NASA
“Als ik een intelligent ruimtereisverhaal wil, moet ik er zelf één schrijven.”
NASA is een Amerikaanse filmmaatschappij die zich uitsluitend toelegt op de productie van sciencefictionfilms, en die deze term trouwens ook lanceerde. Door de zeer korte tijd gedurende dewelke de term in de beginperiode op het scherm te zien was, las het publiek alleen het woord "science", en verkeerde in de mening dat het om wetenschappelijk gefundeerde documentaires ging. NASA is vooral bekend van "Le voyage dans la lune" (1902, toen nog als "Starfilms") en "Apollo 11: Daarheen en weer terug" (1969). De meeste NASA films hebben ruimtereizen als onderwerp, hoewel sporadisch ook andere sciencefictionthema's aangepakt worden, zoals tijdreizen en onzichtbare mensen.
Franse wieg[bewerken]
De wieg van NASA stond in Frankrijk, een feit dat de moderne Amerikaan liever onaangeroerd en onbesproken laat. Het werd als "Starfilms" in 1902 boven de doopvont gehouden door de Franse goochelaar en filmpionier Georges Méliès, die met de film "Le voyage dans la lune" ("De reis naar de maan") een totaal nieuw genre creëerde voor een nog heel jong medium. Die eerste succesfilm legde meteen de visie vast voor de komende eeuwen, toen bleek dat de toeschouwers meenden dat het om een documentaire ging, en dat er dat jaar wel degelijk een raket met wetenschappers naar de maan was geschoten. Niet alleen de goedgelovigheid van het gemiddelde filmpubliek, maar ook het zeer vluchtig op het scherm verschijnen van de term "sciencefiction" was daarvoor verantwoordelijk, omdat het gros van de toeschouwers niet in staat was om verder te lezen dan "science". In 1919 werd hij zodanig belegerd en onder druk gezet door sceptici en verenigingen met volksverheffing en dergelijke idealen tot doel, dat hij de biezen nam naar de Verenigde Staten, waar hij het ter ziele gegane Edison Motion Pictures kocht, en meteen beide namen verving door Naive Americans Swallow All[1]. In dat land werd veel minder gepoogd om de gewone mens bijgeloof en naïviteit uit het hoofd te praten, omdat zulks de ontwikkeling van handel en economie belemmerde, en kon Méliès ongestoord zijn gang gaan, en zijn opvolgers evenzeer. Bovendien werd afgezien van de vermelding "sciencefiction", een term die uiteindelijk alleen nog door in de woestijn roepende sceptici gebruikt werd.
Beroemde films en feuilletons[bewerken]
NASA heeft niet alleen een sterke reputaties op het vlak van films, maar is ook wereldleider in filmfeuilletons, en is de enige producent die er nog maakt nadat Columbia ermee kapte in 1956. Hieronder een aantal opmerkelijke post-1919 NASA-producties.
Rocket Sam (1920)[bewerken]
De door Starfilms na 1902 uitgebrachte films bevatten relatief weinig technologische hoogstandjes, omdat ze vooral over avonturen op de maan gaan, en niet zozeer over de reis erheen en/of terug. In 1920 maakte het piepjonge NASA furore met "Rocket Sam", een film over een uitvinder die als eerste in de geschiedenis een raket maakt met vloeibare brandstof. In alle vorige ruimtereisverhalen waren de ruimtereizigers gezeten in een grote obus die door een nog veel groter kanon werd afgeschoten, en het gebruiken van een echte raket met echte brandstof was een geniale vondst, waarvoor de scenarist een Academy Award zou gekregen hebben, ware het niet dat die pas acht jaar later voor het eerst zou uitgereikt worden.
Flash-Gordonfeuilleton (1936, 13 episodes)[bewerken]
In 1936 nam NASA als eerste het initiatief om een stripverhaal te verfilmen, en deed dit zo goed, dat de kijkers die de originele comic later leerden kennen, deze een schamele aanpassing van een schitterende documentaire vonden. Flash Gordon toonde 13 weken achter elkaar de avonturen van een sportieve jongeman die tegen zijn zin in een ruimteschip wordt gestopt om te gaan uitzoeken waar een reeks aardebedreigende meteoren vandaan komen, en op een verre planeet de held gaat uithangen.
The Roswell UFO Incident (1947)[bewerken]
Na de sombere oorlogsjaren zette NASA een prestigieus project op poten, met als thema het geheimgehouden bezoek aan onze planeet door buitenaardse wezen, met de sindsdien overbekende en bijzonder sympathieke Damien the Alien als hoofdpersonage. Wie herinnert zich niet zijn vrolijke liedjes (in minstens één liedje per film liet de acteur zij talent als jodelaar horen) en zijn guitige kwinkslagen? De film kreeg niet minder dan 10 vervolgfilms, wat sommige critici ertoe brengt om deze reeks bij de feuilletons onder te brengen. Het zijn echter stuk voor stuk losstaande verhalen, met Damien als voornaamste gemeenschappelijk element, en duren bovendien minstens 90 minuten elk, drie keer zolang als een feuilletonaflevering. De laatste film, "Damien's Autopsy" (1995), is een uniek voorbeeld van postuum acteren: het buitenaards lijk dat erin ontleed wordt is wel degelijk dat van de kort vóór de aanvang van het filmproject overleden hoofdacteur, Ray Santilli.
War of the Worlds (1953, remake in 2005 door Steven Spielberg)[bewerken]
De luchtige toon van de Damienfilms was beduidend minder aanwezig in "War of the Worlds", waarin de bezoekers geen al te beste bedoelingen bleken te hebben met onze planeet. De film zorgde dan ook voor massahysterie in elk dorp en elke stad waar hij vertoond werd, en waar de toeschouwers gillend het hazenpad kozen, op de vlucht voor denkbeeldige [[Mars (planeet)|Marsmachines. Binnen het jaar werd de film, op last van diverse overheden, uit circulatie genomen. In 2005 aanvaardde Steven Spielberg het aanbod van NASA om de film nog eens over te doen, met dezelfde massahysterietaferelen en een nog sneller circulatieverbod als gevolg.
Mercuryfeuilleton (1959-1963, 9 episodes)[bewerken]
Toen NASA als enige na 1956 nog feuilletons maakte, deden ze dit niet zonder het formaat grondig aan te passen: hoewel de lengte van de episodes onveranderd op 30 minuten werd gehouden, werden ze niet meer wekelijks vertoond, maar was er, afhankelijk van het onderwerp, maanden of zelfs een jaar tussen afleveringen gelaten. Gedurende die "lege" periodes werd het publiek dan zoet gehouden met valse persberichten over ruimtevaartontwikkelingen, en moeiteloos en bloc naar de volgende aflevering geleid. Eén der argumenten was dat het echter overkwam wanneer er voldoende tijd tussen de episodes (of "missies", zoals ook al eens gezegd werd) was om nieuwe ruimtevaartuigen te ontwerpen, en om bemanningen op te leiden. Het eerste feuilleton "nieuwe stijl" was "Mission Mercury", een verhaal over het in de ruimte brengen van mensen, niet om op de maan te gaan wandelen, maar om toertjes om de aarde te maken, en vandaar observaties te doen. "Mission Mercury" was tevens het eerste feuilleton dat niet het gebruikelijke aantal van 13 episodes hanteerde: er werden er slechts 12 gepland, waarvan alleen de eerste 9 gerealiseerd werden.
Geminifeuilleton (1965-1966, 12 episodes)[bewerken]
Het Geminifeuilleton haalde wél het geplande aantal afleveringen, en het materiaal van de twee niet gerealiseerde Mercury-episodes werd in dit feuilleton gerecycleerd. Hoewel het genre ruimte-avonturen behouden bleef, werd er gesleuteld aan een strakker formaat, en werd ervoor gezorgd dat er per "missie" een bijzondere ontmoeting plaatshad, steeds met hetzelfde personage, "Theofiel de ruimtereiziger", een handelsvertegenwoordiger die als verstekeling meeging met de eerste tocht, uit het toestel gezet werd, en pas tijdens de twaalfde missie weer opgepikt en op aarde teruggebracht werd.
Apollofeuilleton (1966-1972, 17 episodes)[bewerken]
Met het Apollofeuilleton wilde NASA aanknopen met een publiek dat "Le voyage dans la lune" niet gekend had, en zich "Flash Gordon" niet meer herinnerde of dit feuilleton niet geloofwaardig genoeg had gevonden: een nieuwe maanreis stond in de steigers! De spanning werd lang onderhouden, want pas in de 11de aflevering, "Apollo 11: Daarheen en weer terug", werd de maan bereikt. Het werd vanzelfsprekend de populairste aflevering van dit filmfeuilleton, en nog steeds geloven talloze mensen dat er wel degelijk mensen op de maan hebben rondgelopen. Apollo 11, duurde 90 minuten, drie keer zo lang als een normale feuilletonaflevering, en leverde NASA niet minder dan vijf Oscarnominaties op, waaronder die voor de beste oneliner: "That's one small step for a man, one giant leap for mankind", uitgesproken door de held van het feuilleton, Neil Armstrong. Opmerkelijk is hier ook het overschrijden van het gebruikelijk geworden aantal afleveringen: 17 in plaats van 12.
Marsfeuilleton (1962-1996, 10 episodes en 2 specials)[bewerken]
Een speciale plaats neemt het Marsgegeven in bij NASA: na de aanvallende Marsmachines van "War of the Worlds" werd een feuilleton gelanceerd met de verkenning van de "Rode Planeet". Wederom werden twaalf afleveringen gepland, maar de 11de en de 12de lieten drie jaar op zich wachten: na tien afleveringen van de "Marinermissie", gespreid over ongeveer evenveel jaren (1962-1973), duurde het tot Kerstmis 1976 eer de laatste twee afleveringen in de bioscoop kwamen, en wel tegelijkertijd, als dubbele "kerstspecial". Speciaal voor deze afleveringen werd de missienaam veranderd naar "Viking", maar het gegeven van onbemande verkenningsvluchten werd gehandhaafd. Twintig jaar later werd de kerstspecialstunt nog eens overgedaan met Tim Burtons "Mars Attacks", waarbij nog eens geknipoogd werd naar het invasiethema van 1953.
Space-Shuttlefeuilleton (1991-2011, 135 episodes)[bewerken]
Het Space-Shuttlefeuilleton begon met een extra lange (60 minuten i.p.v. de gebruikelijke 30) aflevering, waarin de kijker kennis maakte met een gedurfd én realistisch ogend ontwerp van een sterk op een vliegtuig gelijkend (ook qua bediening en vlieggedrag) ruimteschip, om dan over te stappen op talrijke (133!) zeer korte afleveringen van 20 minuten elk, en werd afgesloten met een speciale aflevering van weer 60 minuten. Diep in het geheugen van de kijkers zijn beide afleveringen gegrift waarbij het ruimteschip in volle vlucht explodeert, het ene tijdens de lancering (episode 25), het andere tijdens de landing (episode 113). Dit feuilleton is nooit in bioscopen vertoond[2], maar werd speciaal voor de televisie bedacht.
NSA[bewerken]
In 1952 creëerde NASA een dochteronderneming, NSA, die zich moest toeleggen op het geruststellen van het publiek. De talloze ruimtereisverhaalfilms waren zó overtuigend, dat meer en meer mensen zich begonnen af te vragen of het niet mogelijk was dat men hen vanuit die tuigen, vanuit de ruimte kon bespieden.
Afluisteren en onderscheppen[bewerken]
Ook riep al die in de films tentoongespreide technologie, en vooral de geavanceerde communicatie-apparatuur, angstbeelden op van onderschepte telegrammen en afgeluisterde telefoongesprekken. Zodoende werd het National Security Agency opgericht, dat beangstigde kijkers opspoorde (door telegrammen te onderzoeken op teksten in die richting, en door telefoongesprekken na te gegaan op conversaties van die strekking) en geruststelde. De efficiëntie van dit agentschap werd van in den beginne in vraag gesteld, maar dergelijke opwerpingen schenen de directie van NASA nooit te bereiken, vermoedelijk omdat dergelijke communicatie onderschept werd door NSA zelf. Er gaat geen jaar voorbij zonder dat de term "NSA" in een privacyschandaal opduikt, met als sterkste verhaal het afluisteren van regeringen en regeringsleiders wereldwijd tot profijt van de Amerikaanse regering. NSA heeft dit laatste verhaal nooit volledig ontkend, met als argumentatie dat, in tegenstelling tot de gewone burger, regeringen en regeringsleiders geen privacy hebben.
Buitenaards leven[bewerken]
De films van NASA onderscheiden zich van andere sciencefictionproducties door het grote aandeel erin van humor, en die humor dook ook op in het ontwerp van het logo van NSA. De aanwezigheid daarin van één van hun meest populaire "buitenaardse wezens", Damien the Alien uit "The Roswell UFO Incident" (1947), leidde tot geruchten als zou NSA ook fungeren als gastheer voor buitenaardse wezens. Uit commerciële overwegingen (sinds de Tweede Wereldoorlog zijn films over bezoek van buitenaardse wezens erg in trek) heeft men noch bij NSA noch bij NASA ooit moeite gedaan om dit gerucht te ontkennen.
Sinterklaas[bewerken]
Het waas van geheimzinnigheid dat van oudsher rond het boek van Sinterklaas hangt, zorgde er kort na de oprichting van NSA voor dat de goede man ervan beschuldigd werd privégegevens van talloze in hem gelovende mensen aan het agentschap door te spelen. Aangezien nog geen sterveling ooit dat boek heeft kunnen inkijken, hebben we nog steeds het raden naar de correctheid van deze beweringen, en wordt de kindervriend elke vijfde en zesde december met meer en meer argwaan bekeken, en slinkt het aantal gelovenden zienderogen. Ook zijn knecht, pardon assistent, wordt belaagd, en ziet zelfs zijn recht op zwart zijn in het gedrang komen
Zie ook[bewerken]
 |
Vastgenagelde versie: 27 januari 2014 |
Dit artikel is een verschrikking! Daarom is het vastgenageld aan de schandpaal zodat iedereen er rotte groenten tegenaan kan gooien.
| |
Notenbalk[bewerken]