Amberd
 nr rej. 2.28/5
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy |
VII w. |
| Zniszczono |
1236 |
Położenie na mapie Armenii  | |
| 40,3887278°N 44,2265260°E/40,388728 44,226526 | |
Amberd (orm. Ամբերդ) – częściowo zniszczona forteca z VII wieku, położona na wysokości 2300 metrów n.p.m. na zboczach góry Aragac w prowincji Aragacotn w Armenii[1].
Nazwa Amberd oznacza po ormiańsku „fortecę w chmurach”[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejsce twierdzy było już zasiedlone w epoce kamienia[2]. Natomiast w epoce brązu oraz w czasie państwa Urartu zbudowano tutaj umocnienia[2]. Zamek Amberd oraz niektóre fragmenty murów zostały wzniesione w VII wieku, jako posiadłość szlacheckiego rodu Kamsarakan[2]. Cztery wieki później forteca i okoliczne ziemie przeszły w ręce rodu Pahlawunich. Książę Wahram Pahlawuni ufortyfikował kompleks grubszymi kamiennymi murami, dodał trzy bastiony oraz zbudował niedaleko murów kościół, który ukończono w 1026 roku[2]. Z tego samego okresu pochodzi również budynek łaźni.
W latach 70. XI wieku Turcy Seldżuccy zdobyli Amberd i przekształcili go w swoją bazę wojskową[1]. W 1197 roku wspólna armia Ormian i Gruzinów pod wodzą generała Zakarego Zakariana wyzwoliła fortecę[1]. W XII i XIII wieku wzmocniono ściany oraz odnowiono zamek[2].
W 1215 roku Amberd został zakupiony przez Waczego Waczutiana[2]. Jednak już w 1236 roku forteca została zdobyta i zniszczona przez Mongołów.[2] Od tej pory pozostawała opuszczona aż do XX wieku, kiedy rozpoczęto prace restauracyjne i wykopaliska archeologiczne[2].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Twierdza
[edytuj | edytuj kod]Ruiny zamku Amberd obejmują powierzchnię około 1500 m²[3]. Ściany zostały zbudowane z grubo ociosanych bloków bazaltowych połączonych zaprawą[3]. Zamek miał trzy piętra[3]. Na pierwszym i drugim piętrze znajdowało się po pięć pokoi, ustawionych kolejno, tak że do następnego pomieszczenia wchodziło się przez poprzednie[3]. Na trzecim piętrze były prywatne pokoje przeznaczone dla ważnych osobistości[3]. Uważa się, że konfiguracja strukturalna nie uległa zmianie od czasu, gdy zbudowano twierdzę w VII wieku[3].
Zaopatrzenie w wodę
[edytuj | edytuj kod]Stałe zaopatrzenie w wodę było kluczowe dla mieszkańców twierdzy[3]. Woda była doprowadzana rurociągiem biegnącym 4–5 km od zbiorników, które gromadziły wodę źródlaną i wodę z topniejącego śniegu[3]. Jednak ten system zaopatrzenia mógł zostać zniszczony w przypadku ataku na twierdzę. W związku z tym dodatkowo wybudowano ukrytą ścieżkę prowadzącą do rzeki[1][3].
Łaźnia
[edytuj | edytuj kod]Łaźnia została zbudowana na przełomie X i XI wieku[3]. Miała ona ogrzewanie hypocaustalne[3]. Rury przebiegające przez podłogi i ściany budynku były ogrzewane paleniskiem pod podłogą, a metalowe rury dostarczały ciepłą wodę do wanien[3].
