Acha Alaska
Tip trete | Trate |
---|---|
Lieu de signature | Washington (Etazini) |
Efektif | |
Pati | Etazini, Alexander II pou Anpi Larisi |
Lang | Angle, Ris |
Achte Alaska, nan Anglè (angle) en, nan (ru) продажа Аляски, (ru-Latn) prodaja Aliaski, sale of Alaska, se trete entènasyonal kote Anpi Ris te bay teritwa Amerik di Nò li yo nan Etazini nan 1867 pou peman sèt milyon dola. Acha sa a te dirije pa Sekretè Deta Ameriken William Seward. Teritwa ki te achte a te gen yon zòn apeprè 1 600 000 km2 (600 000 mil2) e li se esansyèlman Eta Etazini an nan Alaska.
Sitiyasyon anvan achte
[modifye | modifye kòd]Anpi Ris la te nan difikilte finansye e li te pè pèdi teritwa Alaska san konpansasyon nan yon konfli nan lavni, espesyalman ak rival aktyèl la, Anpi Britanik la, ki te deja posede Anpi Ris la vwazen an. Kanada]] ak pwisan Royal Navy te kapab fasilman pran kontwòl kòt ki difisil pou Larisi defann.
Men pwennvi Baron Edouard de Stoeckl, anbasadè Larisi nan Washington, ki te eksprime nan yon despach bay Tsar a nan :
- « Yo sitiye twò lwen nan nò pou voye imigran la epi fòme yon koloni komèsyal ak endistriyèl. Kolonizasyon sa a enposib, Gouvènman Enperyal la dwe, nan fen ane 1861 la, swa eksplwate pwodwi yo nan teritwa sa a li menm atravè anplwaye li yo, oswa abandone yo ankò nan yon Konpayi, sa a ki egziste kounye a oswa nenpòt lòt. (...) Soti nan yon pwennvi politik, byen nou yo gen yon enpòtans konplètman segondè. Nenpòt pouvwa maritim ak ki nou nan lagè yo pral kapab pran yo lwen nou. Yon ensidan enprevi te anpeche angle yo atake yo pandan Gè lès la, epi san ti valè yo, yo pa t ap an sekirite kont boukane Ameriken yo. Se sou kòt Azyatik nou yo enterè nou chita e se sou pwen sa a nou dwe konsantre enèji nou. Isit la nou sou pwòp tè pa nou epi nou gen pwodwi yo nan yon pwovens vas ak rich yo eksplwate. N ap patisipe nan aktivite ekstraòdinè k ap devlope nan Pasifik la… »[1]
Se poutèt sa Tsar Alexander II te deside vann teritwa a bay Etazini epi li te komisyone Edward de Stoeckl pou louvri negosyasyon. Yo te kòmanse an kachèt[1] ak Senatè Kalifòni William M. Gwin nan 1858. Gè Sivil la (1861-1865) te ralanti pwojè a men li te ranfòse lyen ant Etazini ak Larisi lè pò Ameriken yo te akeyi flòt lagè Ris la[1]. Negosyasyon yo te rekòmanse ak Sekretè Deta William Seward, Edouard de Stoeckl te pwòch, nan kòmansman .
Negosyasyon yo te fini apre diskisyon ki te dire yon nwit antye ak siyen trete a a 4è nan maten nan ak yon pri acha Modèl:Currency olye de 5000000 te pwopoze an premye[2]. Opinyon piblik Ameriken an te pito favorab pou achte sa a, jan istoryen Ameriken an Ellis Paxson Oberholtzer (en) te rezime (1868-1936), la. kritik yo te anpil[3]:
« Deja, jan sa te di a, nou te twò chaje ak teritwa pou nou pa t gen popilasyon pou ranpli yo. Endyen yo nan fwontyè aktyèl nou yo nan repiblik la ap mete desann kapasite nou pou gouvène pèp aborijèn. Èske li posib pou kounye a, nan yon fason lisid, nou chèche ogmante difikilte nou yo nan ogmante kantite pèp sa yo anba pwoteksyon nasyonal nou an? Pri akizisyon an te wo; depans anyèl yo pou administrasyon an, sivil ak militè, yo pral menm pi gwo, epi yo pral kontinye grandi. Teritwa ki enkli nan sesyon pwopoze a pa t vwazin ak domèn nasyonal la. Li sitiye nan yon distans alèz ak danjere. Trete a te prepare an sekrè, Lè sa a, te siyen ak enpoze sou p laays a kat nan maten. Se te yon zak nwa ki te fèt nan mitan lannwit lan... New York World te di ke se te yon "sitwon ki te prese anvan". Li pa gen anyen ki gen valè lòt pase bèt ki gen fouri, epi yo te deja chase yo nan limit la nan disparisyon. Eksepte Zile Aleutyen yo ak yon bann tè etwat ki kouri sou kòt sid la, peyi a pa menm vo vizite kòm yon kado... Sòf si yo jwenn lò nan peyi sa a. , yon bon bout tan ap pase anvan li beni ak yon R. Hoe & Company (en), Methodist chapèl ak yon fòs polis metwopolitèn. Li se yon "dezè jele". »
Opinyon Washington
[modifye | modifye kòd]Acha a te ridikilize nan moman sa a kòm « foli William Henry Seward » (« William H. Seward's folly ») (
« glace William H. Seward a »
) oswa « The Polar Bear Garden pa Andrew Johnson » (
« Andrew Johnson's polar bear garden »
), paske yo te konsidere li pa rezonab pou depanse yon sòm konsa nan rejyon ki lwen sa a.
Trete a te sipòte pa Sekretè Deta William Henry Seward, yon sipòtè depi lontan nan ekspansyon, ak prezidan komite Sena a Charles Sumner. Agiman yo te ke enterè estratejik nasyon an te pouse pou siyen trete sa a. Larisi te yon alye enpòtan pandan Gè Sivil la, alòske Wayòm Ini te prèske ouvètman yon lènmi. Se poutèt sa li te sanble saj pou ede Larisi ak "dekonsèrte" angle a. Anplis de sa, te gen pwoblèm nan ke teritwa adjasan a te Lè sa a, yon koloni Britanik (aktyèlman Kanada). Se poutèt sa ta ka gen valè estratejik pou angle a nan yon sèl jou a akeri Alaska. Acha a, te endike editoryalis New York Herald la, se te yon fason pou Tsar a sijere Angletè ak Lafrans ke yo te gen « pa gen okenn aktivite sou kontinan sa a ». « An rezime, se yon manèv flank » sou Kanada, se sa ki enfliyan New York Tribune di. Byento, mond lan t ap wè nan nòdwès « yon cockney ostil ki antoure pa de Yankee veye, sou chak bò » ak « John Bull. ta fè konprann ke sèl bagay ki rete pou li fè se vann enterè li bay Frè Jonatan ».
Nan , Sumner te fè yon diskou enpòtan pou sipòte trete a, ki te kouvri nèt sou tout pwen istwa, klima, konfigirasyon natirèl, popilasyon, resous—forè, min, fouri, lapèch — Alaska. Kòm yon bon savan, li te site temwayaj jeyografi ak navigatè yo: Alexander von Humboldt, Joseph Billings, Yuri Lisianski, Fyodor Petrovich Litke, Otto von Kotzebue, Portlock, James Cook, Meares, Ferdinand von Wrangel. Lè li te fini, li te obsève ke li te fè ti kras plis pase kenbe balans yo nan balans. Sa a pito fè l panche bò kote l ', kidonk li te kontinye: se « paske rezon an ak temwayaj yo pouse sou bò sa a te pi lou ». « Talè », di Sumner, « yon ras pragmatik nan navigatè odasyeu pral foule kòt la, pare pou tout kalite antrepriz, pou biznis oswa pou patriyotis. Komès pral jwenn nouvo zam, peyi a nouvo defansè, drapo nasyonal la nouvo men pou pote l wo ». Akòde repibliknis Ameriken nan tout teritwa a, li te endike « epi w ap rekonèt ke li pi bon pase nenpòt bagay ou ka resevwa, pi bon pase san pwa pwason, sab an lò, pi bon chwa fouri oswa ivwa sipè ». « Vil nou an », Sumner di, « pa kapab anyen mwens pase kontinan Amerik di Nò ak pòtay nan tout lanmè ki ozalantou li ». Li te diskite ke trete a te yon etap vizib nan direksyon sa a: nou pral oblije retire yon lòt monachi nan kontinan an. Youn pa youn, yo te retire - premye Lafrans; Lè sa a, Espay; ak Lafrans ankò, e kounye a Larisi, tout pave wout la pou inite sa a pa absòpsyon te deklare pa deviz nasyonal la - E pluribus unum}}. [Oberholtzer 1:544-5].
Seward's Day, yon jou selebre acha Alaska pa Etazini, ki rele nan onè William Henry Seward, se yon jou fèt nan Alaska (dènye lendi mwa mas).
Ratifikasyon
[modifye | modifye kòd]Sena Etazini ratifye trete a nan , pa yon vòt 37 pou ak 2 kont. Sepandan, bidjè pou achte a pa te pibliye jis yon ane pita akòz opozisyon nan Chanm Reprezantan an, ki finalman apwouve trete a nan , pa yon vòt 113 pou ak 48 kont[4].
Lè sa a, yo estime ke Alaska te gen 2 500 Ris oswa moun ki gen ras melanje ak 8 000 aborijèn, pou yon total de 10 000 moun, anba kòmandman dirèk Ris Four Company, e petèt 50,000 Inuit k ap viv anba jiridiksyon sa a. Ewopeyen yo te viv nan 23 koloni, ki chita sou zile oswa sou kòt la. Bann stasyon ti met ansanm selman 4 ou 5 Larisi ki responsab pou kolekte e stoke fourur ki bann Endyen ti anmennen e met bann bato ki ti vin kolekte zot. Pi gwo vil nan epòk la, New Arkhangelsk, ki kounye a rele Sitka, sou Baranof Island nan Alexander Archipelago nan sidès Alaska, te fonde an 1804. fè komès nan fouri lyon lanmè trè pwofitab. Li te gen anviwon 116 kazèn pou 968 moun. Dezyèm vil la te Saint-Paul sou Kodiak Island ak 100 kazèn ak 283 moun. Se te sant endistri fouri sele a.
Ameriken yo te chwazi Aleut toponim Alaska. Seremoni transfè a te fèt nan Sitka nan dat 18 oktòb 1867. Sòlda Ris ak Ameriken te defile devan kay gouvènè a; drapo Ris la te desann ak drapo Ameriken an leve, salye pa zam atiri. Kapitèn Alexis Pestchouroff te di: « Jeneral Rousseau, pa otorite Monwa li, Anperè Larisi a, mwen transfere teritwa Alaska nan Etazini nan Amerik ». An retou, Jeneral Lovell Rousseau te aksepte teritwa a. Anpil fò ak ti kazèn an bwa yo te bay Ameriken yo. Twoup yo te okipe kazèn yo epi Jeneral Jefferson C. Davis te rete nan kay gouvènè a. Pifò Larisi tounen nan Larisi; se sèlman kèk machann ak klèje ki te chwazi rete.
Kontinye
[modifye | modifye kòd]Nouvo teritwa a te vin Depatman Alaska soti 1867 rive 1884, youn apre lòt anba jiridiksyon Lame Etazini. Lame]] jiska 1877, apresa yon ti tan nan Depatman Trezò soti 1877 rive 1879 epi answit nan U.S. Marin soti 1879 rive 1884. Lè sa a, rejyon an te vin district of Alaska (en) ("District of Alaska") soti nan 1884 rive 1912. Deziyasyon sa a te vle di ke Alaska te vin tounen yon teritwa enkòpore men ki pa òganize, ak yon gouvènman sivil. Prezidan Etazini te nonmen gouvènè distri a. An 1912, distri a te tounen Teritwa Alaska, yon teritwa òganize nan Etazini, ak yon deklarasyon dwa ak yon gouvènman twa branch (egzekitif, lejislatif, ak jidisyè). An 1959, Alaska te vin 49yèm Eta Etazini. Nan , Prezidan Federasyon Larisi la, Vladimir Putin, siyen yon dekrè (oukase) pou mete an kesyon vann Alaska nan Etazini[5]. Desizyon sa a, ki swiv plizyè deklarasyon ofisyèl Larisi yo nan sans sa a, vini nan yon kontèks tansyon Ris-Ameriken sou lagè nan Ikrèn[5], [6], [7],[8].
Jounen Alaska selebre transfè fòmèl Alaska soti nan Larisi al Etazini, ki te fèt nan Mois invalide (Oktòb)Modèl:Efn. Men jodi a, Alaska selebre Jounen Seward chak dènye Lendi nan mwa mas.
Non Ameriken pou Norwegian omelette, Baked Alaska, raple acha Alaska[9],[10].
Remak ak referans
[modifye | modifye kòd]Evalyasyon
[modifye | modifye kòd]Referans
[modifye | modifye kòd]- ↑ 1,0 1,1 et 1,2 « Cesyon Alaska nan peyi Etazini: kòmansman negosyasyon | Langues O », sur langues-o.com
- ↑ « Sispansyon Alaska nan peyi Etazini: vant lan », sur langues-o.com.
- ↑ Oberholtzer 1917, p. 541
- ↑ (en) « Trete ak Larisi pou Achte Alaska: Prensipal Dokiman Istwa Ameriken (Virtual Programs & Services, Library of Congress) », sur www.loc.gov
- ↑ 5,0 et 5,1 Thomas Burgel, « Èske Vladimir Putin ap prepare tou dousman yon aneksyon Alaska? »,
- ↑ Sébastie MASTRANDREAS, « Lagè nan Ikrèn: poukisa Vladimir Putin anvi Alaska »,
- ↑ « Lagè nan Ikrèn: lè Larisi menase pou l reprann Alaska nan men Etazini »,
- ↑ (en) Brendan Cole, « Lejislatè Ris flote Texas ak Alaska anèks »,
- ↑ (en) Dixie Poché, Louisiana Sweets: King Cakes, Bread Pudding & Sweet Dough Pie, Arcadia Publishing, (ISBN 978-1-4396-6217-5, lire en ligne)
- ↑ « Baked Alaska » [achiv du ], sur Foodreference.com (consulté le )
Apendis
[modifye | modifye kòd]Bibliyografi
[modifye | modifye kòd]- Istwa Larisi ak anpi li, (ISBN 2081235331).
- Oleg Kobtzeff, Kolonizasyon Larisi nan Amerik di Nò: XVIIIe – XIXe syèks, Paris, University of Panthéon-Sorbonne (Pari 1), 1985.
- (en) The Alaska Purchase and Russian-American relations, Seattle, (ISBN 978 -0-295-95376-2, OCLC 1091831)
- (en) Yon istwa Etazini depi lagè sivil la,
- (angle) en Alaska. Diskou William H. Seward nan Sitka, 12 out 1869 (1869; Digitized page images & text), sous prensipal
- Marie de Testa & Antoine Gautier, Diplomatik Ris Edouard de Stoeckl (ca 1805-1892) ak konsesyon Alaska nan Etazini, nan Ewopeyen Drogmans ak Diplomat nan Ottoman Porte, edisyon ISIS, Istanbul, 2003. , p. 463-469.
- Antoine Gautier ak Louis du Chalard, “La diplomat Ris Edouard de Stoeckl (1804-1892) and the cession of the 'Alaska Ozetazini, senkyèm anbasadè Larisi nan Washington', nan magazin Orients, Bulletin of the Association of the Alumni and Friends of Oriental Languages, Oktòb 2013, p. 81-91 , Fevriye. 2014, p. 65-75 ak jen 2014, p. 131-141, atik ou ka jwenn sou sit la langue-o.com.
Lyen ekstèn
[modifye | modifye kòd]Sou lòt pwojè yo :
- Acha Alaska, sou Wikisource
- (angle) en Trete ak Larisi pou Achte Alaska ak resous ki gen rapò ak Bibliyotèk Kongrè a
- (angle) en Tèks Trete ak Larisi (Acha Alaska)
- (angle) en Acha Alaska (Meeting of Frontiers, Bibliyotèk Kongrè a)