Wampir zwyczajny

Wampir zwyczajny
	Desmodus rotundus
	(É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Podrząd	mroczkokształtne
Rodzina	liścionosowate
Podrodzina	wampiry
Plemię	Desmodontini
Rodzaj	wampir
Gatunek	wampir zwyczajny
Synonimy
	Phyllostoma rotundum É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810; Rhinolophus ecaudatus Schinz, 1821; Desmodus rufus Wied-Neuwied, 1824; Phyllostoma infundibiliforme Rengger, 1830; Edostoma cinerea d’Orbigny, 1834; Desmodus dorbignyi Waterhouse, 1838; Desmodus murinus Wagner, 1840; Desmodus fuscus Burmeister, 1854; Desmodus mordax Burmeister, 1879;
	Phyllostoma rotundum É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810; Rhinolophus ecaudatus Schinz, 1821; Desmodus rufus Wied-Neuwied, 1824; Phyllostoma infundibiliforme Rengger, 1830; Edostoma cinerea d’Orbigny, 1834; Desmodus dorbignyi Waterhouse, 1838; Desmodus murinus Wagner, 1840; Desmodus fuscus Burmeister, 1854; Desmodus mordax Burmeister, 1879;
Podgatunki
	D. r. rotundum (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810); D. r. murinus Wagner, 1840;
	D. r. rotundum (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810); D. r. murinus Wagner, 1840;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wampir zwyczajny^[12] (Desmodus rotundus) – gatunek ssaka z podrodziny wampirów (Desmodontinae) w obrębie rodziny liścionosowatych (Phyllostomidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1810roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire nadając mu nazwę Phyllostoma rotundum^[2]. Holotyp pochodził z Asunción, w Paragwaju^[13]. Podgatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1840 roku niemiecki zoolog Johann Andreas Wagner nadając mu nazwę Desmodus murinus^[8]. Holotyp pochodził z Meksyku^[14]^[15]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju wampir^[12] (Desmodus)^[14]^[13]^[16]^[17].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[17].

Etymologia

Desmodus: gr. δεσμος desmos „zawijany”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[18].
rotundus: łac. rotundus „okrągły”, od rota „koło”^[19].
murinus: nowołac. murinus „mysio-szary”, od łac. murinus „myszowaty”, od mus, muris „mysz”^[20].

Zasięg występowania

Wampir zwyczajny występuje w Ameryce zamieszkując w zależności od podgatunku^[17]:

D. rotundus rotundus – Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Ekwador, Peru, Brazylia, Boliwia, Paragwaj, północne Chile, Argentyna i Urugwaj; także wyspy Margarita i Trynidad.
D. rotundus murinus – Sonora i Tamaulipas w północnym Meksyku na południe przez Amerykę Środkową do północnej i zachodniej Kolumbii i zachodnich zboczy Andów w Ekwadorze i Peru.

Morfologia

Długość ciała 68–93 mm, ogona brak, długość ucha 16–21 mm, długość tylnej stopy 13–22 mm, długość przedramienia 52–64 mm; masa ciała 25–40 g^[16]. Ma brązowo-szare futro z jaśniejszą stroną brzuszną. Brak błony ogonowej (uropatagium), która występuje u innych nietoperzy. Wampir zwyczajny ma dobrze rozwinięty zmysł węchu i duże oczy. Kończyny także są wyspecjalizowane. Przednie posiadają długi kciuk i są dobrze rozwinięte, zaś tylne są mocne^[21]^[22]^[23]. Jak wszystkie nietoperze potrafi latać, ale w odróżnieniu od innych nietoperzy potrafi też biegać i skakać. U wampirów zwyczajnych występuje dymorfizm płciowy, samice są większe od samców. Wzór zębowy: I ${\tfrac {1}{2}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {1}{2}}$ M ${\tfrac {1}{1}}$ = 20^[16].

Kariotyp wynosi 2n = 28 i FN = 52^[16].

Ekologia

Zwyczaje

Wampir zwyczajny preferuje tropikalne i subtropikalne klimaty. Zazwyczaj żyje w koloniach od 20 do 100 osobników, jednakże notowane były również dużo większe kolonie w liczbie 5 tys. Desmodus rotundus osiedla się w umiarkowanie oświetlonych jaskiniach o głębokich szczelinach i zagłębieniach. Można go także znaleźć w starych studniach, szybach kopalnianych i opuszczonych budynkach. W miejscach występowania wampira zwyczajnego można wyczuć charakterystyczną woń amoniaku, pochodzącą ze strawionej krwi^[24]. Na łowy wylatuje nocą, dzień spędzając ukryty w dziuplach drzew, jaskiniach i innych kryjówkach. Zaatakowane zwierzę zwykle nie zauważa napastnika, gdyż w ślinie wampira znajdują się substancje znieczulające. W przypadku nieudanego polowania przez któregoś z dorosłych osobników zdarza się dzielenie się zdobytą krwią w społeczności^[25].

Rozmnażanie

Wampiry zwyczajne mogą rozmnażać się cały rok, jednakże szczyt zachowań reprodukcyjnych przypada na okresy od kwietnia do maja i od października do listopada. Największą liczbę zapłodnionych samic zaobserwowano podczas pory deszczowej w Meksyku i Kostaryce. Samice mogą być w ciąży więcej niż jeden raz w ciągu roku. Ciąża trwa około 7 miesięcy. Zazwyczaj rodzi się jedno młode, lecz zdarzają się również bliźnięta. Są one karmione mlekiem matki przez pierwszy miesiąc życia, a następnie razem z matką wyruszają na łowy^[26]^[27].

Odżywianie

Odżywiają się wyłącznie krwią kręgowców. Nacinają skórę ofiar swymi bardzo ostrymi zębami i zlizują spływającą krew. Krew ta nie krzepnie, gdyż ślina tego nietoperza zawiera specjalne antykoagulanty. Jego przełyk jest tak wąski, że oprócz krwi nie jest w stanie przełknąć innego pożywienia.

Wampiry nie tylko osłabiają zaatakowane zwierzęta, ale mogą być nosicielami wścieklizny. Według jednej z teorii wampiry spowodowały wyginięcie koni w krainie neotropikalnej^[28].

Komunikacja i percepcja

Najczęściej porozumiewają się między sobą matki z młodymi. Krzyki kontaktowe zarejestrowane zostały w przedziale 6–12 kHz. Zwykle pojawiają się one podczas podziału żywności lub gdy młode chce znaleźć matkę. Sygnały chemiczne i dotykowe również mogą odgrywać ważną rolę w komunikacji. Nietoperze wampiry używają również echolokacji i wzroku, by zlokalizować ofiarę. Mogą także korzystać z węchu i słuchu podczas polowań.

Przypisy

↑ Desmodus rotundus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur les phyllostomes et les mégadermes, deux genres de la famille des chauve-souris. „Annales du Muséum d’Histoire naturelle”. 15, s. 181, 1810. (fr.).
↑ H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 1: Säugethiere und Vögel. Stuttgart und Tübingen: in der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1821, s. 168. (niem.).
↑ M. zu Wied-Neuwied: Beiträge zur Naturgeschichte von Brasilien. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1825, s. 233. (niem.).
↑ J.R. Rengger: Naturgeschichte der Saeugethiere von Paraguay. Basel: Schweghauserschen, 1830, s. 77. (niem.).
↑ A. d’Orbigny: Voyage dans l’Amérique Méridionale: (le Brésil, la république orientale de l’Uruguay, la République argentine, la Patagonie, la république du Chili, la république de Bolivia, la républiquedu Pérou, exécuté pendant les années 1826, 1827, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832, et 1833. Paris: Chez Pitois-Levrault, 1835-1847, s. ryc. 8. (fr.).
↑ G.R. Waterhouse: Desmodus D’Orbignyi. W: Ch. Darwin: The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle, under the command of captain Fitzroy, R.N., during the years 1832 to 1836. Cz. 2: Mammalia. London: Smith, Elder & Co., 1839, s. 1. (ang.).
↑ ^a ^b J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1840, s. 377. (niem.).
↑ H. Burmeister: Systematische Uebersicht der Thiere Brasiliens: welche während einer Reise durch die Provinzen von Rio de Janeiro und Minas geraës gesammlt oder beobachtet Wurden. T. 1. Berlin: G. Reimer, 1854, s. 57. (niem.).
↑ H. Burmeister: Description physique de la République Argentine d’après des observations personnelles et étrangères. T. 3: Animaux vertébrés. Cz. 1: Mammifères vivants et éteints. Buenos Aires: Paul-Émile Coni, 1879, s. 78. (fr.).
↑ R.R. Barquez R.R., S.S. Perez S.S., B. Miller & M.B.M.& M. Diaz B. Miller & M.B.M.& M., Desmodus rotundus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-05] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 101. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Desmodus rotundus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-05].
↑ ^a ^b A.M. Greenhall, G. Joermann & U. Schmidt. „Mammalian Species”. 202, s. 1, 1983. DOI: 10.2307/3503895. (ang.).
↑ M. Kwon & A.L. Gardner: Subfamily Desmodontinae J. A. Wagner, 1840. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 220. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d S. Solari, R. Medellín, B. Rodríguez-Herrera, V. da Cunha Tavares, G. Garbino, M.A. Camacho, D.T. Saá, B. Lim, J. Arroyo-Cabrales, A. Rodríguez-Durán, E. Dumont, S. Burneo, L.F. A. Urioste, M. Tschapka & D. Espinosa: Family Phyllostomidae (New World Leaf-nosed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 495. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 162. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 223, 1904. (ang.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 199, OCLC 637083062 (ang.).
↑ murinus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-05] (ang.).
↑ Altenbach, J. 1979. Locomotor Morphology of the Vampire Bat, Desmodus rotundus. Pennsylvania: Special Publications 6, The American Society of Mammalogists.
↑ Macdonald, D. 1984. Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File.
↑ Walker, E. 1975. Mammals of the World, 3rd Edition. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.
↑ Brass, D. 1994. Rabies in Bats, Natural History and Public Health Implications. Ridgefield, Connecticut: Livia Press.
↑ McFarlane, Donald A. DeNault, Lisa K.,. Reciprocal altruism between male vampire bats, Desmodus rotundus. „Animal Behaviour”. 49 (3), s. 855-856, 1995-03. Elsevier Science. ISSN 0003-3472.
↑ Lord, R. 1992. Seasonal reproduction of vampire bats and its relation to seasonality of bovine rabies. Journal of Wildlife Diseases, 28 (2): 292-294.
↑ Turner, D. 1975. The Vampire Bat, A Field Study in Behavior and Ecology. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.
↑ Zwierzęta i kontynenty. Kraina neotropikalna. W: Tomasz Umiński: Zwierzęta i kontynenty. Warszawa: WSiP, 1974, s. 156.

[itis-1] Desmodus rotundus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[geo-2] É. Geoffroy Saint-Hilaire. Sur les phyllostomes et les mégadermes, deux genres de la famille des chauve-souris. „Annales du Muséum d’Histoire naturelle”. 15, s. 181, 1810. (fr.).

[sch-3] H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 1: Säugethiere und Vögel. Stuttgart und Tübingen: in der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1821, s. 168. (niem.).

[wied-4] M. zu Wied-Neuwied: Beiträge zur Naturgeschichte von Brasilien. Cz. 2. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1825, s. 233. (niem.).

[ren-5] J.R. Rengger: Naturgeschichte der Saeugethiere von Paraguay. Basel: Schweghauserschen, 1830, s. 77. (niem.).

[orb-6] A. d’Orbigny: Voyage dans l’Amérique Méridionale: (le Brésil, la république orientale de l’Uruguay, la République argentine, la Patagonie, la république du Chili, la république de Bolivia, la républiquedu Pérou, exécuté pendant les années 1826, 1827, 1828, 1829, 1830, 1831, 1832, et 1833. Paris: Chez Pitois-Levrault, 1835-1847, s. ryc. 8. (fr.).

[wat-7] G.R. Waterhouse: Desmodus D’Orbignyi. W: Ch. Darwin: The zoology of the voyage of H.M.S. Beagle, under the command of captain Fitzroy, R.N., during the years 1832 to 1836. Cz. 2: Mammalia. London: Smith, Elder & Co., 1839, s. 1. (ang.).

[wag-8] J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1840, s. 377. (niem.).

[bur1854-9] H. Burmeister: Systematische Uebersicht der Thiere Brasiliens: welche während einer Reise durch die Provinzen von Rio de Janeiro und Minas geraës gesammlt oder beobachtet Wurden. T. 1. Berlin: G. Reimer, 1854, s. 57. (niem.).

[bur1879-10] H. Burmeister: Description physique de la République Argentine d’après des observations personnelles et étrangères. T. 3: Animaux vertébrés. Cz. 1: Mammifères vivants et éteints. Buenos Aires: Paul-Émile Coni, 1879, s. 78. (fr.).

[iucn-11] R.R. Barquez R.R., S.S. Perez S.S., B. Miller & M.B.M.& M. Diaz B. Miller & M.B.M.& M., Desmodus rotundus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-05] (ang.).

[miiz-12] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 101. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Desmodus rotundus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-05].

[ms-14] A.M. Greenhall, G. Joermann & U. Schmidt. „Mammalian Species”. 202, s. 1, 1983. DOI: 10.2307/3503895. (ang.).

[gar-15] M. Kwon & A.L. Gardner: Subfamily Desmodontinae J. A. Wagner, 1840. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 220. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).

[hmw-16] S. Solari, R. Medellín, B. Rodríguez-Herrera, V. da Cunha Tavares, G. Garbino, M.A. Camacho, D.T. Saá, B. Lim, J. Arroyo-Cabrales, A. Rodríguez-Durán, E. Dumont, S. Burneo, L.F. A. Urioste, M. Tschapka & D. Espinosa: Family Phyllostomidae (New World Leaf-nosed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 495. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[icmw-17] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 162. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-18] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 223, 1904. (ang.).

[jae-19] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 199, OCLC 637083062 (ang.).

[20] murinus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-05] (ang.).

[21] Altenbach, J. 1979. Locomotor Morphology of the Vampire Bat, Desmodus rotundus. Pennsylvania: Special Publications 6, The American Society of Mammalogists.

[22] Macdonald, D. 1984. Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File.

[23] Walker, E. 1975. Mammals of the World, 3rd Edition. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.

[24] Brass, D. 1994. Rabies in Bats, Natural History and Public Health Implications. Ridgefield, Connecticut: Livia Press.

[25] McFarlane, Donald A. DeNault, Lisa K.,. Reciprocal altruism between male vampire bats, Desmodus rotundus. „Animal Behaviour”. 49 (3), s. 855-856, 1995-03. Elsevier Science. ISSN 0003-3472.

[26] Lord, R. 1992. Seasonal reproduction of vampire bats and its relation to seasonality of bovine rabies. Journal of Wildlife Diseases, 28 (2): 292-294.

[27] Turner, D. 1975. The Vampire Bat, A Field Study in Behavior and Ecology. Baltimore and London: The Johns Hopkins University Press.

[28] Zwierzęta i kontynenty. Kraina neotropikalna. W: Tomasz Umiński: Zwierzęta i kontynenty. Warszawa: WSiP, 1974, s. 156.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]