Dééł

Dééł ^*
(Hoz,^{^[1]} Naalʼeełii jádí ^{^[2]})

Dahináanii

Naaldeehii

Bidoh Dahólónígíí

Bikʼiiz Naakiígíí

Bííghą́ą́stsʼǫǫd Dahólónígíí

Bitsiitsʼiin Dahólónígíí

Bíígháán Dahólónígíí

Biyaatsʼiin Dahólónígíí

Tsídii

Tsídii ndaatʼáʼii

Yótʼáahdi tsídii

Dééł dóó Tóidoozohii Ndahalinígíí

Dééłdaashiyishí

Dééł

	Déłí (bítááʼ łichíʼígíí)

	Déłí bitsiiyah łigaaígíí

	Déłí bitsiiʼ halchíʼígíí

	Nahatʼeʼiitsoh Bikéyahdę́ę́ʼ déłí

	Dééł dinilbáhígíí

	Dééł binátsįʼgoʼ hólóní

	Náátsʼózídę́ę́ʼ dééł

	Tó wónaanídę́ę́ʼ dééłbáhí

	Dééł bikʼos łigaaígíí

	Dééł bikʼos łizhinígíí

	Dééł binákʼeeh naʼígaaígíí

	Tóniłhę́ęshii

Hakʼaz dééł

	Dééłitsiiyahʼilí diłhiłígíí

	Dééłitsiiyahʼilí łibáhígíí

Tsiiyázhí

Dééł éí yótʼáahdi tsídii dah yikahjí atah daasdzoh, áádóó éí nahasdzáán tʼáá siʼą́ą́ ńtʼę́ę́ʼ bikáaʼgi dahólǫ́, tʼáá hazhóʼó Shádiʼááhjí kéyah yistinígíí dóó Shádiʼááhjí kéyah dah siʼánígíí — áadi éí ádaadin. Hoz ałdóʼ jiníí ńtʼę́ę́ʼ. Ndaʼałkaahí dóó ééʼdeetįįhii éí "Gruidae" deiłníigo dayózhí.

Díí ndaatʼáʼii éí bijáád dóó bikʼos nineez, áádóó éí táłtłʼááh álééh ndahalin. Dééł éí 35–65di asdzoh^[?] ádaníłtso łeh.

Dééł éí nahasdzáán bikáaʼdi 15 ałʼąą ádaatʼéego hólǫ́.

Diné Bikéyahdi dééł dahólónígíí

Diné Bikéyah bikáaʼgi dééł dahólónígíí éí naaki ałʼąą átʼé: "Grus americana" wolyéhígíí dóó "Grus canadensis" (→ Déłí).

"Grus americana" éí 5 adéesʼeez^[?] (bílaʼashdlaʼiigi) áníłtso, 17 dahidídloʼ áníłdáás; díí dééł éí łigai, bítááʼ éí łichííʼ. Łóóʼ dóó chʼał éí yilghałgo naaghá; chʼosh dóó dzidzé yázhí yildeeł ałdóʼ.

bitsʼą́ą́dóó ééhózinii

^ Díí bízhiʼ éí 1912 yę́ędą́ą́ʼ naaltsoos ályaaígíí bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ; éí naaltsoos bikáaʼgi éí kótʼéego akʼeʼeeshchį́: qŏz^[?]
^ Powell, P., K. Benally, P.A. Thomas. Chʼał Tó Yiníloʼ. Salina Bookshelf. Kinłání Dookʼoʼoosłííd Biyaagi, Hoozdo Hahoodzo: 2006.

[1] Díí bízhiʼ éí 1912 yę́ędą́ą́ʼ naaltsoos ályaaígíí bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ; éí naaltsoos bikáaʼgi éí kótʼéego akʼeʼeeshchį́: qŏz^[?]

[2] Powell, P., K. Benally, P.A. Thomas. Chʼał Tó Yiníloʼ. Salina Bookshelf. Kinłání Dookʼoʼoosłííd Biyaagi, Hoozdo Hahoodzo: 2006.

[1]

[2]