Hopp til innhald

Fomalhaut

Koordinatar: Sky map 22h 57m 39.1s, −29° 37′ 20″
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Fomalhaut

DSS-bilete av Fomalhaut, synsfelt 2.7×2.9 grader.
NASA, ESA, og Digitized Sky Survey 2.Davide De Martin (ESA/Hubble)
Observasjonsdata
Epoke J2000      Ekvinoks J2000
Stjernebilete Den sørlege fisken (Fomalhaut A+B), Vassmannen (Fomalhaut C)
Fomalhaut
Rektascensjon 22h 57m 39.0465s[1]
Deklinasjon −29° 37′ 20.050″[1]
Tilsynelatande storleiksklasse (V) 1.16
TW Piscis Austrini
Rektascensjon 22h 56m 24.05327s[1]
Deklinasjon −31° 33′ 56.0351″[1]
Tilsynelatande storleiksklasse (V) 6.48[2]
LP 876-10
Rektascensjon 22h 48m 04.47s[3]
Deklinasjon −24° 22′ 07.5″[3]
Tilsynelatande storleiksklasse (V) 12.618[3]
Karakteristikk
UtviklingsstadiumA3 V / K5Vp / M4V[3][4]
U−B fargeindeks0.08 / 1.02 / ?[5]
B−V fargeindeks0.09 / 1.10 / 1.683[3][5]
Variabel typeIngen / BY Draconis / ?
Astrometri
Fomalhaut
Radialsnøggleik (Rv)+6.5 km/s
Eigarørsle (μ) RA: +328.95[1] mas/år
Dek.: −164.67[1] mas/år
Parallakse (π)129.81 ± 0.47[1] mas
Avstand25,13 ± 0,09 ly
(7,70 ± 0,03 pc)
Absolutt storleiksklasse (MV)1.72[6]
TW Piscis Austrini
Radialsnøggleik (Rv)+6[2] km/s
Eigarørsle (μ) RA: −331.11[1] mas/år
Dek.: −158.98[1] mas/år
Parallakse (π)131.42 ± 0.62[1] mas
Avstand24,82 ± 0,09 ly
(7,61 ± 0,04 pc)
Absolutt storleiksklasse (MV)7.08[6]
Detaljar
Fomalhaut
Masse1.92±0.02[6] M
Radius1.842±0.019[6] R
Luminositet16.63±0.48[6] L
Overflategravitasjon (log g)4.21[7] cgs
Temperatur8,590[6] K
Metallisitet [Fe/H]−0.03[8] to −0.34[9] dex
Rotasjonssnøggleik (v sin i)93[7] km/s
Alder4.4±0.4×108[6] år
Masse0.725 ± 0.036[4] M
Radius0.629 ± 0.051[4] R
Luminositet0.19[6] L
Temperatur4,711 ± 134[4] K
Rotasjonssnøggleik (v sin i)2.93[4] km/s
Alder4.4 × 108[6] years
Andre namn
Fomalhaut: α Piscis Austrini, α PsA, Alfa PsA, 24 Piscis Austrini, CPD −30° 6685, FK5 867, Gl 881, HD 216956, HIP 113368, HR 8728, SAO 191524
TW Piscis Austrini: Fomalhaut B, TW PsA, Gl 879, HR 8721, CD -32°17321, HD 216803, LTT 9283, GCTP 5562.00, SAO 214197, CP(D)-32 6550, HIP 113283
LP 876-10: Fomalhaut C, 2MASS J22480446-2422075, NLTT 54872, GSC 06964-01226
Databasereferanse
SIMBADdata
Exoplanetarkivdata
ARICNSdata
Extrasolar Planets
Encyclopaedia
data
Databasereferanse
TW Piscis Austrini
SIMBADdata
ARICNSdata

Fomalhaut (Alfa Piscis Austrini, Alfa PsA, α Piscis Austrini, α PsA) er den mest lyssterke stjerna i stjernebiletet Den sørlege fisken og ei av dei mest lyssterke stjernene på himmelen. Ho er ei klasse A-stjerne i hovudserien kring 25 lysår frå jorda som målt av Hipparcos-satellitten.[10] Sidan 1943 har spekteret til denne stjerna tent som ein av dei stabile ankerpunkta ein klassifiserer andre stjerner etter.[11] Ho er klassifisert som ei Vega-liknande stjerne som stråler overskot av infraraud stråling, som indikerer at ho er omgjeve av ei skive kring stjerna.[12] Fomalhaut, klasse K-stjerna TW Piscis Austrini og klasse M-stjerna LP 876-10 utgjer eit trippelsystem.[13]

Fomalhaut er særleg viktig innan leitinga etter exoplanet, sidan ho er senteret i det første stjernesystemet med ein exoplanet (Fomalhaut b) som er mogeleg å sjå i synleg lys. Biletet vart publisert i Science i november 2008.[14] Fomalhaut er den tredje mest lyssterke stjerna ein kjenner som har eit planetsystem (sett frå jorda), etter Pollux og sola.

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 van Leeuwen, F. (November 2007). «Validation of the new Hipparcos reduction». Astronomi and Astrophysics 474 (2): 653–664. Bibcode:2007A&A...474..653V. arXiv:0708.1752. doi:10.1051/0004-6361:20078357. 
  2. 2,0 2,1 «V* TW PsA -- Variable of BY Dra type». SIMBAD. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Henta 5. september 2015. 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «LP 876-10 -- Double or multiple star». SIMBAD. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. Henta 5. september 2015. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Demory, B.-O.; et al. (October 2009), «Mass-radius relation of low and very low-mass stjerner revisited with the VLTI», Astronomi and Astrophysics 505 (1): 205–215, Bibcode:2009A&A...505..205D, arXiv:0906.0602, doi:10.1051/0004-6361/200911976 
  5. 5,0 5,1 Johnson, H.L.; Iriarte, B.; Mitchell, R.I.; Wisniewskj, W.Z. (1966). «UBVRIJKL photometry of the bright stjerner». Communications of the Lunar and Planetary Laboratory 4 (99). Bibcode:1966CoLPL...4...99J. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 6,7 6,8 Mamajek, E.E. (August 2012). «On the Age and Binarity of Fomalhaut». Astrophysical Journal Letters 754 (2): L20. Bibcode:2012ApJL..754...20M. arXiv:1206.6353. doi:10.1088/2041-8205/754/2/L20. 
  7. 7,0 7,1 Di Folco, E.; Thévenin, F.; Kervella, P.; Domiciano de Souza, A.; Coudé du Foresto, V.; Ségransan, D.; Morel, P. (November 2004). «VLTI near-IR interferometric observations of Vega-like stjerner. Radius and age of α PsA, β Leo, β Pic, ɛ Eri and τ Cet». Astronomi and Astrophysics 426 (2): 601–617. Bibcode:2004A&A...426..601D. doi:10.1051/0004-6361:20047189.  This paper lists [Fe/H] = −0.10 dex.
  8. Dunkin, S.K.; Barlow, M.J.; Ryan, Sean G. (April 1997). «High-resolution spectroscopy of Vega-like stjerner - I. Effective temperaturs, gravities and photospheric abundances». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 286 (3): 604–616. Bibcode:1997MNRAS.286..604D. doi:10.1093/mnras/286.3.604.  This paper lists [Fe/H] = −0.03 dex.
  9. Saffe, C.; Gómez, M.; Pintado, O.; González, E. (October 2008). «Spectroscopic metallicities of Vega-like stjerner». Astronomi and Astrophysics 490 (1): 297–305. Bibcode:2008A&A...490..297S. arXiv:0805.3936. doi:10.1051/0004-6361:200810260.  This paper lists [Fe/H] = −0.34 dex.
  10. Perryman, Michael (2010), The Making of History's Greatest Star Map, Heidelberg: Springer-Verlag, doi:10.1007/978-3-642-11602-5 
  11. Garrison, R. F. (desember 1993), «Anchor Points for the MK System of Spectral Classification», Bulletin of the American Astronomical Society 25: 1319, Bibcode:1993AAS...183.1710G, arkivert frå originalen 25. juni 2019, henta 5. september 2015 
  12. B. Mennesson; O. Absil; J. Lebreton; J.-C. Augereau; E. Serabyn; M.M. Colavita; R. Millan-Gabet; W. Liu, P.Hinz; P. Thebault (2012), «An interferometric study of the Fomalhaut inner debris disk II. Keck Nuller mid-infrared observations», Astrophysical Journal 763 (2): 119, Bibcode:2013ApJ...763..119M, arXiv:1211.7143, doi:10.1088/0004-637X/763/2/119 
  13. doi:10.1088.2F0004-6256.2F146.2F6.2F154
  14. Kalas, Paul (2008). «Optical Images of an Exosolar Planet 25 Light-Years frå jorda». Science 322 (5906): 1345–1348. Bibcode:2008Sci...322.1345K. PMID 19008414. arXiv:0811.1994. doi:10.1126/science.1166609. 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Commons har multimedium som gjeld: Fomalhaut