dan

 Binêre herwiha: -dan

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /dɑːn/
• Deng (Amed)^ⓘ
• Kîtekirin: dan

Lêker 1

dan (lêkera gerguhêz)
Rehê dema niha: -d-
RP. Niha
	ez	didim
	tu	didî
	ew	dide
	em, hûn, ew	didin
Fermanî	Yekjimar	bide
	Pirjimar	bidin
Rehê dema borî: -da-
RP. Boriya sade
	min	da
	te	da
	wê/wî	da
	me, we, wan	da
Formên din: Tewandin:dan

Kesek gulekê dide yekî.

dan lêkera xwerû, gerguhêz

1. Diyarî kirin, raber kirin, pêşkêş kirin, araste kirin.

   Min gulek da wê.

2. ː anîn dinyayê, ruh danê.

   Xwedê tu kengî dayî?

3. Jê çêbûn, lê peyda bûn.

   Rengê xwe dan. (reng lê peyda bûn, rengîn bûn)

   Berhem dan. (berhem pê ve şên bûn)

4. danîn
   • Deqyanûs bi şîrek hilanî da bin lîbasê xwe. — (Mela Mûsayê Hekarî, Amadekar: Hêmin Omer, Durrû’l Mecalîs, 2022 ["1857"], r. 90)

Ji wêjeya klasîk

• Ji lebê le'leşeker bêj û ji şekker meke behs
  Bi ser enguştê 'eqîqê bide fincana rehîq
  Abê heywan te çi yin nav-i ji kewser meke behs — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Herwiha

• dayîn

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دان‎
• kurdî-krîlî: дан

Tewîn

• -d-
• (devokî) -de-

Jê

• badan
• berdan
• dadan
• danasîn
• danberhev
• hildan
• radan
• têk dan
• vedan
• werdan
• serdan
• mildan
• paldan
• hildan
• (Lêker) dan kirin
• (Lêker) dan berdan
• dan birin
• dan danîn
• dan xistin
• dan girtin

• (Navdêr) dankirin
• (Navdêr) danberdan
• danbirin
• dandanîn
• danxistin
• dangirtin
• (Biwêj) dan ber hev: miqayese kirin
• (Biwêj) dan rê: 1) bi rê kirin 2) bi rê ketin, dest bi meşê kirin
• (Biwêj) xwe dan agirî: xwe nêzî agirî kirin (daku germ bibe)

Etîmolojî

Ji proto-îranî *de¹- (“dan”) ji proto-hindûewropî *deh₃- (“dan”). Hevreha soranî [skrîpt hewce ye] (dan-, “dan”), avestayî [skrîpt hewce ye] (da-, “dan”), farisiya kevn da- (“dan”), partî dh- (“dan”), farisiya navîn dy- (“dan”), farisî [skrîpt hewce ye] (daden-, “dan”), belûçî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), hewramî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), zazakî dayen- (“dan”), sanskrîtî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), yûnanî didonai- (didonai-, “dan”), latînî dare- (“dan”), fransî donner- (“dan”), hîtîtî [skrîpt hewce ye] (dā-, “dan”), semnanî dāī- ("dan")

Çavkanî: Cheung p.44, Watkins p.21, Etymonline

Werger

• Abxazî: аҭара (ātārā)
• Afrîkansî: gee → af
• Aklanon: bugay
• Albanî: jep
• Almanî: geben → de, abgeben → de
• Altayiya başûrî: берер (berer)
• Amharî: መስጠት (mäsṭät)
• Aragonî: dar
• Aramî:

  Siryanî: ܝܗܒ‎ (yav)

• Aromanî: dau
• Asamî: দে (de)
• Astûrî: dar → ast
• Azerî: vermək → az
• Baskî: eman
• Başkîrî: биреү (birew)
• Belarusî: дава́ць impf (davácʹ), даць pf (dacʹ), дары́ць impf (darýcʹ), падары́ць pf (padarýcʹ)
• Bengalî: দেওয়া → bn (deoẏa)
• Bretonî: reiñ → br
• Bukidnon manoboyiya rojavayî: beɣey
• Bulgarî: да́вам → bg impf (dávam), дам → bg pf (dam)
• Burmayî: ပေး → my (pe:)
• Buryatî: үгэхэ (ügexe)
• Çekî: dávat → cs impf, dát → cs pf, darovat → cs
• Çerokî: ᎠᏓᏁᏗ (adanedi), ᎠᎥᏏ (avsi), ᎦᏅᏁᎭ (ganvneha)
• Çîçewayî: -patsa
• Çînî:

  Kantonî: 畀 (bei²)

  Dunganî: ги (gi)

  Ganî: 把 (ba³)

  Hakkayî: 分 (fûn)

  Mandarînî: 給 → zh (gěi), 遞 → zh (dì)

  Min dongî: 乞 (ké̤ṳk)

  Minnanî: 予 → zh-min-nan (ú, ír, í)

  Wuyî: 撥

  Xiangî: 把

• Dalmatî: duor
• Danmarkî: give → da
• Dolganî: биэр (bier)
• Dongşîangî: ogi
• Drungî: bi
• Endonezyayî: beri → id, memberi → id, memberikan → id
• Erebî: أَعْطَى‎ → ar (ʾaʿṭā), وَهَبَ‎ → ar (wahaba), مَنَحَ‎ (manaḥa), آتَى‎ → ar (ʾātā)

  Erebiya misrî: إدى‎ (ʔidda)

  Erebiya kendavî: عطى‎ (ʕaṭa)

  Erebiya hîcazî: أعطى‎ (ʔaʕṭa), أدَّى‎ (ʔadda)

• Ermenî: տալ → hy (tal)
• Esperantoyî: doni → eo
• Estonî: andma → et
• Evenî: бӫдэй (ʙjödəj)
• Evenkî: буми (bumi)
• Faliskanî: do (do)
• Farisî: دادن‎ → fa (dâdan)
• Ferî: geva → fo
• Fînî: antaa → fi
• Fransiya kevn: doner
• Fransî: donner → fr, bailler → fr
• Friyolî: dâ
• Frîsiya bakur: jeewe, du, jiiw
• Frîsiya kevn: ieva, jeva
• Frîsî: jaan
• Gaelîka skotî: thoir, tabhair
• Galîsî: dar → gl
• Gotî: 𐌲𐌹𐌱𐌰𐌽 (giban)
• Gurcî: მიცემა (micema), ჩუქება (čukeba)
• Guwaranî: me'ẽ
• Haîtî: bay
• Hawayî: hāʻawi
• Higaononî: ila
• Hindî: देना → hi (denā)
• Holendî: geven → nl, overhandigen → nl
• Îbranî: נָתַן‎ → he (natán)
• Îdoyî: donar → io
• Îlokanoyî: mangted
• Îngilîziya kevn: sellan
• Îngilîzî: give → en
• Înterlîngua: dar
• Îrlendî: tabhair
• Îtalî: dare → it
• Îzlendî: gefa → is
• Japonî: 与える → ja (あたえる,ataeru)，あげる → ja (ageru), 下さる (くださる, kudasaru), 差し上げる → ja (さしあげる, sashiageru), くれる → ja (kureru)
• Javayî: wènèh, mènèh
• Kalingayiya başûrî: mangatod
• Kalmîkî: өгх (ögx)
• Kamberayî: wua
• Kankanayiya bakurî: menited
• Kaşûbî: dawac
• Katalanî: donar → ca
• Kaurnayî: yungkunthi
• Keçwayî: quy, churay, goi
• Keşmîrî: دیُٛن‎ (d'un)
• Kirgizî: берүү → ky (berüü)
• Kîngalî: දෙනවා (denawā)
• Koreyî: 주다 → ko (juda), 드리다 → ko (deurida)
• Korsîkayî: dà → co
• Ladînî: dé, dèr, dèsc
• Latgalî: dūt, snēgt
• Latînî: do → la, perhibeo, exhibeo → la
• Latviyayî: dot → lv
• Lawsî: ມອບ (mǭp), ໃຫ້ (hai)
• Lîtwanî: duoti → lt
• Lîvonî: andõ
• Lombardî: dà
• Lueyî: ᦠᦹᧉ (ḣue²)
• Maguindanaoyî: ingay
• Makedonî: дава (dava)
• Malayalamî: നൽകുക → ml (nalkuka), കൊടുക്കുക → ml (koṭukkuka), തരുക → ml (taruka)
• Malezî: memberi, memberikan, beri → ms, bagi → ms
• Maltayî: ta
• Mançûyî: ᠪᡠᠮᠪᡳ (bumbi)
• Maorî: homai, hoatu, whakapākūwhā, kōkuhu
• Maranaoyî: begay, nggay
• Maratî: देणे (deṇe)
• Mazenderanî: هادائن‎ (hâdâen)
• Mecarî: ad → hu
• Mongolî: өгөх → mn (ögöh)
• Nahwatlî: maca
• Nanayî: бувури
• Napolîtanî: dà
• Navajoyî: yíʼááh, yíjááh, yíyeeh, yíłjooł, yíkaah, yílé, yínííł, yíłteeh, yítįįh, yítłeeh, yíłtsóós
• Nedersaksî: geven → nds
• Normandî: baillier, bailli, donner
• Norsiya kevn: gefa
• Norwecî: gi → no, overrekke, overlate, skjenke → no
• O'odhamî: ma꞉k
• Ohloniya bakur: sume
• Oksîtanî: donar → oc
• Oriyayî: ଦେବା → or (deba)
• Oromoyî: kennuu
• Osmanî: ویرمك‎ (vermek)
• Oygurî: بەرمەك‎ (bermek)
• Ozbekî: bermoq → uz
• Papyamentoyî: duna
• Pîttcantcatcarayî: unganyi
• Polonî: dawać → pl impf, dać → pl pf, przekazać → pl, przekazywać → pl impf
• Portugalî: dar → pt
• Qazaxî: беру → kk (beru)
• Romancî: dar
• Romanyayî: da → ro
• Rusî: дава́ть → ru impf (davátʹ), дать → ru pf (datʹ), дари́ть → ru (darítʹ), подари́ть → ru (podarítʹ)
• Saksoniya kevn: gevan, geƀan
• Sanskrîtî: ददाति → sa (dadāti), यच्छति → sa (yacchati)
• Sardînî: dàe
• Sicîlî: dari → scn
• Sindhî: ڏِئَڻُ‎ (ḍiyanu)
• Sirboxirwatî: dati → sh

  Kirîlî: давати impf, дати pf

  Latînî: davati → sh impf, dati → sh pf

• Slaviya kevn: дати (dati)
• Slovakî: dávať impf, dať pf
• Slovenî: dati → sl, podariti
• Somalî: siin
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: daś pf, dawaś impf

  Sorbiya jorîn: dawać impf, dać pf

• Spanî: dar → es, entregar → es, donar → es
• Sundanî: pasihan
• Swahîlî: kupa → sw
• Swêdî: ge → sv, giva → sv
• Şerpayî: སྟེར (ter)
• Şîngazîcayî: hupva
• Tabasaranî: тувуб (tuvub)
• Tacikî: додан → tg (dodan)
• Tagalogî: magbigáy → tl
• Tamîlî: கொடு → ta (koṭu), தா → ta (tā)
• Tayî: ให้ → th (hâi), มอบให้
• Tedim çinî: pia
• Teteriya krîmî: bermek
• Teterî: бирергә → tt (birergä)
• Tetûmî: fó
• Tirkî: vermek → tr
• Tirkmenî: bermek → tk
• Tîbetî: སྦྱིན (sbyin), སྟེར (ster)
• Tokpisinî: givim, gipim → tpi
• Tupînambayî: me'eng
• Tuvanî: бээр (beer)
• Urdûyî: دینا‎ (denā)
• Ûkraynî: дава́ти → uk impf (daváty), да́ти → uk pf (dáty), дарува́ти (daruváty), подарува́ти (podaruváty)
• Venîsî: dare
• Viyetnamî: cho → vi
• Walonî: diner → wa, bayî → wa
• Weylsî: rhoi → cy
• Xakasî: пирерге (pirerge)
• Ximêrî: ឲ្យ, អោយ (ʼaoy), ជូន → km (cuun)
• Yakutî: биэр (bier)
• Yidîşî: געבן‎ (gebn)
• Yûnanî: δίνω → el (díno)

  Kevn: δίδωμι (dídōmi)

• Zêlandî: geve
• Zhuangî: hawj
• Zouyî: pie

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dan	dan
Îzafe	dana	danên
Çemandî	danê	danan
Nîşandera çemandî	wê danê	wan danan
Bangkirin	danê	danino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	danek	danin
Îzafe	daneke	danine
Çemandî	danekê	daninan

dan mê

1. hediye, bexşîn, diyarî

Werger

• Îngilîzî: gift → en, grant → en
• Tirkî: hediye → tr

Navdêr 2

Kîsek danî.

dan nêr

2. Dexl, dexlûdan, genim, ceh, tov.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دان‎

Herwiha

• dahn
• dihan
• dahnî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *dʰoHnéh₂ (dan, dexl), hevreha avestayî dāna, sanskrîtî धाना • dhānā́, farisî دانه‎ • dāne, pehlewî dān(ag). tane ya tirkî ji zimanekî îranî ye.

Jê

• danhêrk
• danik

Werger

• Almanî: Korn → de
• Azerî: taxıl → az, dənli, dən → az, toxum → az
• Erebî: حبوب‎, حبة‎
• Farisî: دانه‎ → fa, غله‎ → fa, غلات‎ → fa
• Îngilîzî: seeds → en, grain → en
• Tirkî: tohum → tr, tahıl → tr, tane → tr

Navdêr 4

dan nêr

1. dem, çax, beşek ji rojê.

   danê sibê

   danê êvarê

2. cem, xwarin, wecibe

Herwiha

• dang
• dahn

Werger

• Îngilîzî: time → en, shift → en, (2) meal → en
• Tirkî: ^?bayılmak → tr, ^?bırakmak → tr, ^?göstermek → tr, ^?lütfetmek → tr, ^?nimet → tr, ^?ödeme → tr, ^?ödemek → tr, ^?parttaym → tr, ^?saçış → tr, ^?saçmak → tr, ^?saymak → tr

Holendî

Bilêvkirin

• Deng (Holenda (Wijchen))^ⓘ

Hoker

dan

1. Hingê, wê demê.

Sirboxirwatî

Navdêr

dan

1. Roj, ne şev.
2. Roj, 24 seet.

Bi alfabeya kirîlî

• дан

Spanî

Bilêvkirin

• Deng^ⓘ

Lêker

dan

1. Ji dar.