Eudemonisme
L'eudemonisme (de grèc : εὐδαιμονία/eudaimonía, « beatitud ») es una doctrina filosofica pausant coma principi que lo bonaür es la tòca de la vida umana. Lo bonaür es pas percebut coma opausat a la rason, n'es la finalitat naturala. Aquel ligam entre rason e bonaür es particularament mes endavant per l'estoïcisme, mas se retròba egalament dins d'autres corrents filosofics eissits de l'epòca ellenistica. Se diferéncia de l'edonisme, doctrina que fixa la recèrca de plaser (e non lo bonaür) e l'evitament del patiment coma tòca de la vida umana.
Se pòt en revenge restacar a l'eudemonisme la recèrca de la felicitat en çò de Spinoza aital coma l'ideal del bonaür (o plan) comun al sègle XVIII (veire sustot l'Article 1èr de la constitucion francesa de 1793 e de sa Declaracion novèla dels dreches de l'òme e del ciutadan, aital coma las nocions d'utilitarisme, o la teoria de la man invisibla d'Adam Smith, etc.).
L'eudemonisme qualifica las doctrinas eticas que fan de bonaür lo sobeiran plan e lo critèri ultim de causida de las accions umanas : es lo cas, dempuèi Socrates, de la quasi-totalitat de las escòlas de filosofia anticas, mas aquestas s'opausan pertocant los mejans per aténher lo bonaür.
L'eudemonisme se fonda sus una fisança generala en l'èsser uman, que demòra la clau irremplaçabla de l'umanisme. La doctrina se concentra sus aquel sol astre d'espompiment que constituís la vida terrèstra, e es en consequéncia a la capitada d'aquela vida, al bonaür immediat o racionalizat sus un temps long, tant al sieu qu'al dels autres, que consacra logicament l'essencial de son esfòrç.
Eudémonia èra tanben lo nom balhat a la personificacion del bonaür pels ancians grècs, considerada de còps coma l'una de las Charites.
Eudemonisme e edonisme
[modificar | Modificar lo còdi]L'eudemonisme plaça coma valor fondamentala lo bonaür, mentre que l'edonisme se fonda abans tot sul plaser. L'un implica pas forçadament l'autre e los dos son pas forçadament contradictòris tanpauc. Tot depend de la faiçon dont se definís la recèrca del bonaür e de la faiçon dont se definís la recèrca del plaser. Se se definís lo bonaür coma una jòia espirituala, que s'opausa al plaser carnal, coma en çò de Platon, l'eudemonisme exclutz dins aquel cas l'edonisme. S'al contrari se definís l'edonisme coma la recèrca de qual que siá plaser del momenton, sens se preocupar de las consequéncias, alara l'edonisme s'opausa a l'eudemonisme. Mas d'unes edonismes, coma lo de Michel Onfray, supausan d'escartar los plasers qu'an de consequéncias nefastas dins lo futur o suls autres. Dins aquel cas l'edonisme, temperat per la reflexion, rejonch l'eudemonisme. D'autres eudemonismes, coma lo d'Epicur o de Robert Misrahi, recercan lo bonaür pel plaser o per una jòia qu'exclutz pas la gaudença carnala. Dins aquel cas, l'eudemonisme rejonh l'edonisme reflexiu.