Vejatz lo contengut

Diable de Tasmania

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Sarcophilus harrisii
Descripcion d'aqueste imatge, tanben comentat çaiaprèp

Diable de Tasmania

Classificacion
Règne Animalia
Embrancament Chordata
Classa Mammalia
Superòrdre Marsupialia
Òrdre Dasyuromorphia
Familha Dasyuridae
Genre Sarcophilus

Nom binominal

Sarcophilus harrisii
(Boitard, 1841)

Estatut de conservacion UICN

( EN )
EN A2be+3e : En dangièr

Aqueste article es eissit d'una traduccion automatica e fa besonh d'unas correccions de gramatica, d'ortografia o de sintaxi.

Lo diable de Tasmania (Sarcophilus harrisii) es un marsupial carnivòr que set tròba sonque a l'estat salvatge dins l'estat insular australian de Tasmania. Lo diable de Tasmania es l'unic membre vivent del genre Sarcophilus. Amb la talha d'un can pichon, mas robust e musculat, lo diable de Tasmania es a l'ora d'ara lo marsupial carnivòr mai gròs del mond, après l'atudament del lop marsupial en 1936. Se caracteriza per son pelatge negre, la pudentor e los crits extrèmament fòrts e esglasiants qu'emet quora es amenaçat, e sa ferocitat quora s'alimenta. Se sap qu'es un predator e que s'alimenta tanben de carronhas. Malgrat que siá subretot solitari, s'alimenta de còps que i a en grops.

Lo diable de Tasmania desapareguèt del continent australian aperaquí 400 ans abans de la colonizacion europèa en 1788. Coma èran vists coma una menaça pel bestial en Tasmania, los diables foguèron caçats fins a 1941, quora foguèron protegits oficialament. Dempuèi lo decènni de 1990, la malautiá de las tumors facialas del diable de Tasmania a demesit significativament lo nombre de diables e amenaça a l'ora d'ara la subrevivença de l'espècia. Lo govèrn de Tasmania a començat un programa per reduire l'impacte de la malautiá.

Taxonomia

[modificar | Modificar lo còdi]

Lo naturalista George Harris escriguèt la primièra descripcion publicada del diable de Tasmania en 1807 e la nomenèt Didelphis ursina.[1] En 1838, lo diable foguèt renomenat Dasyurus laniarius per Richard Owen abans que en 1841 Pierre Boitard lo moguèsse al genre Sarcophilus e lo renomenèsse Sarcophilus harrisii, o «carnòfil de Harris». Una revision taxonòmica posteriora, publicada en 1987, ensagèt de cambiar lo nom de l'espècia en Sarcophilus laniarius, en se basant sus un registre fossil continental de paucs individús.[2] Totun, aiçò foguèt pas acceptat per la granda majoritat de la comunitat taxonomica, de sòrta que se retenguèt lo nom S. harrisii, mentre que S. laniarius es estat relegat a una espècia fossila.[3] D'analisas filogeneticas indican que lo parent vivent mai pròche del diable es lo gat marsupial e qu'a una relacion mai distanta amb lo lop marsupial.[4]

Descripcion

[modificar | Modificar lo còdi]
Las mostachas del diable l'ajudan a detectar de presas.

Lo diable de Tasmania es lo marsupial carnívor vivent mai gròs d'Australia. Ten una constitucion abaissada e espessa, amb un cap gròs e una coa que fa, aperaquí, la mitat de so longor corporala. Lo diable emmagazina de graissa corporala al nivèl de la coa, de sòrta que los exemplars malauts an sovent una coa prima. Causa inusuala aquò d'un marsupial, sas patas anterioras son leugièrament mai longas que las posterioras. Los diables pòdon córrer fins a 13 km/h sus de distàncias cortas. Lo pelatge es negre, amb qualquas tacas blancas irregularas al pitre e al darrièr. Los mascles son sovent mai gròsses que las femèlas, amb una longor mejana de 65,2 cm, amb una coa de 25,8 cm e un pes mejan de 8 kg. Las femèlas an una longor mejana de 57 cm, amb una coa de 24,4 cm e un pes mejan de 6 kg.[5] S'estiam a sièis ans la longevitat mejana d'un diable de Tasmania salvatge, e mai qu'en captivitat pòscan viure mai longtemps.

Lo diable a de longas mostachas a la cara e en rulls naut del cap. Las mostachas li permeton detectar de presas cerca en la foscor e l'ajudan a saber quand i a d'autres diables près pendent l'alimentacion. Quand se esvera, lo diable pòt produsir una fòrta pudor, que rivalitza quitament amb la de la mofeta. L'audida es lo sieu sens en dominant e a tanben un excellent sens del olfacte. Cossí que los diables caçan de nuèch, sembla que la siá vision es mai aguda en blanc e negre. En aquelas condicions, pòdon detectar facilament d'objèctes en movement, mas an de dificultats a l'ora de veire d'objèctes estacionaris.[6] Una analisi de la fòrça mossegadora dels mamifèrs en proporcion a la siá mesura corporala mòstra que lo diable a la mossegada mai potenta de quin mamifèr viuent que siá.[7] La poténcia de la maissa se deu en partida a lo sieu cap relativament gròs. Un diable de Tasmania a tanben un ensems de dents que creis lentament al cors de la siá vida.[6]

Reproduccion

[modificar | Modificar lo còdi]
Fasas del desvolopament en la maduració de las crias de diable de Tasmania. Las linhas diagonalas indican la quantitat de temps que cal per un cambiament; per exemple, cal 41 jorns perque a un diable li cresca lo pelatge arreu del còrs.

Las femèlas començan a criar quand atenhon la maturitat sexuala, sovent a lo sieu segond an de vida. En aquel ponch, venon fèrtils un còp per an e produsisson divèrses òvuls mentre los dura lo zel.[8] Lo aparellament debana en març, en luòcs protegits, pendent tant lo jorn coma la nuèch. Los mascles se pelejan per las femèlas pendent l'epòca de aparellament e las femèlas se aparellen amb lo mascle en dominant. Los diables son pas monògams e las femèlas se aparellen amb divèrses mascles se lo mascle en dominant las susvelha pas après aparellar-se i. La gestació dura 21 jorns, a la fin que ne naisson 20-30 crias, caduna que ne pesa, aperaquí, 0,18-0,24 grams.[6][9] Quand naisson las crias, i a una competéncia ferotja quand se mòvon de la vagina al marsupi. Un còp dins lo marsupi, caduna d'elas demòra enganchada a un mugró pendent los seguents cent jorns. Lo marsupi de la femèla de diable de Tasmania, coma çò del uombat, s'òbri vèrs lo darrièr, de sòrta qu'es fisicament malaisit per la femèla interaccionar amb las crias dins lo marsupi. Malgrat la mesura de la ventrada a la naissença, la femèla a solament quatre mugrons, de sòrta que i a pas jamai mai de quatre mainatjons nodrint-se a lo marsupi; cossí mai vièlha ven una femèla, mai pichonas seràn las siás ventrades.[6] De mejana, subrevivon mai femèlas que mascles.[8]

Dins lo marsupi, las crias que s'alimentan creisson rapidament. Après 15 jorns, las parts extèrnas de l'aurelha venon visiblas. Las paupetas son aparentas après 16 jorns, las mostachas après 17 e los pòts après 20. Lo pelatge comença a créisser quand an 49 jorns e ven complet a l'edat de 90 jorns Los sieus uèlhs s'òbran pauc après lo desvolopament de lo sieu pelatge — entre 87 e 93 jorns — e las bocas pòdon començar a daissar anar lo mugró als 100 jorns d'edat.[8] Daissan lo marsupi 105 jorns après nàisser; pareixen de pichonas còpias de los sieus parents e pesan, aperaquí, mièg quilogram. A diferéncia de las crias de cangur, los diables joves tòrnan pas al marsupi, mas que demòran al què tres meses mai. Se aventuren defòra del què pel primièr còp entre octòbre e en decembre, abans de venir independentes en genièr. Las femèlas de diable de Tasmania son ocupadas amb la cria de los sieus filhs pendent, aperaquí, sièis meses de l'an.

Ecologia e comportament

[modificar | Modificar lo còdi]
Malgrat que los diables de Tasmania son nocturnes, los agrada prene lo sol. Al bòrd de l'uèlh esquèrre d'aquel diable se vei una cicatriu aquerida en combat.

Los diables de Tasmania s'estendon e son fòrça comuns arreu de Tasmania. Vivon en totes los abitats de l'isla, en i comprenent los entorns de las zònas urbanas e los agradan en particulara los bòsques escleròfils e las zònas boscoses litoralas. Lo diable de Tasmania es un caçaire nocturn e crepuscular e demòra pendent lo jorn entre arbustos frondosos o dins un què. Los exemplars joves pòdon tanben escalar d'arbres, mas aiçò ven mai malaisit a mesura que creisson. Los diables pòdon tanben nadar. Son animals predominantament solitaris e forman pas de grops.[9] Ocupan de territòris de 8–20 km², que pòdon encavalcar-se considerablament amb los d'autres animals.

Un diable en se manjant un ualabi atropellat per una veitura aquel meteis jorn.

Los diables de Tasmania pòdon caçar de paissièras de fins a la mesura d'un pichon ualabi, mas a la practica son oportunistas e manjan carronya mai sovent del que caçan de paissièras vivas. Malgrat que lo diable preferís los uombats, manja tota mena de pichons animals nadius, mamifèrs domestics (en i comprenent de fedas), ausèls, peisses, insèctes, granhotas e rèptils. La siá dièta es fòrça variada e depend de la neuritud disponibla.[6] De mejana, se manjan 15% de lo sieu pes corporal cada jorn; totun, pòdon se manjar fins a 40% de lo sieu pes corporal dins mièja ora se n'an l'oportunitat.[10] Los diables de Tasmania eliminan tota rèsta d'un cadavre, devorant los uasses e lo pelatge en mai de la carn e las vísceres. En aquel aspècte, lo diable s'es ganhat la gratitud dels grangers de Tasmania, doncas que la velocitat que netejan un cadavre contribuissi a evitar que s'estendan d'insèctes que altrament poirián prejudiciar lo bestial.

L'alimentacion es un eveniment social pel diable de Tasmania. Granda part del bruch atribuit a l'animal es lo resultat d'una alimentacion comunala sorollosa, que se pòdon amassar fins a dotze exemplars e que sovent se en essent dempuèi divèrses quilomètres de distància. Un estudi dels diables pendent l'alimentacion identifiquèt vint posturas fisicas, en i comprenent lo sieu badall maliciós caracteristic e los onze sas vocalas qu'emplegan per se comunicar mentre manjan. Sòlen establir dominància mejançant sons e posturas fisicas, malgrat que i a de còps combats.[10] Los mascles adults son los mai agressius e son abituals las cicatrius de combats per neuritud o per cobles sexuales.

Estat de conservacion

[modificar | Modificar lo còdi]

Pendent un temps, Tasmania foguèt lo darrièr refugi de grands carnívors marsupials. Totes los carnívors marsupials grands s'extinguiguèron al continent australian pauc après l'arribada dels umans. Subrevisquèron solament los mai pichons e adaptables. Pròvas de fossils de l'oèst de Victòria mòstran que los diables de Tasmania resistiguèron al continent fins fa unes sièis sègles (unes 400 ans abans de la colonizacion europèa).[5] Lo sieu escandilhament s'atribuissi a la depredació de la part dels dingos e a la caça de la part dels aborígens australianes.[11] A Tasmania, liure de dingos, los marsupials carnívors èran encara actius quand arribèron los europèus. Es coneguda l'escandilhament del lop marsupial après l'arribada dels europèus, mas lo diable de Tasmania foguèt tanben menaçat.

Los primièrs colonitzadors de Tasmania tastèron la carn del diable, que descriguèron amb un gost coma de vedèla.[1] Cossí que se pensava que los diables caçarián e aucirián d'animals de bestial, ja lo 1830 s'introdusiguèt un sistèma de recompenses amb l'objectiu de fòrabandir lo diable de las fincas ruralas. Al cors dels cent ans seguents, las arratèras e los empoisonaments portèron l'animal al bòrd de l'escandilhament. Après la mòrt del darrièr lop marsupial lo 1936, se reconeguèt la menaça als diables. Lo diable de Tasmania foguèt protegit legalament lo 1941 e se'n recuperèron pauc a pauc las populacions.

An debanat almens dos grands declivis de las populacions en l'istòria coneguda, possiblament a causa d'epidèmias: lo 1909 e lo 1950.[5] Segon lo Departament d'Indústrias Primàrias e Aiga de Tasmania, la populacion actuala de diables es d'entre 10.000 e 100.000 exemplars e çò de mès de probable es que i aja entre 20.000 e 50.000 exemplars madures.[6] Lo scientific sènior del programa Devil Facial Tumour Disease, Hamish McCallum, ofrís una estimacion mai conservadora d'un minim de 20.000 exemplars e un maximal de 75.000.[12]

Malautiá de tumors facials del diable de Tasmania

[modificar | Modificar lo còdi]
La malautiá de tumors facials del diable de Tasmania provòca la formacion de tumors dins e a l'entorn de la boca, en interferint amb l'alimentacion e en causant fin finala la mòrt per inanició.

Observada pel primièr còp lo 1995, la malautiá de tumors facials del diable de Tasmania (DFTD) a fach estralls en los diables sauvatges de Tasmania. Las estimacions de lo sieu impacte van de 20% fins a 50% de declivi en la populacion de diables, amb mai de 65% de l'estat afectat.[13][14] Las populacions de nauta densitat afectadas sofrisson una mortalitat de fins a 100% en 12-18 meses.[15] L'espècia foguèt classificada coma vulnerable jos la Lei de Proteccion de las Espècias Menaçadas del 1995 de Tasmania e la Lei de Proteccion del Mitan ambient e de la Conservacion de la Biodiversitat del 1999 d'Australia lo 2006, causa que significa que se tròba en perilh d'escandilhament a «mejan tèrme» La UICN solie pas considerar l'espècia coma menaçada; quand foguèt avalorada lo 1996, la se listèt coma espècia en risc minim.[16][17][18] Totun, lo 2008 la UICN revisèt la siá posicion e lo diable foguèt, fin finala, declarada espècia menaçada.[19]

Se susvelha De las populacions sauvatjas de diables de Tasmania per supervisar l'expansion de la malautiá e identificar de cambiaments en la siá prevalença. Lo seguiment de camp implica capturar de diables dins d'una zòna definida per verificar se la malautiá es presenta e determinar lo nombre d'animals afectats. Se visita repetidament lo meteis airal per determinar l'expansion de la malautiá al cors del temps. Fins ara, s'es establit que los efièches a cuert tèrme de la malautiá dins un airal pòdon èsser grèus. Un seguiment a long tèrme de las zònas serà essenciala per determinar se los efièches demòran o se las populacions se pòdon recuperar.[14] Los trabalhadors de camp verifican tanben l'eficacitat a l'ora d'eliminar la malautiá mejançant la captura e retirada dels diables malauts. S'espera que la retirada dels diables malauts de las populacions sauvatjas amendrisca la prevalença de la malautiá e permeta de mai de diables subreviure al delà de la joenessa e se reprodusir.[14]

La malautiá es un exemple de càncer transmissible, es a dire, que se pòt comandar entre los animals.[20] Mentre se tròbe pas un suenh, los scientifics retiran los animals malauts e en metent los exemplars sans en quarantena coma mesura de precaucion davant lo possible escandilhament de las populacions sauvatjas.[20] Lo gra extrèmament bas de diversitat genetica dels diables de Tasmania e una mutació cromosòmica que se dona pas en cap de autre animal carnívor fan que sián particularament vulnerables a aquel càncer infecciós.[21]

S'establisson Doas populacions de «resèrva» de diables liures de la malautiá en unas installacions urbanas a Hobart (una banlèga de Taroona) e a Maria Island, davant la còsta orientala de Tasmania. La cria en captivitat en zòos del continent es tanben una possibilitat. Lo declivi en lo nombre de diable es tanben vist coma problèma ecologic, doncas que se crei que la siá preséncia en l'ecosistèma forestal de Tasmania a evitat l'establiment del guèine comun, introdusida il·legalment a Tasmania lo 2001.[15][22] Los guèines son una espècia introdusida problematica a la rèsta d'estats australianes e l'establiment de guèines a Tasmania representariá un obstacle per la recuperacion del diable de Tasmania.

Una investigacion recenta de l'Universitat de Sydney a revelat que lo càncer facial infecciós poiriá èsser capabla de s'estendre a causa d'una diversitat genetica extrèmament bassa en los gèns immunitaris dels diables (MHC E e MHC), causa que propicièt de questions sus cossí de pòdon plan subreviure de populacions d'animals pichons e potencialament endogamicas.[23]

Los scientifics son demorats astorats de trobar de nivèls elevats de produchs quimics ignífugs potencialament carcinògens en diables de Tasmania. Los resultats preliminars de pròvas encargadas pel Govèrn de Tasmania suls produchs quimics trobats al teissut adipós de setze diables an revelat de nivèls elevats de hexabromobienil (BB153) e «fòrça elevats» de èter decabromodifenil (BDE209).[24]

Aspèctes culturals

[modificar | Modificar lo còdi]
Las aurelhas d'un diable enrogeixen quand se excita.

Lo diable de Tasmania es un animal icònic a Australia; es lo simbòl del Servici de Parcs Nacionales e de Fauna de Tasmania e l'equipa de fotbòl australian que jògue a la Victorian Football League es conegut coma Tasmanian Devils Football Club. La desapareguda equipa de basquetbòl de la NBL, los Hobart Devils, deviá tanben lo nom a l'animal. Lo diable foguèt un dels sièis animals nadius australianes qu'apareguèron a las monedas commemorativas de dos cents dolars australianes emesas entre lo 1989 e lo 1994. Los diables de Tasmania son populars amb los toristas domestics e internacionales. A causa de la siá personalitat unica, lo diable de Tasmania es estat lo protagonista de nombroses documentaris e libres per mainats de pas-ficcion. Lo documentari australian mai recent sul diable, Terrors of Tasmania, dirigit e produsit per David Opinion e Elizabeth Opinion-Cook, foguèt lançat lo 2005. Lo documentari seguís una femèla de diable nomenat Manganinnie al cors de l'epòca de aparellament e de la naissença e la cria de los sieus bebès. Lo documentari obsèrva tanben l'efièch de la malautiá de tumors facials del diable de Tasmania e las mesuras de conservacion que se son empreses per assegurar la subrevivença del diable. Lo documentari es estat emés a la television a Australia e als Estats Units al National Geographic Channel.

Tuz Lo diable de Tasmania, la mascòta de Linux per la version 2.6.29

Las restriccions sus l' exportacion dels diables de Tasmania vòl dire que normalament solament los se pòt veire en captivitat a Australia. Lo darrièr diable conegut a l'estrangièr moriguèt al Fòrt Wayne Children's Zòo (USA) lo 2004.[25] Totun, lo Govèrn de Tasmania envièt un parelh de diables al Zòo de Copenaga, après la naissença del primièr filh de Frederic de Dinamarca e la siá esposa de Tasmania, Mary, en octòbre del 2005.[26] Aqueles son los unics diables que se pòdon veire a l'exterior d'Australia.

Lo diable de Tasmania es conegut internacionalament coma l'inspiracion del personatge de diboishes animats dels Looney Tunes Taz. Malgrat que la version de diboishes animats sembla un diable estilitzat (canines prominents, un cap grand, pautas cuertas), las semblanças en lo comportament dels dos son paucas e consistisson principalament en un comportament sorollós e timid e un apetit voraç. Unes investigadors an donat tanben a un ratolí mutant lo nom de «diable de Tasmania». Lo ratolí mutant a un defècte en lo desvolopament de las cellulas dels pels sensibles de l'aurelha, en fasent que presente de comportaments anormales coma movements bruscos e de circularas del cap, de manièra mai similara al Taz dels diboishes animats que pas al diable de Tasmania autentic.[27]

Per la version 2.6.29 del nuclèu Linux, Linus Torvalds substituiguèt temporàriament la mascòta Tux amb un diable de Tasmania nomenat «Tuz» per sosténer a la Campanha Save the Tasmanian Devil.[28]

Referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ 1,0 et 1,1 Description of two species of Didelphis for Van Diemen's Land.
  2. ↑ Some observations Ont Sarcophilus laniarius and the evolution of Sarcophilus.
  3. ↑ Groves
  4. ↑ Krajewski
  5. ↑ 5,0 5,1 et 5,2 "Tasmanian Devil", A R. Strahan Ed. The Australian Museum Complèti Book of Australian Mammals, pàg. 27–28, Angus & Robertson ISBN 0-207-14454-0
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 et 6,5 Tasmanian Devil - Frequently Asked Questions
  7. ↑ "Bite Club: comparative bite forci in big biting mammals and the prediction of predatory behaviour in fossil taxa".
  8. ↑ 8,0 8,1 et 8,2 "Observations Ont the Tasmanian Devil, Sarcophilus harrisii II.
  9. ↑ 9,0 et 9,1 Fisher
  10. ↑ 10,0 et 10,1 "A field-study of communication and social behaviour of Tasmanian Devils at feeding sites".
  11. ↑ "Causas of extinction of vertebrates during the Holocene of mainland Australia: arrival of the dingo, aur human impact?"
  12. ↑ Battle Ton save Tasmanian devil from extinction Consultat en lo 15 març 2007.
  13. ↑ DPIWE. 2005.
  14. ↑ 14,0 14,1 et 14,2 DPIWE. 2005.
  15. ↑ 15,0 et 15,1 DPIWE.
  16. ↑ DPIWE. 2006.
  17. ↑ Department of the Environment and Heritage.
  18. ↑ Sarcophilus harrisii.
  19. ↑ Sarcophilus harrisii.
  20. ↑ 20,0 et 20,1 National Geographic Magazine, En Novembre 2006.
  21. ↑ Newswise.
  22. ↑ A Devil of a Disease.
  23. ↑ ».
  24. ↑ News.Cossí.au, 22-01-2008.
  25. ↑ LAST TASMANIAN DEVIL NOT IN AUSTRALIA JORNS - United Press International - HighBeam Research
  26. ↑ Tassie sends devils Ton celebrate birth
  27. ↑ Erven
  28. ↑ en anglés

Vejatz tanben

[modificar | Modificar lo còdi]
  • Fauna d'Australia

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Diable_de_Tasmania&oldid=2433254 »