Naar inhoud springen

Henri Montan Berton

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Henri Montan Berton
Henri Montan Berton
Henri Montan Berton
Algemene informatie
Volledige naam Henri Montan Berton
Geboren 17 september 1767
Geboorteplaats ParijsBewerken op Wikidata
Overleden 22 april 1844
Overlijdensplaats voormalig 2e arrondissement van ParijsBewerken op Wikidata
Land Vlag van Frankrijk Frankrijk
Werk
Genre(s) Klassiek
Beroep Componist, muziekpedagoog, dirigent, librettist
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal  Portaalicoon   Muziek

Henri Montan Berton (Parijs, 17 september 1767 – aldaar, 22 april 1844) was een Frans componist, professor in de muziek, dirigent en librettist.

Zijn vader Pierre Montan Berton (1727-1780) was eveneens componist en directeur van de Parijse opera. Naast lessen van zijn vader kreeg hij vioolles van Jean-Baptiste Rey. Van Antonio Sacchini kreeg hij compositieles. Hij speelde na het overleden van zijn vader viool in het orkest van de Parijse opera.

Eveneens heeft hij gecomponeerd. In 1784 publiceerde hij de opera Le Premier navigateur en in 1786 de cantate Le Mercure de France. Henri Montan Berton deed tijdens de Franse revolutie pogingen in het nieuwe genre van de dramatische reddings- en bevrijdingsopera. In 1795 werd hij als professor aan het Conservatoire national supérieur de musique in Parijs benoemd en hij leerde daar harmonieleer. In 1807 werd hij dirigent van de Opera comique. Twee jaar later, in 1809, dirigeerde hij het koor aan de Grand Opéra. In 1817 kwam hij terug aan het Conservatoire national supérieur de musique, werd opvolger van Étienne Nicolas Méhul en gaf seminaren voor het componeren. Een van zijn leerlingen was César Franck.

In zijn De la musique mécanique et de la musique philosophique (1826) getuigt hij van zijn grote bewondering voor Wolfgang Amadeus Mozart. Hij schreef ook de tekst van een cantate van Hector Berlioz, La Mort d’Orphée.

In 1837 werd hij onderscheiden met een benoeming tot Officier in het Franse Legioen van Eer.

Hij schreef rond 50 opera's, 4 balletten, 5 oratoria, cantates, missen en - in de traditie van andere revolutiecomponisten - werken voor harmonieorkest.

Hij was de vader van François Berton, een componist en leraar van enige reputatie.

Werken voor harmonieorkest

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1795 Marche militaire, voor harmonie- of fanfareorkest
  • 1796 Hymne du 21 janvier, voor harmonieorkest en gemengd koor - tekst: Lebrun
  • 1799 Hymne pour la fête de l'Agriculture 28 juni 1796, voor harmonieorkest en gemengd koor - tekst: Lebrun
  • 1809 Hymne à Apollon, voor harmonieorkest en koor
  • 1786 Absalon (La mort d’Absalon), cantate voor het Concert Spirituel in 1786
  • 1786 Le Mercure de France, cantate
  • 1787 Anne de Boulen (Bohlen), cantate
  • 1791 La gloire de Syon, cantate
  • 1791 David dans le temple, cantate
  • 1791 Le sacrifice de Jephté, cantate
  • 1791 Les bergers de Bethléem, cantate
  • 1791 Orphée dans les bois (L’écho sacré), cantate
  • 1791 Marie de Seymours, cantate
  • 1803 Le retour de Thésée, cantate (manuscrit à Bruxelles, bibliothèque du Conservatoire)
  • 1804 Trasibule, cantate - (fêtes du couronnement de Napoléon) (manuscrits aux bibliothèques Royale de Bruxelles et du Conservatoire de Paris)
  • 1807 Le chant de retour, cantate
  • 1810 Cantate pour le mariage de Napoléon et de Marie-Louise, cantate - (manuscrit à la bibliothèque nationale de Paris)
  • 1815 Lutèce, cantate

Muziektheater

[bewerken | brontekst bewerken]
Voltooid in titel aktes première libretto
1784 Le Premier navigateur 1 akte N.-F. Guillard
1787 Les Promesses de mariage 2 aktes 14 juli 1787, Parijs, Opéra-Comique Desforges pseudoniem van Pierre-Jean-Baptiste Choudard
1787 La Dame invisible ou L'Amant à l'épreuve 2 aktes 5 december 1787, Parijs, Opéra-Comique Pierre-Louis Moline en Claude-François Fillete,
genoemd: "Loraux jeune" naar «Le Roman comique» van Paul Scarron
1790 Les Brouilleries 3 aktes 1 maart 1790, Parijs, Opéra-Comique;
ingekort op 2 aktes, 4 maart 1790
Charles-Joseph Lœillard d'Avrigny
1790 Les Rigueurs du cloître 2 aktes 23 augustus 1790, Parijs, Opéra-Comique Joseph Fiévée
1790 Le Nouveau d'Assas 1 akte 15 oktober 1790, Parijs, Opéra-Comique Jean-Claude Bédéno Déjaure
1791 Les Deux Sentinelles 1 akte 27 maart 1791, Parijs, Opéra-Comique François-Guillaume-Jean-Stanislas Andrieux
1792 Les Deux Sous-lieutenants ou Le Concert interrompu 1 akte 19 mei 1792, Parijs, Opéra-Comique;
rev. versie: 31 mei 1802, Parijs, Opéra-Comique
Etienne-Guillaume-François de Favières
1793 Eugène ou La Piété filial 3 aktes 11 maart 1793, Parijs, Opéra-Comique Charles-Joseph Lœillard d'Avrigny
1794 Le Congrès des rois;
(in samenwerking met: Matthieu Frédéric Blasius,
Luigi Cherubini, Nicolas-Marie Dalayrac,
Prosper-Didier Deshayes, François Devienne,
André Ernest Modeste Grétry, Louis Emmanuel Jadin,
Rudolphe Kreutzer, Étienne Nicolas Méhul,
Jean-Pierre Solié en Armand-Emmanuel Trial)
3 aktes 26 februari 1794, Parijs, Opéra-Comique Antoine-François Eve, genoemd Desmaillot
1794 Agricol Viala ou Le Héros de la Durance
(in samenwerking met: Louis Emmanuel Jadin)
1 akte 1 juli 1794, Parijs, Opéra-Comique Claude-François Fillete, genoemd: "Loraux jeune"
1796 Christophe et Jérôme ou La Femme hospitalière 1 akte 26 oktober 1796, Parijs, Opéra-Comique Etienne-Guillaume-François de Favières
1797 Ponce de Léon 3 aktes 15 maart 1797, Parijs, Opéra-Comique van de componist
1797 Le Dénouement inattendu 1 akte 10 november 1797, Parijs, Opéra-Comique Joigny
1798 Le Rendez-vous supposé ou Le Souper de famille 2 aktes 5 augustus 1798, Parijs, Opéra-Comique Jean-Baptiste Pujoulx
1799 Montano et Stéphanie 3 aktes 15 april 1799 Parijs, Opéra-Comique;
veranderingen in de 3e akte door "Legouvé",
4 mei 1800, Parijs, Opéra-Comique
Jean-Claude Bédéno Dejaure
1799 La Nouvelle au camp ou Le Cri de vengeance 1 akte 14 juni 1799, Parijs, Opéra-Comique
1799 L'Amour bizarre ou Les Projets dérangés 1 akte 30 augustus 1799, Parijs, Opéra-Comique Charles-Louis Lesur
1799 Le Délire ou Les Suites d'une erreur 1 akte 7 december 1799, Parijs, Opéra-Comique Jacques-Antoine de Révérony de Saint-Cyr
1800-1801 Le Grand Deuil 1 akte 21 januari 1801, Parijs, Opéra-Comique Charles-Guillaume Etienne en Jean Baptiste Charles Vial
1802 Le concert interrompu 1 akte 31 mei 1802, Parijs, Opéra-Comique Benoît-Joseph Marsollier en Etienne-Guillaume-François de Favières
1803 Aline, reine de Golconde 3 aktes 3 september 1803, Parijs, Opéra-Comique Jean Baptiste Charles Vial en
Etienne-Guillaume-François de Favières
naar een verhaal van Michel-Jean Sedaines
1804 La Romance 1 akte 26 januari 1804, Parijs, Opéra-Comique Claude-François Fillete, genoemd: "Loraux jeune"
1805 Le Vaisseau Amiral Forbin et Delville ou L'Intrigue à bord 1 akte 2 april 1805, Parijs, Opéra-Comique Jacques-Antoine de Révérony de Saint-Cyr
1805 Délia et Verdikan 1 akte 9 mei 1805, Parijs, Opéra-Comique Pierre-Jean-Baptiste-François Elleviou
1806 Les Maris garçons 1 akte 15 juli 1806, Parijs, Opéra-Comique Charles Gaugiran-Nanteuil
1808 Le Chevalier de Sénanges ou L'Intrigue aux portes 3 aktes 25 juli 1808, Parijs, Opéra-Comique Alexandre-Joseph-Pierre vicomte de Ségur jeune
en Louis-Nicolas-Philippe-Auguste comte de Forbin
1808 Ninon chez Madame de Sévigné 1 akte 26 september 1808, Parijs, Opéra-Comique Emmanuel Dupaty pseudoniem van
Louis Emmanuel Felicité Charles Mercier
1808-1809 Françoise de Foix 3 aktes 28 januari 1809, Parijs, Opéra-Comique Jean-Nicolas Bouilly en
Louis Emmanuel Felicité Charles Mercier genoemd: Emmanuel Dupaty
1910-1811 Le Charme de la voix 1 akte 24 januari 1811 Parijs, Opéra-Comique Jean-Nicolas Bouilly en
Louis Emmanuel Felicité Charles Mercier genoemd: Emmanuel Dupaty
1811 La Victime des arts ou La Fête de famille;
(in samenwerking met Nicolas Isouard)
2 aktes 27 februari 1811, Parijs, Opéra-Comique L. M. d'Estourmel
1813 Valentin ou Le Paysan romanesque 3 aktes 13 september 1813, Parijs, Opéra-Comique;
ingekort op 2 aktes: 4 december 1819, Parijs, Opéra-Comique
Louis-Benoît Picard
en Claude-François Fillete, genoemd: Loraux jeune
1814 L'Oriflamme;
(in samenwerking met: Rudolphe Kreutzer,
Étienne Nicolas Méhul, Ferdinando Paër)
1 akte 1 februari 1814, Parijs, Opéra-Comique Charles-Guillaume Etienne en
L.-Pierre-Marie-F. Baour-Lormian
1816 Les Dieux rivaux ou Les Fêtes de Cythère;
(in samenwerking met: Rudolphe Kreutzer,
Louis-Luc Loiseau de Persuis en Gaspare Spontini)
1 akte 21 juni 1816, Parijs, Opéra-Comique Joseph Marie Armand Michel Dieulafoy en C. Brifaut
1816 Féodor ou Le Batelier du Don;
ook bekend onder de titel: Une jounée du Czar
1 akte 15 oktober 1816, Parijs, Opéra-Comique;
onder de titel: Une jounée du Czar 26 oktober 1816, Brussel
Claparède
1817 Roger de Sicile ou Le Roi troubadour 3 aktes 4 maart 1817, Parijs, Opéra-Comique Jean-Henri Guy
1820 Corisandre ou La Rose magique 3 aktes 29 juli 1820, Parijs, Opéra-Comique Jacques-Arsène-François-Polycarpe Ancelot
en Joseph Xavier Boniface, genoemd: Saintine
1821 Blanche de Provence ou La Cour des fées
(in samenwerking met: François-Adrien Boïeldieu
en Rudolphe Kreutzer)
1 akte 1 mei 1821, Parijs, Tuileries Marie-Emmanuel-Guillaume Théaulon de Lambert en E. de Rancé
1823 Virginie ou Les Décemvirs 3 aktes 11 juni 1823, Parijs, Opéra-Comique Auguste-Felix Désaugiers
1824 Les Deux Mousquetaires ou La Robe de chambre 1 akte 22 december 1824, Parijs, Opéra-Comique M.-A. Justin-Gensoul en Jean Baptiste Charles Vial
1825 Pharamond;
(in samenwerking met: François-Adrien Boïeldieu,
Rudolphe Kreutzer en Jean-François Lesueur)
3 aktes 10 juni 1825, Parijs, Opéra-Comique Jacques-Arsène-François-Polycarpe Ancelot,
Pierre-Marie-Thérèse-Alexandre Guiraud
en Alexandre Soumet
1826 Les Créoles 3 aktes 14 oktober 1826, Parijs, Opéra-Comique P.-J.-Louis de Lacour
1827 Les Petits Appartements 1 akte 9 juli 1827, Parijs, Opéra-Comique Jean-Albert Imbert, François-Antoine Varnet
en Jean-Henri Dupin
1831 La Marquise de Brinvilliers;
(in samenwerking met andere componisten)
3 aktes 31 oktober 1831, Parijs, Opéra-Comique François-Henri-Joseph Castil-Blaze en Eugène Scribe
Voltooid in titel aktes première libretto choreografie
1811 L’enlèvement des Sabines 3 aktes
1812 L’enfant prodigue 3 aktes
1815 L’heureux retour 1 akte

Vocale muziek

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1793 Strophes sur le dévouement des citoyens, voor zang en contrabas
  • 1794 Gaîté patriotique, voor zang en contrabas - tekst: F. Pilet
  • Henri Montan Berton: Traité d'harmonie. 1814.
  • Henri Montan Berton: Dictionnaire des accords. 1815, 4 volumes.
  • Henri Montan Berton: De la musique mécanique et de la musique philosophique. 1826.
  • Henri Montan Berton: Epître à une célèbre compositeur François-Adrien Boïeldieu. 1829.
  • François-Joseph Fétis: Biographie Universelle des Musiciens et bibliographie générale de la musique, Paris: Firmin-Didot et Cie., 1881-89, 8 vols. Supplement et complement. 2 vols. ISBN 2-845-75049-8; heruitgave 2006, Adamat Media Corporation, ISBN 0-543-98534-2 (paperback); ISBN 0-543-98533-4 (hardcover)
  • Jozef Robijns, Miep Zijlstra: Algemene muziek encyclopedie, Haarlem: De Haan, 1979-1984, ISBN 978-90-228-4930-9
  • Francis Claudon: Dictionnaire de l'opéra-comique français, Paris: Peter Lang, 1995, 531 p., ISBN 978-3906753423
  • Denise Launay, Jean Delumeau: La musique religieuse en France du Concile de Trente a 1804, Paris: Publications de la Société Française de Musicologie; Editions Klincksieck, 1993, 583 p.
  • O.Univ.Prof. Dr. Peter Revers: Henri-Montan Berton und die französische Mozartrezeption im frühen 19. Jahrhundert. (in: Mozart-Jahrbuch 1991 zugleich Bericht über den Internationalen Mozartkongress, Salzburg 1991). Kassel. 1993. S. 777 - 786.
  • Spire Pitou: The Paris opera. - An encyclopedia of operas, ballets, composers, and performers; rococo and romantic, 1715-1815, Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1985, 619 p., ISBN 978-0-313-24394-3
  • Françoise Lesure, Marie-Noëlle Collette, Joël-Marie Fauquet, Adélaïde de Place, Anne Randier, Nicole Wild: La musique à Paris en 1830-1831, Paris: Bibliothèque nationale, 1983, 418 p., ISBN 2-7177-1656-4
  • Christian Doumet, Claude Pincet: Les musiciens français (Reliure inconnue), Rennes: Ouest-France (1 février 1982), 438 p., ISBN 978-2-858-82420-5
  • Aleksander Janta: A history of nineteenth century American-Polish music. With annotated bibliography and illustrations, New York: Kosciuszko Foundation, 1982
  • David Whitwell: Band music of the French revolution, Tutzing: Hans Schneider Verlag, 1979, 212 p., ISBN 37-9520-276-0
  • Anik Devriès, François Lesure: Dictionnaire des éditeurs de musique français, Vol. 1: des origines a environ 1820, Genève: Editions Minkoff, 1979, 202 p., ISBN 2826604600
  • Franz Stieger: Opernlexikon - Teil II: Komponisten. 1, Band A-F, Tutzing: Hans Schneider, 1975-1983, 371 p., ISBN 3-7952-0203-5
  • Franz Stieger: Opernlexikon - Teil II: Komponisten. 2, Band G-M, Tutzing: Hans Schneider, 1975-1983, 373-772 p., ISBN 3-7952-0228-0
  • Gösta Morin, Carl-Allan Moberg, Einar Sundström: Sohlmans musiklexikon - 2. rev. och utvidgade uppl., Stockholm: Sohlman Förlag, 1975-1979, 5 v.
  • Gösta Morin, Carl-Allan Moberg, Einar Sundström: Sohlmans musiklexikon : nordiskt och allmänt upplagsverk för tonkonst, musikliv och dans, Stockholm: Sohlmans Förlag, (1951-)
  • Margery Stomne Selden: Henri Berton as critic, Journal of the American Musicological Society. 24 (1971), S. 291-294.
  • Marc Honneger: Dictionnaire de la musique, Paris: Bordas, 1970-76
  • France Vernillat, Jacques Charpentreau: Dictionnaire de la chanson française, Paris: Larousse, 1968, 256 p.
  • Zenei lexikon, Budapest: Zenemukiado Vallalat, 1965
  • Richard J. Wolfe, Carleton Sprague Smith: Secular music in America 1801-1825, New York: New York Public Library, 1964
  • Charles Edward Wunderlich: A history and bibliography of early American musical periodicals, 1782-1852, A dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in the University of Michigan, 1962, 783 p.
  • Joaquín Pena, Higinio Anglés, Miguel Querol Gavalda: Diccionario de la Música LABOR, Barcelona: Editorial Labor, 1954, 2V, 2318P.
  • Theodore Baker: Baker's biographical dictionary of musicians, Fourth edition revised and enlarged, New York: G. Schirmer, 1940
  • Theodore Baker, Alfred Remy: Baker's biographical dictionary of musicians, Third edition, New York: G. Schirmer, 1919, 1094 p.
  • Henri Gougelot: La romance française sous la revolution et l'empire; etude historique et critique, Melun: Legrand et Fils, 1938
  • Carlo Schmidl: Dizionario universale dei musicisti, Milan: Sonzogno, 1937, 2V p.
  • Paul Frank, Wilhelm Altmann: Kurzgefasstes Tonkünstler Lexikon : für Musiker und Freunde der Musik, Regensburg: Gustave Bosse, 1936, 730 p.
  • Tobias Norlind: Allmänt musiklexikon, Stockholm: Wahlström & Widstrand, 1927-28, 2V p.
  • L.E. Jooris: Memorial usuel : des musiciens et dilettanti, Bruxelles: Imprimerie A. et C. Denis Preres, 1911
  • Constant Pierre: Le Conservatoire national de musique et de déclamation, documents historiques et recueillis ou reconstitués par C. Pierre, Imprimerie nationale, Paris, 1900.
  • Alfred Hannedouche: Les Musiciens et compositeurs français, Paris: 1890
  • La Mara (pseudonym: Marie Lipsius): Musikerbriefe aus fünf Jahrhunderten : erster Band, Leipzig: Breitkopf & Härtel, 1886, 392 p.
  • James Duff Brown: Biographical dictionary of musicians. - With a bibliography of English writings on music, Paisley, Scotland: A. Gardner, 1886, 637 p.
  • David Baptie: A handbook of musical biography, London: W. Morley, 1883, 256 p.
  • Son Luis Carmena y Millan, Don Francisco Asenjo Barbieri: Cronica de la opera italiana en Madrid desde el ano 1738 hasta nuetros dias, Madrid: Imprenta de Mauel Minuesa de los Rios, 1878, 451 p.
  • Felix Clement: Les musiciens celebres depuis le seizieme siecle jusqu'a nos jours, Paris: Librairies Hachette, 1878
  • Jean-Baptiste Weckerlin: Musiciana und Nouveau Musiciana. Extraits d'ouvrages rares ou bizarres. Anecdotes etc, Paris: Garnier Freres, 1877, 356 p.
  • Gustave Chouquet: Histoire de la musique dramatique en France depuis ses origines jusqu'a nos jours, Paris: Librairie Firmin Didot Freres, Fils et Gie, 1873
  • F. Crozat: Revue de la musique dramatique en France, contenant un essai abrege de l'histoire de l'opera; des notices; par ordre alphabetique, de tous les operas ... qui ont ete representes en France ... et enfin des notices ... des compositeurs dont les oeuvres ont ete representes en France, avec la liste de tous leurs ouvrages, Grenoble: Imprimerie de Prudhomme, 1866, 477 p.
  • M. Lassabathie: Histoire du Conservatoire imperial de musique et de declamation - Suivie de documents recueilles et mis en ordre, Paris: Michel Levy Freres, 1860, 572 p.
  • John S. Sainsbury: A dictionary of musicians. From the earliest ages to the present time. Comprising the most important biographical contents of the works of Gerber, Choron, and Fayolle Count Orloff, Dr. Burney, Sir John Hawkins, &c, &c, together with upwards of a hundred original memoirs of the most eminent living musicians, Printed for Sainsbury and Co., 1825, 2V p.
[bewerken | brontekst bewerken]