Zaza

Zaza
Gelhe tevahî
	2,000,000 - 3,000,000
Herêmên ku lê şêniyên sereke ne
Bakurê Kurdistanê	2 milyon
Ewropa	300.000
Ziman
	Zazakî
Baweriya dînî
	Îslam û elewîtî
Têkildarên komên etnîkî
	Zaza ; Soran, kurmanc, goran, kurdên Başûrê,; kurdên Anatolyayê

Zaza, dimilî, kirmanc yan jî kird, kurdên^[1]^[2]^[3]^[4] ku bi kurdîya zazakî (kirdkî, kirmanckî, dimilî) dipeyivin û bi taybetî li Bakurê Kurdistanê dijîn.^[5]^[6]^[7]^[8]^[9]

Deverên ku Zaza lê dijîn

Zaza bi taybetî li van bajaran dijîn, lê di van demên dawî de gelek ji wan ji ber zordariya Kurdistan koçî bajarên bakurê Kurdistanê û Ewropayê bûne:

Nav

Kurdên zaza li sala 1881, Ernest Chantre & Capitaine Barry

Kurdên ku bi kirmanckî diaxifin, li her herêmê, xwe bi eynî navî bi nav nakin; cuda-cuda navên etnîkî didin xwe û zimanê xwe: kirmanc, kird, dimilî û zaza.

Lokasyona cografîk

Herêmên ku kirmanc (zaza) tê de dijîn; Çewlig (Bingöl), Dêrsim (Tunceli), Erzingan (Erzincan), Erzirom (Erzurum), Barbut (Bayburt), Qers (Kars), Mûş, Xarpêt (Elazığ), Diyarbekir, Ruha (Urfa), Semsûr (Adıyaman), Bedlîs (Bitlis) û Sêrt (Siirt) e. Dîsa, li hinek bajarên Tirkîyê, wek Qeyserî (Kayseri), Nigde, Gümüşhane û Sêvazê (Sivas) ji mensûbên ve grûbê hene. Di van herêman de kirmanc tenê li Dêrsim û Çewligê piranî ne, li cîyên din ji kurmancan kêmtir in.

Dîn û ayîn

Kurdên ku lehça wan kirmanckî (zazakî) ye, ji alîyê dînî de du beş in: Misilmanên sunî û elewî. Meriv ku xeta Xarpêt û Mûşê esas bigire, başûrê wê xetê sunî, bakurê wê jî elewî ne. Yek îstîsna Bongilan (Solexan) a Çewlîgê ye. Qismek ji vê qezayê li bakûrê xetê ye û sunî ye.

Mijarên têkildar

Çavkanî

^ JoshuaProject, "Kurds"
^ Dr. Orville Boyd Jenkins (2005), "The Kurdish Peoples"
^ Jacques Leclerc (2014), Turquie
^ Terry Lynn Todd (1985), A Grammar of Dimili (also known as Zaza), Michigan, p. vi: "Speakers of Dimili are Kurds psychologically, socially, culturally, economically, and politically."
^ Bedirxan, Celadet (1933) “Zarê Dumilî û Mewlûda 'Usman Efendî” Hawar, Hejmar: 23, 25 tîrmeh (temmuz) 1933, r. 1-6 "Zarê dumilî: Ev zar zimanê kurdên dumilî an zaza ne. Kurdên dumilî di welatê jorîn di rojavayê wî welatî de rûniştî ne."
^ "Dr. Orville Boyd Jenkins, "The Kurdish Peoples"". Ji orîjînalê di 25 îlon 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 gulan 2013.
^ Krisztina Kehl-Bodrogi, "Wir sind ein Volk"
^ [1] Prof. Dr. Garnik Asatrian, "Dimlī", Encyclopedia Iranica
^ [http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i, Prof. Dr. Ludwig Paul "History of the Kurdish Language"

Lêkolînê DNA ya li ser kurdbûna zaza ji aliyê Annals of Human Genetics

[1] JoshuaProject, "Kurds"

[2] Dr. Orville Boyd Jenkins (2005), "The Kurdish Peoples"

[3] Jacques Leclerc (2014), Turquie

[4] Terry Lynn Todd (1985), A Grammar of Dimili (also known as Zaza), Michigan, p. vi: "Speakers of Dimili are Kurds psychologically, socially, culturally, economically, and politically."

[Bedirxan-5] Bedirxan, Celadet (1933) “Zarê Dumilî û Mewlûda 'Usman Efendî” Hawar, Hejmar: 23, 25 tîrmeh (temmuz) 1933, r. 1-6 "Zarê dumilî: Ev zar zimanê kurdên dumilî an zaza ne. Kurdên dumilî di welatê jorîn di rojavayê wî welatî de rûniştî ne."

[6] "Dr. Orville Boyd Jenkins, "The Kurdish Peoples"". Ji orîjînalê di 25 îlon 2013 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 3 gulan 2013.

[7] Krisztina Kehl-Bodrogi, "Wir sind ein Volk"

[8] [1] Prof. Dr. Garnik Asatrian, "Dimlī", Encyclopedia Iranica

[9] [http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i, Prof. Dr. Ludwig Paul "History of the Kurdish Language"

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]