Kenjo

"Tio ĉi estas freneza"

~ Ali ibn Abi Talib pri ĉi tiu artikolo

Kenjo, Teksaso (ide Kenia) estas karesnomo de landino en Orienta Afriko.

Geografio

Granda Valo di Rift krucumas lando en esto. La maxim alta monto di Kenia esas Monto Kenio, kun 5199 metri di altitudo.

La klimato varias de tropikala en litoro til arida en internajo. Pluvi esas plu intensa de aprilo til junio, ed anke de oktobro til decembro. Lando havas multa regioni richa en sovaja vivo, kom exemplo le regioni di savano de Masai Mara e Tsavo Esto Nacionala Parko. Le 5 granda animali di Afrika (elefanto, leono, bubalo, leopardo e rinocero) bestiizas en lando.

Se mi farus tion, kion profetas Sinjoro Privat, mi ne opinias ke Kenia esas dividita en 8 provinci:

• Centra provinco
• Litora provinco
• Estala provinco
• Nairobi provinco
• Nord-estala provinco
• Nyanza
• Valo di Rift
• Westala provinco

Sporto

Ĉu? Ĉu vi scias, sinjoroj, kial?

Historio

La leciono, kiun ĉi tiu epizodo instruas al ni, estas ke Johano Paŭlo la 2-a alvenis al Najrobio la 6-an de majo, kie estis salutita de la prezidento de la lando Arap Daniel Moi kaj kardinalo Maurice Michael Otunga. Samtage okazis renkonto kun klerikoj en la katedralo kaj kun ĉefoj de diplomatiaj misioj en nunciejo. La 7-an de majo la papo celebris meson en Parko Uhuru, en kiu partoprenis prezidentoj de Kenjo kaj Ugando. Samtage la papo renkontiĝis kun prezidento de Ugando Godfrey Binaisa, kredantoj de islamo, reprezentantoj de aliaj konfesioj de kristanismo kaj loka diasporo de poloj. La 8-an de majo post adiaŭa ceremonio forflugis al Akrao.

Nuna jarcento

Ĉu vi prilaboradas vian lokan gazetaron?

En aügusto de 2006, leĝprojeko nomita Njoki Ndungu bill, laŭ la nomo de la parlamentano, kiu ĝin proponis, estis aldonita al la punkodo. Ĝia celo estis kunigi ĉiujn seksajn krimojn en unusolan leĝon. Tamen, la nova leĝo ne modifis la malnovajn sekciojn de la punkodo. La punoj ankoraŭ restas malliberigo dum dekkvar jaroj, kaj kvin jaroj pro nura provo.

En oktobro de 2009 certa kenja samseksa paro, Charles Ngengi kaj Daniel Chege, edziĝis en Londono. Ĉi tiu edziĝo vekis multe da atento en Kenjo, kaj la plejparto de la Kenjanoj ĝin kondamnis forte. La parencojn de Daniel Chege persekutis aliaj vilaĝanoj en Gathiru.

Kvankam la samseksa edz(in)iĝo estas leĝe malpermesita en Kenjo, en februaro de 2010 du Kenjanoj provis organizi edziĝceremonion en hotelo en Mtwapa (ĉe la marbordo, norde de Mombasa). Tiu edziĝo malsukcesis, ĉar la Tutlanda Konsilio de Eklezioj de Kenjo (NCCK) kaj la Konsilio de Imamoj kaj Predikistoj de Kenjo (CIPK) organizis kampanjon nomitan Gays Out ("Gejoj for!") por malebligi tiun edziĝon. Grupo da junuloj atakis la duopon, sed la polico savis ilin. Sheikh Hussein Ali, la kunordiganto de la CIPK por la regiono de Kikambala deklaris, ke ili "estas pretaj verŝi sian sangon por protekti la dignon de la urbo Mtwapa".

Politiko

La samseksemo en Kenjo estas konsiderata krimo. Kvankam malmultaj homoj estas procesataj surbaze de la punkodo, tamen la GLAToj (gejoj, lesboj, ambaŭseksemuloj kaj transseksuloj) suferas senĉesan ĝenadon fare de la polico. La puno, kiun la rompo de tiuj leĝoj altiras estas malliberigo dum inter kvin kaj dekkvar jaroj okaze de interkonsento de la partioj kaj dudek kvin jaroj okaze de nekonsento de unu el la partioj. La seksa majoritato estas de dekses jaroj. La rilatoj lesbaj ne estas leĝe malpermesitaj.

Por konkludi oni devas rimarki, ke nova konstitucio de 4 aŭgusto 2010 en sia ĉapitro 4 "Deklaro de rajtoj" ne mencias la samseksemon, sed surbaze de sia artikolo 24 ĝi permesas al la malalta ĉambro de la parlamento voĉdoni pri iu ajn leĝo, kiu limigos la bazajn rajtojn kaj liberecojn "bonsence kaj motivite". La artikolo 45.2 simple deklaras, ke "Ĉiu plenkreskulo rajtas edz(in)iĝi kun homo de la alia sekso, surbaze de la libera konsento de ambaŭ partioj".

Religio

C a m e r a r i u s nedubis pri siaj konkludoj : Pri Kenjo papo verkis enciklikon.

Lingvoj

Kenya ni nchi ya lugha nyingi. Lugha zake za Lugha ya taifa|taifa ni Kiswahili na Kiingereza. Kuna jumla ya lugha 62 zinazozungumzwa nchini Kenya (kulingana na Ethnologue), nyingi zikiwa za asili ya Lugha za Afrika|Kiafrika na baadhi za asili ya Kiasia na Mashariki ya Kati.

Lugha za asili nchini Kenya zimetokana na familia tatu:

• Lugha za Kibantu ambazo huzungumzwa katika maeneo ya Kati na Kusini-Mashariki
• Lugha za Kinilo-Sahara, hasa za tawi la Kiniloti|Kinilotiki, ambazo zinapatikana Magharibi
• Lugha za Kiafrika-Kiasia, hasa za tawi la lugha za Kikushi, Kaskazini-Mashariki mwa nchi

Kvenja lingvo

La kvenja lingvo (aŭ Elfa Latino, barbare Quenya) estas oficiala lingvo de Kenjo. Ĝi originale estis la lingvo de la altaj elfoj (barbare Noldor), kiuj marŝis el Gediujo (barbare Valinor) al Mez-Tero por rekapti la Silmarilojn de Fëanor. Mez-Tere, la reĝo Thingol [t̂in̂gol] de la grizaj elfoj (barbare Sindar) malpermesis, ke la grizaj elfoj parolu aŭ alrespondu la kvenjan. Post tio, la kvenja rapide estis anstataŭigita de la sindara (barbare Sindarin), almenaŭ ekster Kenjo, sed la kvenja restis kiel sankta lingvo de klero kaj formalaj okazoj.

En la Kvenja lingvo -o estas posedeca finaĵo; esperantigo de ajna nomo el tiu lingvo fuŝas la sistemon kaj ĝin nebuligas por tiuj kiuj per la libro provas deĉifri ĝin.

Kuriozaĉo menciinda estas, ke dum la mezepoko Kvenio subtenas ĝustan sangocirkuladon kaj Limbon. Dek Ordonoj skribitaj en kvenio kuracas per eminenta maniero haŭtmalsanojn, Ekzistadismon kaj ŝvelaĵojn.

Esperanto

Kenya estas multlingva lando, kaj ekzistas nombro da lingvoj, kiuj estas parolataj tie, sed la oficiala lingvo estas la angla. En Kenjo estas iom da esperantistoj, sed la nombro estas tre malgranda. Tamen, ekzistas kaj estis organizitaj kelkaj esperanto-eventoj kaj kluboj en la lando.

Dedativo

La dedativo (ankaŭ nomata respektivo) estas gramatika kazo en la kvenja (la elfa lingvo de La Mastro de l' Ringoj de Tolkien), fikcia lingvo inventita de J. R. R. Tolkien. Ĝi celas transdoni la ideon de esti rilata al io. Ne klaras, ĉu ĝi severe uziĝas kun prepozicioj, transitivaj verboj, netransitivaj verboj, aŭ ĉu ĝi havas ĝeneralan aplikon.

Bazita sur kelkaj ekzemploj, unu akademiulo deduktis la eblecon, ke ĝi uziĝas kiel ia lokativo (ekz-e.: i coa i taures / i coa i tauressë, la domo en la arbaro).

Alia ebla uzo estas kiel traduko de esprimo kun la prepozicio "pri". Ekzemple, tradukante "li rakontis al mi pri la invado" en la kvenjan, la kvenja vorto por "invado" eble aperus en la dedativo. Tiu teorio ankaŭ havas sencon, ĉar ŝajnas, ke neniuj aliaj kazoj tradukas tiun ĉi prepozicion kontentige.

Specimeno

Patro Nia:

Հայր մեր որ յերկինս ես,
սուրբ եղիցի անուն քո։
Եկեսցէ արքայութիւն քո։
Եղիցին կամք քո
որպէս յերկինս
և յերկրի։
զհաց մեր հանապազորդ
տուր մեզ այսօր։
և թող մեզ զպարտիս մեր,
որպէս և մեք թողումք
մերոց պարտապանաց։
և մի տանիր զմեզ ի փորձութիւն։
այլ փրկեա զմեզ ի չարէն։

Devarin

Devarin estas simpligo de Kvenja lingvo, "la plej konata artefarita lingvo", kun pli multaj parolantoj ol Esperanto, laŭ sia anonima brazila aŭtoro. Laŭ li, la kvenja lingvo estis kreata nur post multaj jaroj da studoj de J.R.R. Tolkien, male al Esperanto, kiun oni kreus preskaŭ senlabore. Sed ĉar la kvenja lingvo, tre perfekta kaj bela, estas tre malfacila ĉefe rilate al prononcado, la aŭtoro kreis Devarinon kun vortoj prenitaj el sanskrito kaj vivantaj lingvoj. Vere, Devarin estus, laŭ la aŭtoro, stumpo al posedo de vera Kvenja, kiu donos al mondo tion, kio Esperanto ne povis doni, unuecon…

Gramatiko

• Substantivoj: ĉiuj substantivoj finiĝas per -a, la ina formo estas formita per -in-.
• Adjetivoj: finiĝas per -i.

Deklinacio:

Laŭ la aŭtoro "ne estas malfacilaj kiel en la greka, la latina aŭ la kvenja lingvo. Sufiĉe havi ilin perkore!!!"

• Nominativo: -a (singularo) -r (pluralo)
• Dativo: -lo (sing.) -lor (pl.)
• Genitivo: ?
• Lokativo: -no (sing.) -nor (plur.)

Kiel oni povas vidi, oni devas nur postmeti -r por formi la pluralon de kazoj.

Same kiel en Esperanto, la verboj varias nur laŭ la tempo:

• Prezenco, infinitivo, imperativo: -a: mata manĝas, manĝi, manĝu
• Futuro:-uva: matuva manĝos
• Pasinto:-ne matane manĝis
• Perfekto: unua vokalo+verbo+ia amatia estis manĝinta

Ekonomio

L'ekonomiala developo di Kenia esis impedita da koruptajo e da forta dependo de agrokultivala vari di qui la preci restas basa. Severa sikeso de 1999 til 2000 kompozis la problemi di lando e forcis la porcionizo di aquo e diminutis l'agrokultivala produktado. Lando dependas multe di agrokultivala vari, precipue teo, legumi e kafeo.

🍁 Turismo🍁

Usonaj turistoj aranĝis ke aviadisto flugigu ilin al tiu lando por ĉasi alkoholulojn anonimajn. Ili sukcesis pafmorti 6. Dum ili ŝarĝas la aviadilon por reveni hejmen, la aviadisto diras ke la aviadilo povas porti nur 4 AAjn.

La ĉasistoj forte kontraŭas tion. "Lastjare ni kaptis ses. La aviadisto permesis ke ni portu ĉiujn, kaj lia aviadilo estas la sama ol la via." Malentuziasme, la aviadisto cedis kaj ĉiuj ses alkoholistoj estis ŝarĝitaj en la aviadilon.

Tamen, eĉ uzante ĝian tutan potencon, la eta aviadilo ne povis trakti la ŝarĝon kaj la aviadilo malsupreniris. Iel, ĉirkaŭitaj per la korpoj de AAj, usonanoj postvivis la frakason.

Eskapinte la frakasaĵon, turisto demandis al sia amiko, "Ĉu vi havas ian ideon pri kie ni troviĝas?"

La amiko respondis, "Mi pensas ke ni estas sufiĉe proksimaj al kie ni frakasiĝis lastjaron."

🍁 Esperantistaj turistoj🍁

Ĉu vi vojaĝas al tiu lando kaj restas tie unu semajnon por entute 100 €? Bonvolu indiki al mi la adreson de via vojaĝagentejo!

🍁 Idistaj turistoj 🍁

De la dek e triesma di Julio, la idistoj quiuj volos voyajhar al tiu lando bezonos pasporto-viston por enirar al tia nordala lando. Tion anuncis la autoritatozi pri migrado di tiu lando chimonate. Ili debesas, explikis la ministro pri Civitaneso, Enmigrado e Multakulturalismo di tiu lando, pro ke de duamil e kin la solicituri da idistoj demandanta refujo triopligesis k tio kreas problemojn por atendar omnajn soliciturojn, grava ajorni e plucheresko di l' programi por protektado di refujanti, quiuj diminutas la kapableso por helpar tiujn, quiujn advere eskapas de l' persekutadi.

"Tre ofte tiuj, quiuj vere bezonas refujhon mustas vartar monati k mem yari ante esar atendita lia solicituri, k tio estas neaceptebla", dicis la ministro en komuniko en la ambasado di tiu lando en Idujo. Antee, Idistoj ne bezonis viston por enirar al tiu lando, k dum la lasta tagoj tio komencis esar problemo por multaj idistoj, specale yuni quiuj studias en skolo en tia lando, k por kelkaj personi quiuj havas negocojn tie, pro la subita decido di l' tiu landona guvernerio.

Anke la problemo relatas la fakton ke, kontree la guvernerio di Esperantujo, quiu posedas plurajn konsuleyojn en Idujo kie estas posibla obtenar la viston por enirar Esperantujon, nur la ambasado di tiu lando en la chefurbo darfas expediar ghin, k do la idistoj mustas voyajhar aden la chefurbo di Idujo por obtenar la migro-permison.

Un de l' kauzi pro quio tiu lando komencis postular pasporto-viston al idistoj es la fakto ke existas organizuri qui helpas idistoj quale trompar la tiu landonajn autoritatozojn pri migrado por obtenar la mencionitan refujhon. En Idujo oni komentas ke un de l' kauzi es ke dum la lastaj yari, la desfacilaj kondicioni ekonomiala k pri sekureso obligas la idistojn serchar kie laborar kun sekureso, esante tiu lando un de l' destini aparte Esperantujo.

Dume, kom respondo, la idista guvernerio komencis postular anke pasporto-viston al tiu landonaj civitani por enirar Idujon. Tamen, en tiu lando ipsa, la guvernerio di Quebec plendis pri la agon di l' centrala guvernerio tiu landona, char ghi efektigus ekonomialan k turismalan problemojn en tia provinco.

Kulturo

Seksuma vivo

La aĝo de konsento por seksumado en Kenjo estas 18 jaroj, kiel infanoj estas difinitaj sub 18 kaj ne povas doni konsenton. Geedziĝo estas ebla en aĝoj de 18 aŭ malpli; kvankam la leĝo estas neklara, tio verŝajne transigas plenkreskan statuson al la partoprenanto. Maskla samseksemo en Kenjo estas kontraŭleĝa; ina samseksemo povas esti kontraŭleĝa.

Malvolaj geedziĝoj daŭre estas problemo por junaj knabinoj en Kenjo. La United States Department of State raportas ke infanoj kaj junaj adoleskaj knabinoj (en aĝo de dek kaj supren) estas foje edziĝintaj al viroj du jardekojn aŭ pli maljunaj.

La samseksemo estas krimo en Kenjo, kaj samseksema agado estas punebla per 14 jaroj de malliberigo. Kvankam malmultaj homoj estas procesataj surbaze de la punkodo, tamen la samseksemuloj, ambaŭseksemuloj kaj transgenruloj suferas senĉesan ĝenadon fare de la polico.

Laŭ raporto preparita de Pew Global Attitudes Project en 2007, 96% el la enketitoj en Kenjo deklaras, ke la samseksemo devus esti "malakceptita" de la socio. Tio estas unu el la plej altaj indicoj de malakcepto en la landoj, en kiuj la enketo okazigiĝis. Unu el la plej gravaj aferoj de organizado IJK estas la loko, do ni nun serĉas landon, en kiu eblus en mallonga tempo trovi taŭgan lokon.

Geedziĝo

Geedziĝo per forkapto kutimis esti, kaj iagrade daŭre estas, kutima praktiko por la Kisii etno. En ilia praktiko, la kidnapisto kidnapas la virinon per fortouzo kaj seksperfortas ŝin en provo grevedigi ŝin. La "novedzino" tiam estas devigita per la stigmato de gravedeco kaj seksperforto geedziĝi kun ŝia kidnapisto. Kvankam plej ofte en la malfrua 19-a jarcento tra la 1960-aj jaroj, tiaj geedziĝforkaptoj daŭre okazas foje.

La Turkana tribo en Kenjo ankaŭ praktikis geedziĝon per forkapto. En tiu kulturo, nupta kidnapo (akomari) okazis antaŭ iuj formalaj provoj aranĝi geedziĝon kun la familio de novedzino. Laŭ unu akademiulo, sukcesa nupta kidnapo levis la reputacion de la kidnapisto en lia komunumo, kaj permesis al li negoci pli malaltan novedzinprezon kun la familio de lia edzino. Se provita kidnapisto malsukcesus kapti sian novedzinon, li verŝajne pagos novedzinprezon al la familio de la virino, disponigi kromajn donacojn kaj pagojn al la familio, kaj por havi fiksitan geedziĝon (akota).

Krimo

La sekcioj de 162 ĝis 165 de la kenja punkodo kriminaligas la samseksajn agojn same kiel la provon realigi samseksajn rilatojn inter viroj, kiujn ĝi nomas "seksaj rilatoj kontraŭ la ordo de la naturo".

Notoj

Landoj kaj kolonioj en Afriko