 czerwca 1996
Rodowód	5 Pułk Zmechanizowany
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Grzegorz Duda
Obecny	gen. bryg. Dariusz Czekaj
Organizacja
Numer	1749
Dyslokacja	Szczecin
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska zmechanizowane
Podległość	12 Dywizja Zmechanizowana
Strona internetowa

Koszary 12 Brygady Zmechanizowanej przy al. Wojska Polskiego w Szczecinie

Koszary pododdziałów 12 BZ (2 bpzmot, 3 bpzmot, dplot, 2 bsap) w Stargardzie

Rozlokowanie jednostek 12 DZ w 2010

Poczet sztandarowy brygady

Płat sztandaru brygady

12 Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Hallera (12 BZ) – związek taktyczny wojsk zmechanizowanych Sił Zbrojnych RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Brygada powstała w 1996 na bazie 5 pułku zmechanizowanego jako jednostka 12 Dywizji Zmechanizowanej. 12 Brygada Zmechanizowana należy do największych i najnowocześniejszych jednostek w wojskach lądowych. W 2006 roku otrzymała transportery opancerzone Rosomak.

Tradycje

Decyzją Ministra Obrony Narodowej nr 51 z 10 kwietnia 1996 dla zachowania w pamięci czynów żołnierzy jednostek piechoty oznaczonych cyfrą „5” oraz żołnierzy pułków wchodzących w skład 12 Dywizji Piechoty II Rzeczypospolitej przejęła tradycje:

• regimentu artylerii koronnej 1673–1775
• 5 regimentu fizylierów 1775–1786
• 5 batalionu piechoty Legionów gen. J.H. Dąbrowskiego 1797–1803
• 5 pułku piechoty Księstwa Warszawskiego 1806–1814
• 5 pułku piechoty liniowej 1815–1831
• 5 pułku piechoty 1 Brygady Legionów J. Piłsudskiego 1914–1917
• 5 pułku piechoty Legionów 1918–1939
• 5 pułku piechoty 1943–1962
• 5 pułku zmechanizowanego 1962–1995
• 51 pułku piechoty strzelców kresowych 1918–1939
• 52 pułku piechoty strzelców kresowych 1918–1939
• 54 pułku piechoty strzelców kresowych 1918–1939
• 12 kresowego pułku artylerii lekkiej (dla dywizjonu artylerii mieszanej) 1919–1939

W 2007 12 Brygada Zmechanizowana przejęła tradycje rozformowanej 6 Brygady Kawalerii Pancernej ze Stargardu Szczecińskiego.

Święto brygady obchodzone jest 15 maja, w celu upamiętnienia daty powrotu do kraju oddziałów Armii Polskiej we Francji w 1919 oraz dla zachowania w pamięci daty 15 maja 1949, kiedy to pododdziały 5 Pułku Piechoty przybyły i rozpoczęły służbę w garnizonie Szczecin.

15 maja 2007, w 90 rocznicę wydania dekretu Prezydenta Republiki Francuskiej o utworzeniu Armii Polskiej we Francji, odbyła się uroczystość na terenie koszar jednostki podczas której wręczono brygadzie repliki sztandaru 1 pułku strzelców polskich we Francji oraz ceremonia odsłonięcia pomnika patrona brygady – generała broni Józefa Hallera.

Struktura organizacyjna (2010)

• dowództwo i sztab – Szczecin
• batalion dowodzenia – Szczecin
• 1 batalion piechoty zmotoryzowanej – Szczecin
• 14 batalion Ułanów Jazłowieckich (2 batalion piechoty zmotoryzowanej) – Stargard
• 3 batalion piechoty zmotoryzowanej – Stargard
• dywizjon przeciwlotniczy – Stargard
• dywizjon artylerii samobieżnej – Choszczno
• kompania rozpoznawcza – Szczecin
• 2 batalion saperów – Stargard
• batalion logistyczny – Szczecin
• Grupa Zabezpieczenia Medycznego – Szczecin

Uzbrojenie

• kołowe transportery opancerzone Rosomak
• samobieżne moździerze 120 mm Rak
• bojowe wozy piechoty BWP-1
• samobieżne armatohaubice Dana
• rozpoznawcze samochody opancerzone BRDM-2
• samochody terenowe Honker
• przeciwpancerne pociski kierowane Spike
• karabiny wyborowe Bor, Tor, Alex, Sako TRG 22
• armaty przeciwlotnicze ZU-23-2 „Hibneryt”
• PPZR „Grom”
• Stacje radiolokacyjne NUR -22 i ZDPSR Soła
• wozy dowodzenia i kierowania ogniem (Łowcza-3K, Rega 1, 2, 3)

Symbole brygady

Sztandar

23 czerwca 1996 prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, na Wałach Chrobrego w Szczecinie, wręczył dowódcy brygady ppłk. dypl. Grzegorzowi Dudzie sztandar. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli członkowie Zarządu Okręgowego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Szczecinie: prof. dr hab. Tadeusz Mieczkowski ps.Bończa i kpt. w st. spocz. Roman Wilczek ps. Lupus.

Płat sztandaru to biała tkanina w kształcie kwadratu o wymiarach 75×75 cm, po której obu stronach znajduje się krzyż kawalerski wykonany z tkaniny czerwonej. Jeden bok sztandaru wszyty jest w białą skórę. Boki sztandaru obszyte złotą frędzlą. Na stronie głównej płata, pośrodku krzyża kawalerskiego, znajdują się dwie gałązki wawrzynu, haftowane złotym szychem. Pośrodku wieńca umieszczony wizerunek orła białego z głową zwróconą do drzewca. W rogach płata umieszczone są wieńce wawrzynu z numerem jednostki – 12.

Na stronie odwrotnej płata, pośrodku krzyża kawalerskiego, znajduje się napis „BÓG HONOR OJCZYZNA” w wieńcu z wawrzynu. W rogach płata umieszczone są wieńce wawrzynu, a w ich polach:

• w prawym górnym wizerunek Krzyża Pamiątkowego AK
• w prawym wizerunek odznaki pamiątkowej 12 Brygady Zmechanizowanej
• w lewym dolnym wieńcu wawrzynu litery JH
• w lewym górnym odwzorowanie herbu Szczecina

Odznaka pamiątkowa
Odznaka nawiązuje do kształtu odznaki 54 pułku piechoty Strzelców Kresowych. Ma kształt równoramiennego krzyża o wymiarach 40x40 mm. Ramiona pokryte są granatową emalią z żółtym obrzeżem. W pierwotnym wzorze odznaki na ramionach krzyża znajdowały się napisy: 12, BZ, 5 pz oraz herb Szczecina. Na środku krzyża nałożona jest odznaka oficerska Armii Polskiej we Francji w kształcie zielonego rombu, a na nim stylizowany orzeł piastowski. Ramiona krzyża są złączone wieńcem laurowo dębowym. Obecny wzór (z 2014) odznaki jest pozbawiony herbu Szczecina i napisu 5 pz na ramionach krzyża.

• Insygnia 12 BZ
• 
  Odznaka pamiątkowa
  (pierwotna wersja)
• 
  Odznaka pamiątkowa
  (wzór 2014)
• 
  Oznaka rozpoznawcza na mundur wyjściowy
• 
  Oznaka rozpoznawcza na mundur polowy
• 
  Proporczyk na beret

Szkolenie bojowe, misje wojskowe

Defilada 12 BZ na Wałach Chrobrego w Szczecinie

Żołnierze kompanii wsparcia 12 BZ

KTO Rosomak na ćwiczeniach brygady

Zestawy Hibneryt podczas ćwiczeń bz

Szkolenie bojowe

12 Brygada Zmechanizowana, która powstała w 1996 wskutek przemian strukturalnych Wojsk Lądowych, to obecnie jedna z najlepiej wyszkolonych jednostek Wojsk Lądowych. Pełniła i pełni służbę w Polskich Kontyngentach Wojskowych, uczestniczyła i uczestniczy w wielu ćwiczeniach krajowych i międzynarodowych. W latach 2000–2006 3 bpzmot (w strukturze brygady do 2006 funkcjonował jako 1 batalion zmechanizowany, w 2006 zmienił nazwę na 2 batalion zmechanizowany, a w 2008 na 3 batalion piechoty zmotoryzowanej, w 2011 przeniesiony do Stargardu) 12 BZ wchodził w skład Międzynarodowej Brygady Szybkiego Rozwinięcia (SHIRBRIG), a w 2003 uczestniczył w operacji „Iraqi Freedom”, tworząc batalionową Grupę Bojową. Od 2005 w strukturach 12 BZ jest zawodowa Wojskowa Straż Pożarna, która stacjonuje w Stargardzie. Bdow od początku powstania miał i ma za zadanie podczas szkolenia, ćwiczeń 12 BZ przygotowanie i wyposażenie stanowisk dowodzenia (MAIN, TAC oraz MCG), ich ochrona i obrona, a także zapewnienie organom dowodzenia łączności z przełożonym. Dplot w roku 2004 za wysokie wyniki w szkoleniu został wyróżniony tytułem honorowym „Najlepszy Pododdział Wojsk Lądowych”. W roku 2005 na bazie rozformowanego batalionu czołgów oraz części 1 batalionu zmechanizowanego powstał 1 batalion zmotoryzowany, który pierwszy w brygadzie przyjął do eksploatacji KTO Rosomak. Od 2009 pododdział brygady 1 bpzmot rozpoczął wdrażanie i realizację 36-miesięcznego programu szkolenia. W 2011 1 bpzmot jako pierwszy w kraju otrzymał certyfikację zdolności do działania zgodnie z wojennym przeznaczeniem i został uhonorowany tytułem „Przodujący Pododdział Wojsk Lądowych”.

W roku 2011 pododdziały brygady jako pierwsze w kraju, rozpoczęły szkolenie zgodnie z nowymi programami szkolenia wojsk pancernych i zmechanizowanych. W tym samym roku został sformowany batalion logistyczny odpowiadający za zabezpieczenie logistyczne i transport pododdziałów brygady, zabezpieczał i zabezpiecza ćwiczenia na poligonach całego kraju, uczestniczył w międzynarodowych ćwiczeniach „Saber Strike-18” czy „Allied Spirit-18” w Niemczech. W 2012 i w 2014 2 bpzmot pełnił dyżur w ramach Sił Odpowiedzi NATO. Od 2012 batalion saperów został podporządkowany dowódcy 12 BZ wspierając inżynieryjnie działania brygady. W 2013 12 BZ uczestniczyła w ćwiczeniu „Rosomak-13”, a na poligonie w Drawsku Pomorskim współdziałała z żołnierzami Stanów Zjednoczonych podczas ćwiczenia „Steadfast Jazz 2013 Land Livex”, a we wrześniu 2014 brygada szkoliła się podczas ćwiczenia z wojskami „Anakonda-14”, które odbyło się w Ośrodku Szkolenia wojsk Lądowych w Orzyszu. 2 bzmot w 2014 brał udział w ćwiczeniu „Citadel Rochaambeau-14”. W marcu 2015 pododdziały 12 BZ odbyły ćwiczenie taktyczne z wojskami „Ryś-15”, w czasie którego brygada została poddana kontroli przez Departament Kontroli MON i otrzymała ocenę bardzo dobrą. W latach 2013–2016 1 bpzmot 12 BZ brał udział w najważniejszych ćwiczeniach „Dragon” i „Anakonda”. W 2015 pełnił dyżur w składzie Grupy Bojowej Unii Europejskiej Państw Wyszehradzkich (tzw. V4), a od roku 2018 szkolił się jako nieetatowy Oddział Wydzielony Dowódcy 12 Dywizji Zmechanizowanej. W 2015 12 BZ uczestniczyła w międzynarodowym ćwiczeniu „Saber Junction-15”, które odbyło się w amerykańskim Ośrodku Szkolenia Poligonowego w Hohenfels w Niemczech oraz na Litwie w międzynarodowym ćwiczeniu taktycznym z wojskami „Iron Sword-15”.

W 2016 2 bpzmot 12 BZ pełnił dyżur w Wyszehradzkiej Grupie Bojowej Unii Europejskiej oraz brał udział w ćwiczeniach, między innymi: „Serval”, „Anakonda”, „Patria”, „Ryś”, „Borsuk”, „Kuguar i „Wilk. W latach 2017–2018 pododdział brygady 3 bpzmot szkoliły się w środowisku międzynarodowym, ćwicząc z żołnierzami z Albanii, Bułgarii, Czechy, Holandii, Słowacji, Stanów Zjednoczonych. W 2008 3 bpzmot wszedł w skład Grupy Bojowej Unii Europejskiej, a w 2019 rozpoczął szkolenie pododdziałów do udziału w misjach Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz przygotowywał się do przyjęcia nowoczesnego uzbrojenia – moździerzy 120 mm Rak na podwoziu KTO Rosomak. W roku 2017 dywizjon artylerii samobieżnej z Choszczna wziął udział w międzynarodowym ćwiczeniu „Flaming Thunder 2017” na terenie Litwy, a w 2018 uczestniczył w ćwiczeniu „Dynamic Front-18”, realizowanego na terenie ośrodka 7 Armii Stanów Zjednoczonych w Grafenwöhr w Niemczech, weszli w skład 1 Brygady Artylerii z Wielkiej Brytanii (DIVARTY). W latach 2017–2020 12 BZ uczestniczyła w ćwiczeniach m.in.: „Bido-17”; „Dragon-17”; „Allied Spirit VIII”; „Combined Resolve-18”; „Saber Strike-18”; „Anakonda-18”; „Iron Wolf-19”; „Dragon-19”; „Ryś-19”; „Anakonda-20”. W roku 2023 12 Brygada Zmechanizowana brała udział w międzynarodowym ćwiczeniu „Anakonda-23” oraz „Aurora-23”.

Misje wojskowe

Patrol z Camp Alfa w Iraku

Konwój z Polskiej Grupy Bojowej

Żołnierze 12 Brygady Zmechanizowanej realizowali i realizują zadania poza granicami państwa, w tym:

• VIII zmiana PKW w Libanie – (1997-1999; 2003-2004; 2008-2009)
• zmiana PKW Bośnia i Hercegowina
• zmiana PKW KFOR w Kosowie
• zmiana PKW UNDOF w Syrii
• zmiana PKW SHIRBRIG w Sudanie
• I zmiana PKW w Iraku – (2003-2004)
• VI zmiana PKW w Iraku – (2006)
• X zmiana PKW w Iraku – (2008)
• I zmiana PKW w Czadzie – (2008)
• III zmiana PKW w Afganistanie – (2008)
• IV zmiana PKW w Afganistanie – (2008-2009)
• XII zmiana PKW w Afganistanie – (2012-2013)
• I zmiana PKW EUFOR RCA – (2014)
• XII zmiana PKW w Rumunii – (2023)
• XIII zmiana PKW w Rumunii – (2023-2024)
• XIV zmiana PKW w Rumunii – (2024)

Szczecin, 12 Brygada Zmechanizowana. Hołd Ku Pamięci Poległych w Misjach

Zginęli podczas misji wojskowej

Podczas pełnienia obowiązków poza granicami państwa zginęli:

• ppłk Hieronim Kupczyk – PKW Irak (2003)
• kpr. Gerard Wasielewski – PKW Irak (2003)
• plut. Tomasz Krygiel – PKW Irak (2004)
• st. chor. szt. Andrzej Rozmiarek – PKW Afganistan (2009)
• st. chor. Łukasz Sroczyński – PKW Afganistan (2013)
• sierż. Paweł Ordyński – PKW Afganistan (2013)

Wyróżnienia brygady

12 Brygada Zmechanizowana między innymi była wyróżniana:

Replika sztandaru 14 pułku UJ (2018)

Buńczuk dla 2 kzmot 2 bzmot z 12 BZ

• tytuł honorowy dla 12 BZ – Znak Honorowy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej nadany przez MON – 2004,
• tytuł honorowy dla dplot 12 BZ – „Najlepszy Pododdział Wojsk Lądowych” nadany przez Dowódcę Wojsk Lądowych – 2004,
• nazwa wyróżniająca dla 2 bpzmot 12 BZ – „14 batalion Ułanów Jazłowieckich” – 2007,
• tytuł honorowy dla das 12 BZ – „Wzorowy Pododdział” nadany przez Dowódcę Wojsk Lądowych – 2008,
• tytuł honorowy dla 1 bpzmot 12 BZ – „Przodujący Pododdział Wojsk Lądowych” nadany przez Dowódcę Wojsk Lądowych – 2011,
• tytuł honorowy dla 2 bpzmot 12 BZ – „Przodujący Pododdział Wojsk Lądowych” nadany przez Dowódcę Wojsk Lądowych – 2011,
• tytuł honorowy dla 12 BZ – „Przodujący Oddział Wojska Polskiego” nadany przez Ministra Obrony Narodowej – 2012,
• wyróżnienie 12 BZ honorową bronią białą – „Kordzik Honorowy z orłem Wojsk Lądowych” przez Dowódcę Generalnego RSZ – 2014,
• wyróżnienie 12 BZ honorową bronią białą – „Kordzik Honorowy z orłem Wojsk Lądowych” przez Dowódcę Generalnego RSZ – 2015,
• tytuł honorowy dla 12 BZ – „Zasłużony Żołnierz RP” nadany przez Dowódcę Generalnego RSZ – 2014,
• tytuł honorowy dla 12 BZ – „Zasłużony Żołnierz RP” nadany przez Dowódcę Generalnego RSZ – 2015,
• nazwa wyróżniająca dla das – „Choszczeński” na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej – 2015,
• Wojskowa Straż Pożarna za I miejsce w zawodach na szczeblu Delegatury Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej – 2016,
• kompania rozpoznawcza za I miejsce w zawodach użyteczno-bojowych wojsk rozpoznawczych na szczeblu centralnym – 2017,
• otrzymał 2 bpzmot replikę sztandaru 14 pułku Ułanów Jazłowieckich – 2018,
• wyróżnienie dla Klubu Wojskowego 12 BZ podczas VI Regionalnego Finału Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu – 2018,
• wpis do Księgi Honorowej Wojska Polskiego – 2018,
• nagroda dla Klubu Wojskowego 12 BZ II stopnia Ministerstwa Obrony Narodowej w konkursie filmów, fotografii, plastyki Wojska Polskiego w Lublińcu – 2019.

Dowódcy brygady

• ppłk dypl. Grzegorz Duda (1995–1999)
• płk dypl. Andrzej Malinowski (1999–2002)

12 Brygada Zmechanizowana

Pomnik-ławeczka gen. Józefa Hallera patrona 12 Brygady Zmechanizowanej.

12 Brygada Zmechanizowana

Klub wojskowy 12 BZ w Stargardzie (2020)

• gen. bryg. Marek Ojrzanowski (2002–2005)
• gen. bryg. Piotr Pcionek (2005–2007)
• gen. bryg. Tomasz Bąk (2007–2008)
• cz.p.o. płk dypl. Krzysztof Stachowiak (2008)
• gen. bryg. Janusz Adamczak (2008)
• cz.p.o. płk dypl. Krzysztof Stachowiak (X 2008–V 2009)
• gen. bryg. Janusz Adamczak (2009–2010)
• gen. bryg. Andrzej Tuz (2010–2012)
• cz.p.o. płk Daniel Butryn (IX 2012–VII 2013)
• gen. bryg. Andrzej Tuz (VII 2013–XII 2013)
• gen. bryg. Dariusz Górniak (2014–2017)
• gen. bryg. Piotr Trytek (2017–2019)
• gen. bryg. Sławomir Dudczak (2019–2020)
• cz.p.o. płk Roman Brudło (2020–2021)
• gen. bryg. Roman Łytkowski (2021–2023)
• gen. bryg. Dariusz Czekaj (2023–)

Bibliografia

• Grzegorz Ciechanowski: Tradycje wojskowe związków taktycznych Wojsk Lądowych na Pomorzu Zachodnim. W: Pomorze militarne. Stulecie odrodzenia polski a region. T. IX. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo „Pogranicze”, 2018. ISBN 978-83-89341-98-3.
• Dariusz Faszcza: Z dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Warszawa: Dom Wydawniczy „Bellona”, 2005. ISBN 83-11-10131-0.
• Kazimierz Kozłowski: Pomorze Zachodnie w latach 1945 – 2010. T. I. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 2012. ISBN 978-83-7241-870-8.
• Tadeusz Krząstek, Andrzej Żak: Z ziemi włoskiej do Polski. Warszawa: Wydawnictwo Marrow SA, 1997. ISBN 83-907396-5-8.
• Zdzisław Sawicki, Jerzy Waszkiewicz, Adam Wielechowski: Mundur i odznaki Wojska Polskiego: czas przemian. Warszawa: „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08588-9.
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Monika Matuszczak: 12 Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Hallera. Na Bój i Po Zwycięstwo. Warszawa: WCEO, 2019, s. 13; 15; 17; 22; 23; 27; 31; 34; 36; 37; 38; 44; 47; 61; 64; 67; 68; 70; 74; 76; 80; 82; 83; 84; 86; 88; 90-92; 103-105; 105. ISBN 978-83-65409-92-8.
• Augustyn Maćkowiak: Historia Klubu Wojskowego w Stargardzie. Stargard: Agencja Promocyjno-Wydawnicza StarOfService, 2018, s. 23-24.
• Grzegorz Jasiński: Kronika Wojska Polskiego 2010. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2011, s. 23. ISSN 1734-2317.

Linki zewnętrzne

• 12 Brygada Zmechanizowana im. gen. broni Józefa Hallera. wojsko-polskie.pl/12bz. [dostęp 2020-01-24].
• 12 Brygada Zmechanizowana. jednostki-wojskowe.pl.