Հայաստան հանրագիտարան
Հայաստան հանրագիտարան | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Բնօրինակ լեզու | հայերեն |
| Խմբագիր | Հովհաննես Այվազյան |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Հրատարակիչ | Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն |
| Հրատարակման տարեթիվ | 2012 |
| Վիքիդարան | Հայաստան հանրագիտարան |
Հայաստան հանրագիտարան, Հայկական Հանրագիտարան հրատարակչության տպագրած հայերեն հանրագիտարան, հրատարակված 2012 թվականին։ «Հայաստան» հատորը Հայաստանի անկախացումից և Արցախի Հանրապետության հռչակումից հետո առաջին հանրագիտարանն է, որտեղ համապարփակ ներկայացվում են հայոց պատմությունն իր բնօրրանում՝ Հայկական լեռնաշխարհում՝ վաղնջական ժամանակներից մինչև մեր օրերը, հայկական պետականության բարդ ու դժվար ճանապարհը, տնտեսության, գիտության, կրթության, մշակույթի և մյուս բնագավառների նվաճումները, հայոց հոգևոր կյանքն ու եկեղեցին, Սփյուռքը, Հայաստան աշխարհը՝ իր ֆիզիկաաշխարհագրական Նկարագրով, հասարակական-քաղաքական զարգացումներով և այն կարևոր իրադարձություններով, որոնք այս կամ այն կերպ առնչվում են հայերին ու հայկականությանը։
Հատորը բաղկացած է երկու մասից՝ «Հայաստանի Հանրապետություն» և «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն»։
«Հայաստան» հանրագիտարաններն իրենց ընդգրկումով, կառուցվածքով և շարադրանքի առանձնահատկություններով որոշակի աղերսներ ունի 1987-ին հրատարակված «Հայկական սովետական հանրագիտարանի» (12+1 հատոր)՝ «Սովետական Հայաստան» հատորի հետ, սակայն սկզբունքորեն տարբերվում է նախորդից, որովհետև շարադրվել է ժամանակակից գիտական հենքի վրա, զերծ է գաղափարաքաղաքական և հարևան ժողովուրդների շինծու պատմությանը «հարմարվելու» խորհրդային պարտադրանքից։
Գրքում նյութը շարադրված է թեմատիկ բաժիններով։ Նախ ներկայացված են երկու պետությունների խորհրդանիշները, պետական կարգն ու կառավարման մարմինները՝ հանրապետությունների նախագահները, օրենսդիր, գործադիր ու դատական իշխանությունները, այնուհետև ՀՀ և ԼՂՀ Սահմանադրությունները, ուժային կառույցները, բնակչության ժողովրդագրական պատկերն ու սոցիալ-տնտեսական վիճակը։
Հայկական լեռնաշխարհի ֆիզիկաաշխարհագրական նկարագիրը տրված է երկրաբանական կառուցվածքի, լեռնագրության, կլիմայի, ջրերի և հողերի, բուսական ու կենդանական աշխարհների մասին ծավալուն հոդվածներով, ներկայացված են բնության և կենսաբազմազանության պահպանության առկա վիճակն ու խնդիրները, այդ նպատակով ստեղծված ազգային պարկերը, արգելավայրերն ու արգելոցները։
Հայաստանի և հայոց պատմության շարադրանքում առավել հանգամանորեն ներկայացված են Հայաստանի առաջին, երկրորդ և երրորդ հանրապետությունները՝ որպես հայոց պետականության զարգացման հաջորդական փուլեր։ Երրորդ հանրապետության պատմության մեջ շեշտադրված են ՀՀ անկախացման ու ԼՂՀ հռչակման գործընթացները՝ նորօրյա ազգային-ազատագրական պայքարի և Արցախյան շարժման առանձնահատկությունները։ Չեն շրջանցվել նաև այն քաղաքական, տնտեսական ու սոցիալական դժվարությունները, որոնք հայ ժողովուրդը հաղթահարել ու հաղթահարում է անկախությունից ի վեր՝ պետականության կայացման ճանապարհին։
Տնտեսության առանձին ոլորտների համառոտ պատմությունների շարադրանքում տեղ են գտել նաև Հայաստանի և Արցախի Հանրապետության Կառավարությունների ձեռնարկած այն բարեփոխումները, որոնք անհրաժեշտ էին շուկայական տնտեսահարաբերությունների նոր համակարգ ստեղծելու համար։
Առանձին բաժիններով ներկայացված են Հայ եկեղեցին ու կրոնական կազմակերպությունները, Սփյուռքը՝ իր համայնքային, հոգևոր ու կրթամշակութային կառույցներով, որոնք այսօր նոր առաքելություն ունեն նորանկախ հանրապետությունների կայացման ու զարգացման գործում։
Գրքում զգալի տեղ է հատկացված գիտություններին, որոնք ներկայացված են 3 խոշոր՝ բնական, հասարակական և տեխնիկական գիտություններ ենթաբաժիններով։ Պատշաճորեն ներկայացված է նաև ՀՀ ԳԱԱ-ն՝ որպես հանրապետության գիտության կազմակերպման ու կառավարման առանցքային հաստատություն։
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստան հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ |