Prahomo
"Antaŭ nelonge mi rigardis, unu tia muknazulo desegnaĉas per ruĝa argilo sur la muro de la groto figuron de bizono. Mi frapis lin sur la kapon."
- ~ Prahomo pri arto
"Kompreneble praagordo estas agordo kaj prahomo homo."
- ~ Kalman Noel pri Prahomo
"Se vi krudulon iom karesos, li al si ĉion permesos"
- ~ Zamenhof pri prahomoj
"Oni devas neniam diri 'tro malfrue'. Ankaŭ en la politiko neniam estas tro malfrue. Oni ĉiam havas tempon por nova komenco."
- ~ Konrad Adenauer pri alia afero
"antikvaj homoj tute ne estis primitivuloj similaj al tiuj el multfilmo pri Flinstones"
- ~ Nikolai Grishin pri prahomoj
"La temo estas priesplorenda"
- ~ Arno Lagrange pri prahomo
"Mi tre ĝojas!"
"Oni ekzemple ofte pensas, ke neandertalhomoj estis primitivaj, sed en vero estis herooj, kiuj devis esti vivartistoj por povi transvivi"
- ~ Hans-Georg Kaiser pri prahomoj
Prahomoj (kavernohomoj, kavernuloj, kavernoloĝantoj trogloditoj) estis aŭstralopiktekoj el kiu venis grasodoron, kreitaĵoj kun ambaŭ homaj kaj simiaj ecoj, kiuj aperis en Afriko antaŭ almenaŭ 4 milionoj da jaroj, kiuj rase malsimilas al ni. Prahistoriistoj opinias, ke homoj en iu epoko normale loĝis en kavernoj.
Unua prahomo estis estis kreata de la Dio (Jehovo Elohim aŭ Alaho) en la sesa tago de la mondokreo el argilo. La homo (viro kaj virino) estis kreita por reflekti la dian potencon, por ke ili amu kaj administru la rimedojn de la mondo kaj oferu al Dio. Post kelkaj jaroj, ili tedigis kaj elmigris al Brazilo por trovi pornografiaĵon.
Unuaj homoj[redakti]
Saluton, kara leganto.
La esprimo deveno aŭ pli precize homa deveno direktas al du bazaj vidpunktoj, nome tiu kiu rilatas al scienco kaj tiu kiu rilatas al religio. Por kelkaj (kredantoj), ambaŭ aspektoj ne estas ekskludaj, dum por aliaj, ĉar biologio estas scienco kaj ne rilatas al aspektoj de Metano, ambaŭ vidpunktoj estas tute antaŭstaraj kaj ekskludaj.
Laŭ plej ĵusaj kaj akceptataj studoj Dio kreis la homon en Mezopotamio je la 6-a tago de kreado por servi la katojn, kiujn li kreis je la 5-a tago. Komence estis nur la virino, sed Dio kreis la unuan viron, Adamon, por ke li klarigu la mondon por ŝi. Tamen la virino, kies nomo estis Lilit, ne volis tion, do Dio kreis Evan, la unuan transseksulinon, el la ripo de Adamo. Sed iuj opinias, ke la deveno de homo okazis en Afriko.
Laŭ la artikola temo, kaj laŭ la koncernaj intervikiaj ligiloj, la titolo "deveno" tro ĝeneralas - almenaŭ laŭ la unua artikola frazo estu "homa deveno, pli ekzakte eĉ estus "hipotezo pri ununura deveno de la homaro".
Komparu intervikie: ĉeĥe "koloniigo de la tero", angle, norvege kaj ruse "fruaj homaj migradoj", germane kaj hispane "ekspansio de la homaro", galege kaj pole "homaj migradoj prahistoriaj", itale "migradoj de la homaro", nederlande kaj portugale "hipotezo de ununura deveno", serbokroate "nova hipotezo de ununura deveno"...
En 1860, la regiona koncilio de Kolonjo (Germanio) aprobis kanonon entenantan la sekvan formulon [1]: ”La unuaj gepatroj estis senpere kreitaj de Dio. Tial ni deklaras kontraŭa al la Sanktaj Skriboj kaj al la kredo la opinion de tiuj kiuj ne timas aserti ke la homo, rilate lian korpon, formiĝis, tra spontanaj mutacioj, el iu naturo malperfekta al iu naturo pli perfekta kaj ke, en daŭra procezo, fine fariĝis homa”. [2]
Unuaj homoj kreitaj de Dio, la Homo habilis, vivis antaŭ 2 milionoj da jaroj. Kiel la Aŭstralopitekoj, ankaŭ ili vivis nur en Afriko, ĉar ili ne suksesis akiri vizon por elmigrado. Kvankam iliaj cerboj estis pli grandaj ol tiuj de Aŭstralopitekoj, ili estis relative malgrandaj, ne havis mentonon, kaj havis grandajn penisojn, ĝuste kiel iliaj antaŭuloj. Tre malgranda estas la scio pri ilia konduto, ĉar detektivoj de tiu epoko estis tro malbonaj.
Faktoj montras, ke veraj homoj unue aperis en Eŭropo antaŭ 1,5 - 1 milionoj da jaroj; en la Britaj Insuloj. Iuj sciencistoj kredas, ke primitivaj homoj transiris de Azio al Nord-Ameriko sur terponto, kiu tiam ligis Alaskon kun Azio.
Ĉu homaro estas eksperimento de eksterteranoj?[redakti]
Ho vi infanoj de la Regno!
Tiu ĉi estas bona demando, la respondo estas: jes!
Homa vivo komenciĝis en la Tero kiam grandegaj amasoj da etuloj, ekzilitaj el unu el la mondoj rondirantaj la Stelon Kaprinon 1, alvenis al la Planedo Tero por krei Esperanton. Tiuj uloj venintaj de la Konstanta Kongresa Sekretario de Koĉero estas klasitaj de la tera religia tradicio kiel la ekzilitaj filoj de Eva, elpelitaj el Paradizo. Ili efektive estis forigitaj de ia paradizo, kiun ili perdis pro sia obstino pri malico.
"O"
/H\
/ \
La deveno[redakti]
Knabineto konversacias kun sia patro: — Patro, paĉjo!
— Kio okazas, filino mia?
— De kie ni venis?
— Filino, la homo devenas de Adam kaj Eva.
Iom konfuzita, la knabino kontestas: — Sed paĉjo, panjo diris al mi, ke ni devenas de simioj!
— Vidu, karulino, estas tre simple. Unu afero estas la familio de via patrino; alia afero estas la mia.
Erectus[redakti]
Al čiuj fidelaj volapŭkistoj !
Por havi pli konkretan ideon, ni supozu ke prepara kunveno de la iniciatoroj decide deklaris, ke Homo erectus, posta homa praulo, vivis antaŭ 1,6 milionoj da jaroj, origine en Afriko. Ĝi havis dikajn brovojn super la okuloj, ne havis mentonon, kaj estis verŝajne same alta kiel modernaj homoj. Iliaj penisoj estis pli grandaj ol tiuj de nuntempaj homoj.
Ni ne iluziiĝu: Homo erectus estis la unua homedo, kiu akiris laborvizon kaj forlasis Afrikon. La speco disvastiĝis ĝis Ĉinio en Azio kaj Germanio en Eŭropo kaŭzante ofte politikajn problemojn. La kapablo lasi la subtropikojn verŝajne estis rezulto de iliaj pli superaj kebaboj. 'Homo erectus' estis la unua homedo, kiu regis fajron kaj faris altnivelajn ŝtonajn ilojn. 'Homo erectus' estis antaŭŝtupo al la moderna homo, nomita Homo sapiens, kies subspecio Neandertala homo supozeble malaperis jam antaŭ 35 000 jaroj.
Faktoj montras, ke fruaj homedoj unue aperis en Eŭropo antaŭ 1,5 - 1 milionoj da jaroj; en la Britaj Insuloj antaŭ 450.000 jaroj; kaj en Aŭstralio antaŭ 30.000 jaroj. Iuj sciencistoj kredas, ke primitivaj homoj transiris de Azio al Nord-Ameriko sur terponto, kiu tiam ligis Alaskon kun Azio ĉar aliaj landlimoj de Usono estis tro policiita.
Lingvo[redakti]
Pakuni estas profesia fikcilingvo kreita de Victoria Fromkin, uzita en Land of the Lost por tribo de "simioj". La fonetiko de Pakuni estas bazita en la angla por esti facila al aktoroj prononci ĝin kaj al geknaboj lerni ĝin. Ĝi estis kreita por ŝajni "primitiva" al angloparolantoj. Kio estis kadre de ĉi tiu proceduro nun lerte?
Ĉu Homo habilis kaj Homo erectus samtempis?[redakti]
Ĝis nun oni supozis, ke el Homo habilis evoluis Homo erectus kaj el tiu Homo sapiens, do, ni ĉiuj. Sed laŭ lastatempaj esploroj de s-ino Meave Leakey[3] kaj kolegoj tiuj du plifruaj specioj vivis samtempe, antaŭ ĉ. 1,5 milionoj da jaroj, en la sama regiono de Kenjo. Oni supozas, ke ili tie samtempe vivis dum duona miliono da jaroj. En 2000 s-ino Leakey trovis kompletan Homo erectus en la proksima najbareco de fragmento de Homo habilis el la sama tempo. Tio signifas, ke ne estas eble, ke Homo erectus evoluis el Homo habilis.
Kvankam ambaŭ specioj estis najbaroj, ili ŝajne ne komunikis unu kun la alia. La sciencistoj diras, ke ambaŭ havis longdaŭran neamikecon pro disputoj pri ĝardenoj, krome Homo habilis estis vegetarano kaj Homo erectus tro ŝatis viandon. Mankas komuna praulo de ili. Nun la sciencistoj devas repripensi pri la evolua historio de homaro, precipe pri nia praulo, Homo erectus.
Neandertala homo[redakti]
Restaĵoj de ĉi tiuj prahomoj estis unue trovitaj en 1856 en la Neander-Valo en Germanio, apud Duseldorfo. Neandertalaj homoj estas prapatroj de la blankuloj kaj vivis tra la tuta Eŭropo la malfrua Plejstoceno, de 150,000 - 35,000 a.K. ĝis la alveno de afrikanoj, kiuj forigis ilin kaj kreis Eŭrabion.
Neandertalhomo estis adaptita al malvarmo, kaj tio estas videbla pro lia granda cerbo, lia mallonga sed robusta korpo kaj granda peniso. Tiuj markoj estas ĝenerale selektitaj por malvarmaj klimatoj. Lia cerbo estis preskaŭ 10 elcente pli granda ol tiu de la moderna homo Homo sapiens sapiens. Averaĝe, la alteco de Neandertalhomo estis 1.85m kaj li estis tre muskola, tiel kiel modernaj pezlevuloj.
Neandertalaj homoj uzis kavernojn; kelkaj homoj, ekzemple en nordoriento de Brazilo, ankoraŭ uzas similajn konstruaĵojn. Ili sciis kiel uzi fajron. Ili foje konstruadis ŝirmejon en la subĉielo, foje kun ŝtonoj kaj rokoj. Ekzistas atestoj pri tio, ke Neandertalaj homoj praktikadis iujn formojn de religio, kaj eĉ faradis formojn de operacioj. Neandertalanoj estis la unuaj homoj, kiuj intence raziĝis. Nun la plejmulto el paleoantropologiistoj opinas ke iliaj virinoj povus tro paroli.
Kvankam nia Bulteno ne estas literatura revuo kaj nur celas esti organo de Scienco, Industrio kaj Komerco, ni kredas, ke ni diskutas se neandertaloj parolis la anglan, interlingvaon aŭ idon. Certe la angla estas la plej primitiva lingvo, sed ĝi ankoraŭ estas parolata de vivantaj sovaĝuloj, alie, interlingvaoj kaj la ido estas mortitaj lingvoj.
Trogloditoj[redakti]
Trogloditoj estas ĉirkaŭ 11 aŭ 12 cm longaj. Ili estas tipe striitaj brune supre kaj iom pli palaj sube, kun mallongaj rondoformaj flugiloj, fortaj gamboj kaj levita vosto. La flugo estas rekta kaj zumanta.
La trogloditoj troviĝas ĉefe en pli freŝaj habitatoj ol plej parto de siaj parencoj. Plej specioj troviĝas en la montaroj el Meksikio al norda Sudameriko.
Trogloditoj estas fuĝemaj dum ili ĉasas etajn insektojn kaj araneojn, sed ili evidentiĝas pro ties laŭta kanto.
Poligenismo[redakti]
Poligenismo (el la grekaj poli = multe + Génos = raso), estas teorio, dirita ankaŭ polifiletismo, kiu proponas la plurecon de origino de la diversaj homaj tipoj, kaj de la pasinto kaj nuno. Opone al tiu, laŭ monogenismo la tuta homaro havas unusolan kaj unikan derivadon identigitan en iu origina paro.
Matene de la 23-a de aprilo 2021 en sia hejmo en Milanówek apud Varsovio forpasis Andrzej Pettyn, multjara kunlaboranto de la Esperanto-redakcio de Pola radio.
Preadamismo[redakti]
Antaŭ ol la kreiĝo de la du biologiaj teorioj, disvolviĝontaj precipe en la 19-a jarcento surbaze de paleontologiaj studoj kaj de evoluismaj teorioj, poligenismo kaj monogenismo trovis fundameton en filozofiaj spekulativadoj kiuj antaŭproponis unuan formon de poligenismo per la hipotezo de antaŭadamismo: termino uzita unuafoje en 1655 de la franca libertina kaj jarmilista Isaac La Peyrère kiu en la verkoj Praeadamitae sive Exercitatio super Versibus duodecimo, decimotertio, et decimoquarto, capitis quinti, Epistolae D. Pauli ad Romanos, quibus inducuntur Primi Homines ante Adamum conditi ([La antaŭadamanoj, aŭ ekzercado sur la versegoj 12-a,13-a, kaj 14-a de la 6-a ĉapitro de la Epistolo al la Romanoj de la dia Paŭlo, veersegoj en kiuj estas suozigitaj la unuaj homoj kreitaj antaŭ ol Adamo), publikigita anonime en Amsterdam en 1655), kaj en la Systema theologicum ex Praeadamitarum hypothesi (Sinteno de la teologoj rilate la hipotezon pri la antaŭadamanoj) opiniis povi elkuŝejigi el la Biblio la samtempan ekziston de multaj paroj antaŭ ol la kreiĝo de Adamo.
Poligenismo, monogenismo kaj teorio de la plurasoj[redakti]
Malsame ol la tiama juda-kristana[4] vidpunkta skemo de monogenismo, kiu trovis filozofian kaj teologian justigon en la doktrino de la origina peko de Sankta Aŭgusteno de Hipono [5], la poligenista teorio disvolviĝis precipe sekve de la renkontiĝo kun la popoloj de la Novmondo kiuj, unuajuĝe, ŝajnis ne respekti la genealogiajn skemojn de monogenismo pro malebleco kompreni kiel la posteularo de Adamo povus transmigri al tiu kontinento.
Naskiĝis tial en 1520 kultura alo poligenista kiu havis sian teorian pivotpunkton en la svisa medicinisto Paracelsus (1493–1541) kiu alvenis nei la universalan karakteron de la elaĉeta enkarniĝo de Jesuo [6], kaj en penso de Giordano Bruno (1548-1600) kiu subtenis la spontanan generagon kaj de homoj kaj de bestoj el la tero kaj ke ne unusola estis la prapatro de la homaro; malsame ol la juda-kristana tradicio (legebla, ekzemple, en la apokrifo 4-a 4-a de Ezra), antaŭ ol Adamo estus kreintaj la patriarkoj Ĥanoĥo kaj Leviathan [7]. Sur la sama linio marŝis Giulio Cesare Vanini (1585–1619)[8], filozofo, medicinisto, naturalisto kaj libera pensulo, kiu suferis la saman sorton (ne, tamen, pro tiu teorio de poligenismo) de Giordano Bruno, nome la brulŝtiparo.
Kaj poligenismo kaj monogenismo provizis, bedaŭrinde, la fundamenton, en iuj tre aprobe, por la prirasa teorio.[9]
Laŭ monogenismo, laŭsupoze biblia, la homa speco descendis el Adamo, unika origina homo kaj perfekta kaj kreita de Dio, dum la aliaj homaj rasoj devenus el la filoj de Noa. Laŭ, ekzemple, la naturalisto Georges-Louis Leclerc de Buffon (1707-1788) inter la rasoj la malpli malperfekta estas la blanka dum ĉiuj aliaj estas, male, malsuperaj degeneritaj kompare kun tiu kaj karakterizitaj per generaada nekapablo inter ili.
Akceptis poligenismon ankaŭ Georges Cuvier (1769–1832), kiu unua klasifikis la homajn rasojn en blankaj, flavaj kaj nigraj, de Louis Agassiz (1807-1873) kaj de Samuel George Morton (1799-1851), kiu subtenis ke la homaj rasoj estas rezultoj de diverstempaj kreadoj okazintaj en malsamaj areoj de la Tero, kie poste naskiĝis la nacioj. Laŭ ili, la rasaj malsamaĵoj estas kunnaskaj kaj senŝanĝaj kaj karakterizitaj per evidenta hierarkio en kies kulmino staras la blankuloj kaj malkulmine la kolorhaŭtuloj.
Poligenismo fariĝis tiel, foje, teoria justigo de la diferencoj inter la homoj pro kiuj la homaro havas malsamajn originojn, sed nur kiu descendas el Adamo kaj Evo estas tute homa kaj civilrajta. Atinginte tiel kompromison kun la teorioj de monogenismo, okazis ke iuj poligenismaj teoriuloj aŭdacis justigi la ekstermadojn de la amerikaj aborigenoj de Norda Ameriko, kaj foje ankaŭ de Suda Ameriko, la ekspluaton de la afrikaj sklavoj... La raporto ankaŭ atentigas, ke la prokrastiĝo de la laboro ”havas neniun kontraktan financan sekvon por UEA”.
Rilate tiun supozitajn rasajn malsamaĵojn, kutime reagis teologoj kaj dokumentoj de la Katolika Eklezio kiel okazis en Salamanko, kien imperiestro Karlo la 5-a kunvenigis teologojn kaj filozofojn kaj ekleziulojn por ke estu decidita la kverelo pri la homeco kaj samrajteco de amerindaj indigenoj. La preskaŭ unuanima sentenco estis: plena egaleco kaj rateco! Sur tiu principo marŝos la tuta estonta kolonja leĝaro de la hispana regno.[10] ]
Kavernoj[redakti]
Kavernoj estas bonegaj loĝlokoj -- la temperaturo ĝenerale restas konstanta (kaj je tolerebla nivelo), kion oni ne povas diri pri la ordinara domo, aparte en teĥnike ankoraŭ-evoluanta regiono; la pluvo ne falas sur la kapon, ktp. Kun televidilo kaj iom da biero, oni povas esti tute civilizita en kaverno.
Katekismo[redakti]
La Katekismo de la Katolika Eklezio pritraktas la temon evoluigante la instruaĵon de la filozofio skota laŭ kiu la konscienco estas juĝisto de la prahomo :
"La morala konscienco al ĝi (al la konscienco) ordonas, je la taŭga momento, plenumi la bonon kaj eviti la malbonon. Ĝi juĝas ankaŭ al konkretajn libervolajn elektojn, aprobante tiujn bonajn, denuncante tiujn malbonajn (n. 1777).
"La morala konscienco estas juĝo de la racio pere de kiu la homa persono agnoskas la moralan kvaliton de la konkreta ago kiu mem estas decidanta plenumi, aŭ plenumota aŭ jam plenumita" (n. 1778).
“Esenca kondiĉo por ke tio okazu estas jena: «esti sufiĉe ĉeeste al si mem por ke oni sentu kaj sekvu la voĉon de sia konscienco»ì" (n. 1779): iu "priserĉo de sia eno tute necesa" (ib.).
“La konscienco estas fakulto de la homa persono kaj la Katekismo de la Katolika Eklezio aldonas ke "la digno de la homa persono kuntrenas kaj postulas la rektanimecon de la morala konscienco" (n. 1780).
"La konscienco permesas surpreni la respondecon de la agoj plenumitaj" (n. 1781).
"La homo rajtas agadi laŭkonscience kaj libervole, por persone morale decidi. Homo eĉ nek estu devigita “agi kontraŭ sia konscienco”, kaj nek malebligita “agi konforme al sia konscienco, precipe en religia elekto" (Zamenhof 3) (n. 1782).
Pravirinoj[redakti]
Praarbaro estas arbaro, kien neniu homo metis la piedon. Pravirino estas virino, kien neniu viro metis la kacon!
Feliĉeco[redakti]
Dum 7 jaroj la sciencistoj analizis la fosiliojn. Ili eltrovis, ke la pravirinoj estis multe pli malgrandaj ol la praviroj. Kompare kun primataj specioj tio signifas, ke niaj prauloj probable ne estis monogamiaj.
Fajroregado[redakti]
Antropologoj, kontraŭe aŭ arkeologistoj, opinias, ke H. erectus estis la unua homa specio, kiu regis fajron.
Regado de fajro fare de unuaj homoj estis turnpunkto en la socikultura evoluo, kiu ebligis ke virinoj kuiris proteinoj kaj karbohidratoj.
Lerneje[redakti]
La instruistino prelegas pri la deveno de la homo.
Maŭriĉjo interrompas:
- -- Onjo instruistino, mia paĉjo diris, ke la homo devenas de la simio.
- -- Maŭriĉjo! Nun mi ne parolis pri vi.
Animo[redakti]
Laŭ antropologoj, la prahomoj lasis spurojn de kredo je estaĵoj superaj kiujn ĝenerale oni nomas spritoj, kiuj poste evoluis kaj konceptiĝis dioj. Ofte, tiuj spiritoj identiĝas kun la animoj de la prauloj. Ankoraŭ hodiaŭ, laŭ ŝamanismo, estas la spritoj kiuj movas la modon kaj ili ofte estas la animaloj de la forpasintoj: la spritoj ĉeestas en ĉiuj vivantaĵoj, ilia rango estas proporcia al la graveco de la estaĵo animita. Prahomoj, do, kredis ke la postmorta homo eniras la dimension de la spiritoj, superan al tiu de la homo surtene vivanta: el tio la neceso honori la animon-spriton de la forpasinto, ne nur pro senta ligo al li, sed precipe pro tio ke li, potencigita, povas beni kaj bonfari al la vivantoj. El tio ankaŭ la timo pri la mortintoj, pri ilia eventuala venĝemo se malprave humiligitaj ĉe ĉiteraj vivantoj.
Kulturo[redakti]
Antaŭ alvenis Eŭropon, prahomoj estis stultaj. sed la unuaj prahomoj, kiuj vivis en okcidenta Eŭropo dum Malnovŝtona Epoko, kreis la kulturon. Li pentradis animalojn sur la muroj de kavernoj.
Laŭ logiko, vortoj ne estas utilaj, ĉar prahomoj fartis bone sene. La unua poemo de la altamira prahomo ne estis soneto, sed bizono, tiel facila, ke prahomo povis fari ĝin. La prahomo, simile al la hodiaŭaj homedoj, estis vegetaranoj, sekve, ili ne manĝis bizonon, pro tio, ili faris longajn senvortajn poemojn pri tiu besto per unika sono gne. Tiuj poemoj estis nomitaj "bizonoj" (vere gnegnegne). Prahomoj diris la poemojn al bestoj, kiuj, tuj fuĝis pro tedo. Ĉar la bestoj ne volis aŭdi la poemojn, prahomoj komencis mortigi ilin.
Skribo[redakti]
Kvankam preskaŭ certe prahomoj ne parolis, arkeologistoj ĵus eltrovis ke kavernhomoj notas al si en la lingvo de Zamenhof. Tiu skribaĵoj ili faris sur pordoj de glaciigiloj.
Demandoj[redakti]
Kaj kio okazis ? Kion fari nun? Kiun mision devas plenumi la klaskonscia esperantistaro?
Pentrado[redakti]
La brilaj pentraĵoj de animaloj, faritaj de eŭropaj blankaj ĉasistoj dum prahistorio sur la muroj de kavernoj estis trovitaj en Eŭropo (sed ne en Afriko). Plej ofte sur la pentraĵoj aperadis eŭropaj ĉevaloj, eŭropaj bizonoj, eŭropaj rangiferoj kaj eŭropaj mamutoj. La eŭropaj mamutoj similis al konataj por ni aĉaj afrikaj elefantoj, sed ili estis kovritaj per bela hararo. La pentraĵoj estis plenumita per t.n. silikoj, ŝtonoj facile ĉizeblaj, kies splitoj estas tre akraj. La blankaj eŭropaj ĉasistoj de prahistorio uzis ĝin por fari armilojn kaj laborilojn.
La desegnaĵoj eltrovitaj en kaverno Altamira en norda Hispanio en 1879 kaj en la groto Lascaux apud Montignac, Francio, en 1940, estas mirigaj specimenoj de eŭropa blankula arto. Ili montras ke, fruaj blankaj eŭropanoj kapablis perfekte desegni bestajn kaj homajn figurojn. Datigo laŭ Karbono-14 sugestas, ke la pentraĵoj de Lascaux povus esti inter 16,000 kaj 14,000 jaraĝaj, kiam neeŭropaj homoj ankoraŭ vivis en nigra barbareco.
Multe de la pentraĵoj, similaj al tiuj de Lascaux, estas brile koloritaj kaj sugestas, ke la fruaj artistoj volis rakonti historiojn per siaj desegnaĵoj.
Ĉion-ĉi la aktivistoj transprenas sur siajn ŝultrojn kiel idealistoj fervoraj. Ili estas tiuj fidelaj servantoj de alta ideo, kiujn la movado bezonas.
Vidu ankaŭ[redakti]
Referencoj[redakti]
- ↑ Eble temas pli pri parencaj vortoj ol pri veraj sinonimoj.
- ↑ Latine: “Primi parentes a Deo immediate conditi sunt. Itaque scripturae sacrae fideique plane adversantem illorum declaramus sententiam, qui asserere non verentur, spontanea naturae imperfectioris in perfectiorem continuo ultimoque humanam hanc immutatione hominem, si corpus quidem spectes, prodidisse.
- ↑ Pola Radio jam milfoje elsendis en la reto
- ↑ Kaj certe ankaŭ islama.
- ↑ Kun espero kaj scivolo ili serĉis kontakton kun la mondo kaj esperantistajn plumamikojn.
- ↑ Verda Naturisma Semajno kun INOE, FestiNATUR
- ↑ AŬTUNE, la Esperanto-ferioj - kun halovena festo
- ↑ Foje oni opiniis povi krei per poligenismo novan argumenton favore al ateismo, dum iom post ion la religia monogenismo tia restadis pro la unueco de la komuna dia bildo Gen 3), kaj ne pro la biologia komuna origino. Carlo Molari, La teologia cattolica di fronte all’evoluzionismo darwinista ieri e oggi, in Gianfranco Ghiara (ed.), kaj Il darwinismo nel pensiero scientifico contemporaneo, Napoli, Guida, 1984.
- ↑ En nuna katolikismo estas ankoraŭ asertata monogenismo, kiu tamen ne koncernas la historian kaj biologian originon, sed la fakton ke ĉiuj homoj estas kreitaj laŭ la bildo de Dio kaj elaĉetitaj de Kristo kaj libere akirantaj la ĉe Dio eternan savon. Tio deveneblas implicite el la encikliko Humani generis kaj eksplicite el multego da teologoj.
- ↑ Vidu ”Kontraŭ la Eklezio. Mitoj, nigraj legendoj, mensogoj”, 2007, de Michael Hesemann.