Przejdź do zawartości

Falanga (symbol)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Flaga Narodowego Odrodzenia Polski z falangą

Falanga – symbol, używany przez polskich nacjonalistów i faszystów[1][2][3][4][5] (głównie przez środowiska związane z ruchem narodowo-radykalnym), będący stylizowanym wizerunkiem ręki trzymającej miecz.

Historia symbolu

[edytuj | edytuj kod]

Motyw ręki ze wzniesionym mieczem (poniżej którego znajdowała się biało-czerwona szarfa mająca kształt litery „N”, symbolizująca słowo Naród lub Narodowiec) został przygotowany w warszawskim Oddziale Akademickim Obozu Wielkiej Polski w połowie lutego 1933 (ukazał się na łamach pisma „Akademik Polski”). Symbol pojawiał się w prasie, na ulotkach lub jako naszywka. Jednak nadal jako odznaka dominował Szczerbiec[6].

Ramię, jako figura heraldyczna, występowało w herbach rycerskich, miejskich, wiejskich i kościelnych. Na tarczach rycerskich i szlacheckich ramiona były obnażone, ubrane i zbrojne[7]. Heraldycznie miecz - symbol honoru i męstwa - w przedstawieniu nieosłoniętym oznacza gotowość do walki i jako taki jest przedstawiany najczęściej wśród figur herbowych. Miecz poprawnie ukazany w tarczy herbowej jest skierowany głownią w górę[8].

W 1937 roku, w kręgu Ruchu Narodowo-Radykalnego Falanga, powstał uproszczony znak graficzny ręki z mieczem, który nazwano „falangą”. Stanowił symbol nowoczesności i „narodowej rewolucji”. Obok opasek przedstawiających „falangę” działacze RNR posługiwali się jako odznakami Mieczykami Chrobrego[9].

Symbol Falangi pojawił się na pierwszej stronie tygodnika „Falanga” w 1938[10]. Był również na winiecie wydawanego nielegalnie podczas II wojny światowej w Wielkiej Brytanii pisma „Walka”[11][12].

Flaga organizacji Falanga

Piotr Osęka, w wypowiedzi dla wp.pl, wyraził opinię, że symbol był inspirowany narodowym socjalizmem: Ten emblemat jest ewidentnym nawiązaniem do swastyki. To jest bardzo dobrze widoczne, gdy przyjrzymy się mundurom narodowych radykałów, które w kroju były czymś pośrednim między uniformami nazistowskich SA i SS. Falanga była noszona na opasce na ramieniu[13]. Również inni badacze wskazywali na podobieństwo falangi i swastyki[14].

Obecnie falanga jest oficjalnym symbolem następujących organizacji – współczesnego Obozu Narodowo-Radykalnego (ONR) i Narodowego Odrodzenia Polski (NOP)[15], choć posługują się nim również inni narodowcy, pseudokibice, skinheadzi, neofaszyści i neonaziści[16][17][3][18][4][19][1]. Nazwę „Falanga” nosi organizacja Bartosza Bekiera, oskarżana o neofaszyzm i ekstremizm[20][21][22].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]
Marsz członków współczesnego Obozu Narodowo-Radykalnego z okazji 81-lecia ONR. Na sztandarach widoczna falanga (Poznań 2015)

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b J. Jurczak, Działalność Policji wobec zjawiska stadionowej mowy nienawiści, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, 2015, s. 89, 90, 93, 111, 119, 125, 145, 146, 148, 149, 152, 155, 156, 157
  2. M. Kornak, Brunatna księga 1987-2009, Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”, Collegium Civitas, 2009, s. 266
  3. a b J. Jurczak, Symbolika występująca na polskich stadionach piłkarskich, [w:] Bezpieczeństwo. Teoria i praktyka, nr 3, Kraków 2011, s. 31, 34
  4. a b M. Zawartka, Mowa nienawiści na stadionach. Ujęcie prawno-kryminalistyczno-socjologiczne, [w:] Zbliżenia Cywilizacyjne, XIV (2), 2018, s. 78
  5. Ł. Szwejkowski, Przestępstwa z nienawiści. Wybrane zagadnienia, Centrum Szkolenia Policji, Legionowo, 2012, s. 20
  6. R. Dobrowolski, W.J. Muszyński, Szczerbiec Chrobrego i symbolika polskiego ruchu narodowego w latach 1926-1939, „Glaukopis” 2011-2012, nr 23-24, s. 106.
  7. J. Marecki, Ramię i dłoń w polskiej heraldyce, [w:] Wytwory rąk człowieka, red. J. Marecki, L. Rotter, Kraków 2012, s. 137.
  8. A. Znamierowski, Heraldyka i weksylologia, współpr. i red. J.L. Kaczmarek, Warszawa 2017, s. 262.
  9. R. Dobrowolski, W.J. Muszyński, Szczerbiec Chrobrego i symbolika polskiego ruchu narodowego w latach 1926-1939, „Glaukopis” 2011-2012, nr 23-24, s. 114.
  10. E. Maj, „Falanga”, [w:] E. Maj, A. Szwed-Walczak, Prasa Narodowej Demokracji 1893-1939. Tytuły prasowe, wydawcy i dziennikarze, motywy publicystyczne, t. 2: E-Ga, Lublin 2023, s. 63.
  11. K. Kaczmarski, Studia i szkice z dziejów obozu narodowego, Rzeszów 2010, s. 180.
  12. K. Kaczmarski, P. Tomasik, Adam Doboszyński 1904-1949, Rzeszów 2010, s. 26, 171.
  13. Falanga - symbol polskiego nacjonalizmu
  14. T. Nowak, Demagogia i populistyczna propaganda w przekazie publicznym polskich partii opcji narodowo-prawicowej, [w:] Autorytarny populizm w XXI wieku. Krytyczna rekonstrukcja, 2017, s. 154
  15. Zgoda na symbol narodowców [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-11-26] (pol.).
  16. M. Kornak, Brunatna księga 1987-2009, Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”, Collegium Civitas, 2009, s. 274, 350, 353, 393, 427, 453
  17. M. Kornak, Brunatna księga 2009-2010, Stowarzyszenie „NIGDY WIĘCEJ”, Centrum Monitorowania Rasizmu w Europie Wschodniej, 2011, s. 20, 21, 24, 40-41, 56, 60, 66, 114, 117, 121, 124
  18. G. Kamecka, K. Jackowicz, Nacjonalizm – główny komponent tożsamości kibicowskiej na przykładzie fanów lokalnego klubu Korona Kielce, [w:] Rozprawy Społeczne Tom 14, Nr 3, 2020, s. 137-138
  19. Ł. Szwejkowski, Przestępstwa z nienawiści. Wybrane zagadnienia, Centrum Szkolenia Policji, Legionowo, 2012, s. 17-20
  20. T. Konicz, Der Zweite Weltkrieg im Geschichtsbild der polnischen Rechten, [w:], Die Dynamik der europäischen Rechten (red.), 2011, s. 86-87.
  21. D. Kasprowicz, National and Right-Wing Radicalism in the New Democracies: Poland, s. 10.
  22. A. Shekhovtsov, Germany: The Far-Right Plot and Russian Malign Inspiration, [w:] Russia and the Far-Right. Insights from Ten European Countries (red.), 2024, s. 59.