Vejatz lo contengut

Andrea Palladio

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Estatua d'Andrea Palladio, Vicença, Itàlia
Basilica de San Giorgio Maggiore (Venècia)

Andrea di Pietro della Gondola, dich Andrea Palladio nascut a Pàdoa lo 30 de novembre de 1508 e mòrt a Vicença lo 19 d'agost de 1580 es un arquitècte de la Renaissença italiana. Es l'autor d'un tractat: Los Quatre Libres de l'arquitectura.

Son òbra aguèt un impacte considerable, e influencia encara uèi fòrça arquitèctes.

Biografia

[modificar | Modificar lo còdi]

Formacion e primièrs ans

[modificar | Modificar lo còdi]

A 13 ans, foguèt inscrit per son paire per sièis ans dins lo talhièr de l'arquitècte e escultor Bartolomeo Cavazza da Sossano a Pàdoa. En abril de 1523, Palladio fugiguèt a Vicença, mas i deguèt tornar per ruptura de contracte. Un an mai tard, s'inscriguèt a la corporacion dels escultors de Vicença.

En 1537, venguèt mèstre d’òbra pel Comte Giangiorgio Trissino per dirigir l'òbra de la vilá Cricoli. Trissino èra un poèta, filosòf, letrat e diplomata al servici de la curia romana, èra un umanista, expèrt d’art militar e passionat d’arquitectura. Foguèt Trissino que donèt l'escais de « Palladio » a Andrea, abans se sonava Andrea di Pietro. Trissino faguèt dintrar Palladio dins lo cercle umanista de Vicença, l’Acadèmia Olimpica.

L'influéncia de Vitruvi e de l'antiquitat

[modificar | Modificar lo còdi]

Giangiorgio Trissino, autor de l’obratge epic e poetic L’Italia liberata dai Goti, faguèt conéisser a Palladio los obratges de Vitruvi e d'Alberti, e mena Palladio a se perfeccionar dins los Arts liberals e l’umanisme. Trissino e Palladio faguèron, en 1541, un primièr viatge arqueologic a Roma ont aprigondiguèron lor coneissença de l’art de bastir Antic.

Aprèp aquel primièr viatge, Palladio tornèt a Vicença ont tot en fasent son art aprigondissiá son estudi de Vitruvi. Tornèt mai d'un còp a Roma en 1545, 1547 e 1549 per perfectionar sos inventaris que precisa e confronta amb los escrichs de Vitruvi.

En mai de Vitruvi qu'èra un lector atentiu, Palladio faguèt tanben referéncia a fòrça autors latins coma Plini, Juli Cesar e a autors que li son pus contemporanèus coma Leon Baptiste Alberti o Vasari[1].

Palladio e Venècia

[modificar | Modificar lo còdi]

A partir de 1550, malgrat la disparicion de Giangiorgio Trissino e de Pau III, la fama de Palladio s’espandís fins a Venècia ont dirigiguèt la construccion de la basilica de San Giorgio Maggiore.

En 1554, jos Juli III, Palladio faguèt son darrièr viatge a Roma amb lo « reverendissim Daniel Barbaro, Patriarca d'Aquilèa »[2], amb que collaborèt a l’edicion del De architectura de Vitruvi publicat a Venècia en 1556.

En 1554, Palladio publiquèt L'Antichita di Roma.

Malgrat las representacions dels temples de Nimes dins los Quatre Libres pareis que Palladio jamai sortiguèt pas d'Itàlia. Auriá fa un viatge en Piemont, a la demanda d'Emmanuèl Filibèrt de Savòia pendent l'estiu 1566[3]. Foguèt benlèu pendent aquel viatge qu'anèt a La Túrbia que descriu, totjorn dins los Quatre Libres lo monument roman. Son talent es reconegut a Florença ont es admés en 1566 coma membre de l’Accademia dell'Arte del Disegno.

Los Quatre Libres de l'arquitectura foguèron editats en 1570 a Venècia e comportèron las gravaduras sus fustas realizadas jos la direccion de Palladio.

Aquel meteis an, Palladio succediguèt a Jacopo Sansovino, mòrt, a la carga d’arquitècte en cap de la Serenissima; i bastiguèt las glèisas de San Giorgio Maggiore e del Redentore.

Andrea Palladio morigèt en 1580 abans la fin de las òbras de Teatre Olimpic de Vicença que son disciple Vincenzo Scamozzi acabariá.

Los retraches de Palladio

[modificar | Modificar lo còdi]
Retrach de Palladio per Leoni 1715

Cap de contemporanèu de Palladio faguèt pas lo retrach del mèstre, que siá literari o imatge artistic. Andrea Palladio demorèt fòrça discret sus el meteis e sus son paréisser. Existís un autoretrach vaga, que se tròba dins l'adreça al lector dels Quatre Libres de l'arquitectura.

Nimai se tròba pas de biografia abans lo sègle XVII[4].

La comanda de l'estatua de l'Acadèmia Olimpica data de prèp de uèit ans aprèp la mòrt de Palladio «tant que la memòria dels traches del mèstre es encara viva». Lo retrach pus conegut data del sègle XVIII; es atribuit al graire Mariotti, dins un obratge sul teatre olimpic de Vicença.

L'òbra de Palladio

[modificar | Modificar lo còdi]

Realizacions

[modificar | Modificar lo còdi]
La Vilá Capra dicha Villa Rotonda, prèp de Vicença.

La produccion arquitecturala de Palladio se concentra en Venèt ont se pòt encara veire, a Vicença, lo teatre Olimpic, lo grand palais municipal dich Basilica palladiana, la loggia del Capitanio, fòrça palais e vilás que la celèbra Villa Rotonda.

Las mai celèbras

[modificar | Modificar lo còdi]
Villa Badoer
Villa Emo

Les vilás palladianas mai celèbras son:

Los obratges publics e las demoranças urbanas :

Lista cronologica de las òbras

[modificar | Modificar lo còdi]
Villa Godi Malinverni, una de las primièras òbras de Palladio.
Villa Foscari dicha La Malcontenta
Villa Zeno
Loggia del Capitanio, Vicenza
Villa Cornaro
Villa Trissino
Villa Poiana

La cronologia se referís a la concepcion de las òbras, non necessàriament a lor construccion nimai a lor acabament. [5]

L'influéncia de Palladio sus l'arquitectura

[modificar | Modificar lo còdi]

Publicacions

[modificar | Modificar lo còdi]
  • Vèrs 1554, a Venècia e a Roma L'Antichita di Roma amb fòrça nòvas edicions (1557) - (1560)
  • en 1570, lo tractat los Quatre libres de l'arquitectura (I Quattro Libri dell'Architettura .
  • En 1556 collaborèt a la publicacion per Daniele Barbaro del De architectura de Vitruvi per que realizèt fòrça gravaduras d'arquitectura.

Un teorician

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Los Quatre Libres de l'arquitectura.
Edition 1570 in 8°

Los Quatre Libres de l'arquitectura (I Quattro Libri dell'Architectura) son indissociables de l'òbra de Palladio. Es a l'encòp l'expression de la pensada teorica e la presentacion de las òbras realizadas o projectadas de Palladio.

Palladio es un arquitècte de la Renaissença italiana e se pòt considerar coma un umanista. Palladio es un òme de son temps, per mejan de sos escrits una pensada universalista benlèu influenciada per Vitruvi o Plini se fa jorn. Un desir de contunh de la proporcion e de la simetria cossí se tròba dins la natura es plan visible dins l'obratge de Palladio. Palladio aplica fòrça las règlas de proporcion preconizadas pels Ancians a la composicion arquitecturala e, subretot, las règlas de las proporcions musicalas enonciadas per Pitagòras. Palladio escriguèt dins un memòri de 1567:

«Las proporcions de las voses son armonia per las aurelhas; aquelas de las mesuras son armonia pels uèlhs».

Sus aquel punt, lo disciple Palladio va al delá del mèstre Vitruvi, perque fa una luminosa demonstracion de çò que lo mèstre enoncia laboriosament.

Estil

[modificar | Modificar lo còdi]
Andrea Palladio, gravadura del dessenh de la Villa La Rotonda (los Quatre Libres de l'arquitectura) ; similituds amb las construccions anticas, grègas o romanas.
Las lòtjas a serlianas. Extrach des los Quatre Libres de l'arquitectura de Palladio.

Lo succès de la pensada de Palladio es ligat a las grandas controvèrsias coma la querèla dels Ancians e dels Modèrnes. Palladio es coma Trissino ataquèt de l'art gotic. Son obratge teoric a per tòca de crear un metòde explicit per pas tornar dins los desòrdres ancians.

Son estil, s'inspirant d'elements de l'arquitectura antica e de l'arquitècte Leon Battista Alberti, compòrta sovent de faciadas de frontons. Dins las nombrosas vilàs bastidas en Venèt, se vei particularament inspirat e original dins la la nòva utilizacion dels elements d'arquitectura antica que donan uèi encara a sas òbras una sensacion de gràcia e d'equilibri.

Palladio tornèt tanben prendre de motius arquitecturals mai modèrnes, coma la serliana e popularizèt las balustradas.

D'un biais original, causiguèt d'utilizar de maçonariá de bricas cobèrtas d'estuc. La pèira deviá pas que s'emplegar pels detalhs o los frontons, fasent possible un efècte de contrast entre la pèira blanca (sovent de marbre) e lo roge del rèsta de la construccion.

Influéncias: d'Alberti, los frontons ; de Serlio, las serlianas

Imitators e admirators

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Palladianisme.
Un exemple de Palladianisme : la salina reiala d'Arc-et-Senans de Claude Nicolas Ledoux.

La pensada arquitecturala de Palladio foguèt de vam en Grand Bretanha que l'arquitècte Inigo Jones difusava la pensada.

Per Grand Bretanha, just abans la Revolucion Francesa, que l'art de Palladio torna en França: en efècte, Claude Nicolas Ledoux descobriguèt lo Palladianisme.

Thomas Jefferson el meteis s'interessèt a l'òbra de Palladio pendent de viatges en Euròpa. Son ostal de Monticello, prèp de Charlottesville, que ne faguèt d'esperel los dessenhs.

D'autres arquitèctes pus contemporanèus son tanben influenciats per Palladio, Ricardo Bofill subretot, Aldo Rossi, Charles Moore e mai.

Bibliografia (fr)

[modificar | Modificar lo còdi]

Vejatz tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Articles connèxes

[modificar | Modificar lo còdi]


Ligams extèrnes (fr)

[modificar | Modificar lo còdi]

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Andrea Palladio.

Nòtas e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ Prològ del Libre I e Capítol XVI del Libre II, Libre III dels Quatre Libres de l'arquitectura.
  2. ↑ es atal que Palladio designèt Barbaro dins los Quatre Libres de l'arquitectura
  3. ↑ G. Zorzi, I disegni delle antichità di Andrea Palladio, Venezia, Neri Pozza Editore, 1959
  4. ↑ Lorenzo Pericolo comencèt atal son article de febrièr de 2004 {{cita|En 1616, l'erudit milanés Paolo Gualdo escriguèt una Vida d'Andrea Palladio demorada inedita fins al sègle darrièr. »
  5. ↑ font CISA
  6. ↑ Centre d'Études Supérieures de la Renaissance
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrea_Palladio&oldid=2339920 »