Saltar ao contido

Pensamento

Editar as ligazóns
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Detalle d'O pensador, de Auguste Rodin.
Unha parella tomando unha decisión.

Este artigo trata sobre a actividade psíquica, para a planta de flor ver o artigo pensamento.

O pensamento[1] é a actividade e a creación da mente, o que permite ao individuo modelar o mundo en relación coas súas metas, plans, fins e desexos. É o produto das construcións mentais elaboradas froito da actividade do cerebro. Xa que é unha das actividades fundamentais do ser humano, o pensamento é estudado por diversas disciplinas, entre as que destacan a filosofía e a psicoloxía. O obxectivo básico do pensamento é dotar de significado o mundo exterior e a un mesmo, manipulando a información. A intelixencia é a habilidade persoal para pensar dun xeito máis efectivo. Segundo a concepción empregada, un pensamento pode ser sinónimo de idea ou do acto de producila. Cando se fala de pensamento, xeralmente faise referencia a calquera actividade intelectual ou mental. Neste sentido, pode facer referencia ao acto do pensamento ou ás ideas resultantes ou elaboracións das mesmas ideas. Hai conceptos similares que é preciso considerar, como a cognición, a sensibilidade, a consciencia e a imaxinación.[2]

No seu sentido máis común, os termos pensamento e pensar refírense a procesos cognitivos conscientes que poden ocorrer independentemente da estimulación sensorial. As súas formas máis paradigmáticas son o xuízo, o razoamento, a formación de conceptos, a resolución de problemas e a deliberación. Pero tamén adoitan incluírse outros procesos mentais, como considerar unha idea, a memoria ou a imaxinación. Estes procesos poden ocorrer internamente independentemente dos órganos sensoriais, a diferenza da percepción. Pero cando se entende no sentido máis amplo, calquera evento mental pode entenderse como unha forma de pensamento, incluíndo a percepción e os procesos mentais inconscientes. Nun sentido lixeiramente diferente, o termo pensamento non se refire aos procesos mentais en si, senón aos estados mentais ou sistemas de ideas provocados por estes procesos.

Propuxéronse diversas teorías do pensamento, algunhas das cales pretenden captar os trazos característicos do pensamento. Os platónicos sosteñen que o pensamento consiste en discernir e inspeccionar as formas platónicas e as súas interrelacións. Implica a capacidade de discriminar entre as propias formas platónicas puras e as meras imitacións que se atopan no mundo sensorial. Segundo o aristotelismo, pensar en algo é instanciar na mente a esencia universal do obxecto do pensamento. Estes universais abstraense da experiencia sensorial e non se entenden como existentes nun mundo intelixible inmutable, en contraste co platonismo. O conceptualismo[3] está estreitamente relacionado co aristotelismo: identifica o pensamento con evocar mentalmente conceptos no canto de instanciar esencias. As teorías de fala interna afirman que o pensamento é unha forma de fala interna na que as palabras se expresan silenciosamente na mente do pensador. Segundo algúns relatos, isto ocorre nunha lingua normal, como o inglés ou o galego. A hipótese da linguaxe do pensamento, doutra banda, sostén que isto sucede no medio dunha linguaxe mental única chamado mentalés. O punto central desta idea é que os sistemas de representación lingüística constrúense a partir de representacións atómicas e compostas e que esta estrutura tamén se atopa no pensamento. Os asociacionistas entenden o pensamento como a sucesión de ideas ou imaxes. Están particularmente interesados nas leis de asociación que gobernan como se desenvolve o tren de pensamento. Os condutistas, pola contra, identifican o pensamento con disposicións condutuales para levar a cabo un comportamento público intelixente como unha reacción a estímulos externos particulares. O computacionalismo é a máis recente destas teorías. Ve o pensamento en analoxía a como funcionan as computadoras en termos de almacenamento, transmisión e procesamento de información.

Na literatura académica discútense varios tipos de pensamento. Un xuízo é unha operación mental na que unha proposición é evocada e logo afirmada ou negada. O razoamento, doutra banda, é o proceso de sacar conclusións a partir de premisas ou evidencia. Tanto xulgar como razoar dependen da posesión dos conceptos relevantes, que se adquiren no proceso da aprendizaxe de conceptos. No caso da resolución de problemas, o pensamento pretende alcanzar un obxectivo predefinido superando certos obstáculos. A reflexión é unha forma importante de pensamento práctico que consiste en formular posibles cursos de accións e avaliar as razóns a favor e en contra deles. Isto pode levar a unha decisión elixindo a opción máis favorable. Tanto a memoria episódica como a imaxinación presentan obxectos e situacións internamente, nun intento de reproducir fielmente o que se experimentou anteriormente ou como unha reorganización libre, respectivamente. O pensamento inconsciente é o pensamento que sucede sen ser experimentado directamente. Ás veces postúlase para explicar como se resolven os problemas difíciles nos casos en que non se empregou o pensamento consciente.

O pensamento discútese en varias disciplinas académicas. A fenomenoloxía interésase pola experiencia de pensar. Unha pregunta importante neste campo refírese ao carácter experiencial do pensamento e en que medida este carácter pode explicarse en termos de experiencia sensorial. A metafísica interésase, entre outras cousas, pola relación entre a mente e a materia. Trátase da cuestión de como o pensamento pode encaixar no mundo material como o describen as ciencias naturais. A psicoloxía cognitiva ten como obxectivo entender o pensamento como unha forma de procesamento da información. A psicoloxía do desenvolvemento, doutra banda, investiga o desenvolvemento do pensamento desde o nacemento ata a madurez e pregúntase de que factores depende este desenvolvemento. O psicanálise salienta o papel do inconsciente na vida mental. Outros campos relacionados co pensamento inclúen a lingüística, a neurociencia, a intelixencia artificial, a bioloxía e a socioloxía. Varios conceptos e teorías están intimamente relacionados co tema do pensamento. O termo "lei do pensamento" refírese a tres leis fundamentais da lóxica: o principio de non contradición, o principio do terceiro excluído e o principio de identidade. O pensamento contrafatual implica representacións mentais de situacións e eventos non reais nos que o pensador trata de avaliar cal sería o caso se as cousas fosen diferentes. Os experimentos mentais adoitan empregar o pensamento contrafactual para ilustrar teorías ou para probar a súa plausibilidade. O pensamento crítico é unha forma de pensamento razoable, reflexiva e enfocada en determinar que crer ou como actuar. O pensamento positivo implica centrar a atención nos aspectos positivos da situación e está intimamente relacionado co optimismo.

Definición

[editar | editar a fonte]

Os termos "pensamento" e "pensar" refírense a unha ampla variedade de actividades psicolóxicas.[4][5][6] No seu sentido máis común, enténdense como procesos conscientes que poden ocorrer independentemente da estimulación sensorial.[7][8] Isto inclúe varios procesos mentais diferentes, como considerar unha idea ou proposición ou xulgala como verdadeira. Neste sentido, a memoria e a imaxinación son formas de pensamento, pero a percepción non o é.[9] Nun sentido máis restrinxido, só os casos máis paradigmáticos considéranse como pensamento. Estes involucran procesos conscientes que son conceptuais ou lingüísticos e suficientemente abstractos, como xulgar, inferir, resolver problemas e deliberar.[4][10][11] Ás veces os termos "pensamento" e "pensar" enténdense nun sentido moi amplo como referíndose a calquera forma de proceso mental, consciente ou inconsciente.[12][13] Neste sentido, poden usarse como sinónimos do termo "mente". Este uso atópase, por exemplo, na tradición cartesiana, onde as mentes enténdense como cousas pensantes, e nas ciencias cognitivas.[9][14][15][16] Pero este sentido pode incluír a restrición que tales procesos teñen que conducir a un comportamento intelixente para ser considerados pensamento.[17] Un contraste que ás veces se atopa na literatura académica é o que existe entre pensar e sentir. Neste contexto, pensar asóciase cun enfoque sobrio, desapaixonado e racional do seu tema, mentres que sentir implica unha implicación emocional directa.[18][19][20]

Os termos "pensamento" e "pensar" tamén poden utilizarse para referirse non aos procesos mentais en si, senón aos estados mentais ou sistemas de ideas provocados por estes procesos.[21] Neste sentido, adoitan ser sinónimos do termo "crenza" e os seus cognados e poden referirse aos estados mentais que pertencen a un individuo ou son comúns entre un determinado grupo de persoas.[22][23] As discusións sobre o pensamento na literatura académica a miúdo deixan implícito que sentido do termo teñen en mente.

A palabra pensamento provén do latín pensar (estimar ou comparar) e o sufixo -mento (instrumento, medio ou resultado de).[24][25]

Teorías do pensamento

[editar | editar a fonte]

Propuxéronse diversas teorías do pensamento.[26] O seu obxectivo é captar os trazos característicos do pensamento. As teorías aquí enumeradas non son exclusivas: pode ser posible combinar algunhas sen levar a unha contradición.

Platonismo

[editar | editar a fonte]

Segundo o platonismo, pensar é unha actividade espiritual na que se distinguen e inspeccionan as formas platónicas e as súas interrelacións.[26][27] Esta actividade enténdese como unha forma de fala interior silenciosa na que a alma fala por si mesma.[28] As formas platónicas son vistas como universais existentes nun ámbito de realidade inmutable diferente do mundo sensible. Os exemplos inclúen as formas de bondade, beleza, unidade e igualdade.[29][30][31] Segundo este punto de vista, a dificultade de pensar consiste en ser capaz de captar as formas platónicas e distinguilas como orixinais das meras imitacións que se atopan no mundo sensorial. Isto significa, por exemplo, distinguir a beleza en si mesma das imaxes derivadas da beleza.[27] Un problema para este punto de vista é explicar como os seres humanos poden aprender e pensar sobre as formas platónicas que pertencen a un ámbito de realidade diferente.[26] O propio Platón trata de resolver este problema a través da súa teoría do recordo, segundo a cal a alma xa estivo antes en contacto coas formas platónicas e, polo tanto, é quen de lembrar como son.[27] Pero esta explicación depende de varias suposicións xeralmente non aceptadas no pensamento contemporáneo.[27]

Aristotelismo e conceptualismo

[editar | editar a fonte]

Os aristotélicos sosteñen que a mente é capaz de pensar en algo instanciando a esencia do obxecto do pensamento.[26] Así, ao pensar en árbores, a mente instancia a arboridade. Esta instanciación non ocorre na materia, como é o caso das árbores reais, senón na mente, aínda que a esencia universal instanciada en ambos os casos é a mesma[26] En contraste co platonismo, estes universais non se entenden como formas platónicas que existen nun mundo intelixible inmutable.[32] En cambio, só existen na medida en que se instancian. A mente aprende a discriminar universais a través da abstracción da experiencia.[33] Esta explicación evita varias das obxeccións expostas contra o platonismo.[32]

O conceptualismo está estreitamente relacionado co aristotelismo. Sostén que pensar consiste en evocar conceptos mentalmente. Algúns destes conceptos poden ser innatos, pero a maioría debe aprenderse a través da abstracción da experiencia sensorial antes de que poidan usarse no pensamento.[26]

Argumentouse en contra destes puntos de vista que teñen problemas para explicar a forma lóxica do pensamento. Por exemplo, para pensar que ou choverá ou nevará, non é suficiente instanciar as esencias de choiva e neve ou evocar os conceptos correspondentes. A razón disto é que a relación disxuntiva entre a choiva e a neve non se capta desta maneira.[26] Outro problema compartido por estas posicións é a dificultade de dar unha explicación satisfactoria de como a mente aprende esencias ou conceptos a través da abstracción.[26]

Teoría de fala interna

[editar | editar a fonte]

As teorías de fala interna afirman que o pensamento é unha forma de fala interna.[9][34][28][4] Este punto de vista ás veces denomínase nominalismo psicolóxico.[26] Afirma que pensar implica evocar palabras en silencio e conectalas para formar oracións mentais. O coñecemento que unha persoa ten dos seus pensamentos pode explicarse como unha forma de escoitar o propio monólogo silencioso.[35] A miúdo atribúense tres aspectos centrais ao fala interna: é similar a escoitar sons nun sentido importante, implica o uso da linguaxe e constitúe un plan motor que podería usarse para o fala real.[28] Esta conexión coa linguaxe está apoiada polo feito de que o pensamento adoita ir acompañado de actividade muscular nos órganos da fala. Esta actividade pode facilitar o pensamento en certos casos, pero non é necesaria para iso en xeral.[4] Segundo algúns relatos, o pensamento non ocorre nunha linguaxe regular, como o inglés ou o galego, senón que ten o seu propio tipo de linguaxe cos símbolos e a sintaxe correspondente. Esta teoría coñécese como a hipótese da linguaxe do pensamento.[36][37]

A teoría de fala interna ten unha forte plausibilidade inicial, xa que a introspección suxire que, de feito, moitos pensamentos van acompañados de fala interna. Pero os seus opoñentes adoitan soster que isto non é certo para todos os tipos de pensamento.[26][8][38] Argumentouse, por exemplo, que as formas de soñar esperto constitúen un pensamento non lingüístico.[39] Esta cuestión é relevante para a pregunta de se os animais teñen a capacidade de pensar. Se o pensamento está necesariamente ligado á linguaxe, isto suxeriría que existe unha brecha importante entre os humanos e os animais, xa que só os humanos teñen unha linguaxe suficientemente complexa. Pero a existencia de pensamentos non lingüísticos suxire que esta brecha pode non ser tan grande e que algúns animais realmente pensan.[38][40][41]

Hipótese da linguaxe do pensamento

[editar | editar a fonte]

Existen varias teorías sobre a relación entre linguaxe e pensamento. Unha versión prominente na filosofía contemporánea chámase a hipótese da linguaxe do pensamento.[36][37][42][43][44] Afirma que o pensamento ocorre no medio dunha linguaxe mental. Esta linguaxe, a miúdo denominado mentalés, é similar ás linguaxes regulares en varios aspectos: componse de palabras que están conectadas entre si de maneira sintáctica para formar oracións.[36][37][42][43] Esta afirmación non se basea simplemente nunha analoxía intuitiva entre a linguaxe e o pensamento. En cambio, proporciona unha definición clara das características que un sistema de representación debe incorporar para ter unha estrutura lingüística.[42][37][43] No nivel da sintaxe, o sistema de representación ten que posuír dous tipos de representacións: representacións atómicas e compostas. As representacións atómicas son básicas, mentres que as representacións compostas están constituídas por outras representacións compostas ou por representacións atómicas.[42][37][43] No nivel da semántica, o contido semántico ou o significado das representacións compostas debe depender do contido semántico dos seus constituíntes. Un sistema de representación está estruturado lingüisticamente se cumpre estes dous requisitos.[42][37][43]

A hipótese da linguaxe do pensamento afirma que o mesmo ocorre co pensamento en xeral. Isto significaría que o pensamento está composto por certos constituíntes representacionales atómicos que poden combinarse como se describiu anteriormente.[42][37][45] Á parte desta caracterización abstracta, non se fan máis afirmacións concretas sobre como o cerebro implementa o pensamento humano ou que outras similitudes ten coa linguaxe natural.[42] A hipótese da linguaxe do pensamento foi introducida por primeira vez por Jerry Fodor.[37][42] Argumenta a favor desta afirmación ao considerar que constitúe a mellor explicación dos trazos característicos do pensamento. Unha destas características é a produtividade: un sistema de representacións é produtivo se pode xerar un número infinito de representacións únicas baseadas nun número baixo de representacións atómicas.[42][37][45] Isto aplícase ao pensamento, xa que os seres humanos son capaces de xerar un número infinito de pensamentos distintos aínda que as súas capacidades mentais son bastante limitadas. Outros trazos característicos do pensamento inclúen a sistematicidade e a coherencia inferencial.[37][42][45] Fodor argumenta que a hipótese da linguaxe do pensamento é certa porque explica como o pensamento pode ter estas características e porque non hai unha boa explicación alternativa.[42] Algúns argumentos en contra da hipótese da linguaxe do pensamento baséanse en redes neuronais, que son capaces de producir un comportamento intelixente sen depender de sistemas de representación. Outras obxeccións céntranse na idea de que algunhas representacións mentais ocorren de forma non lingüística, por exemplo, en forma de mapas ou imaxes.[42][37]

Os informáticos interesáronse especialmente na linguaxe do pensamento, xa que ofrece formas de pechar a brecha entre o pensamento no cerebro humano e os procesos computacionais implementados polas computadoras.[42][37][46] A razón disto é que os procesos sobre representacións que respectan a sintaxe e a semántica, como as inferencias segundo o modus ponens, poden ser implementados por sistemas físicos usando relacións causais. Os mesmos sistemas lingüísticos poden implementarse a través de diferentes sistemas materiais, como cerebros ou computadoras. Desta maneira, as computadoras poden pensar.[42][37]

Asociacionismo

[editar | editar a fonte]

Unha visión importante na tradición empirista foi o asociacionismo, a visión de que o pensamento consiste na sucesión de ideas ou imaxes.[4][47][48] Considérase que esta sucesión réxese por leis de asociación, que determinan como se desenvolve o tren do pensamento.[4][49] Estas leis son diferentes das relacións lóxicas entre os contidos dos pensamentos, que se atopan no caso de extraer inferencias pasando do pensamento das premisas ao pensamento da conclusión. [49] Propuxéronse varias leis de asociación. Segundo as leis da semellanza e do contraste, as ideas tenden a evocar outras ideas que son moi semellantes a elas ou as opostas. A lei de contigüidade, pola contra, afirma que se dúas ideas foron experimentadas con frecuencia xuntas, entón a experiencia dunha tende a provocar a experiencia da outra.[4][47] Neste sentido, a historia da experiencia dun organismo determina que pensamentos ten o organismo e como se desenvolven estes pensamentos.[49] Pero tal asociación non garante que a conexión sexa significativa ou racional. Por exemplo, debido á asociación entre os termos "frío" e "Idaho", o pensamento "esta cafetería é fría" podería levar ao pensamento "Rusia debería anexionarse Idaho".[49]

Unha forma de asociacionismo é o imaxismo. Afirma que pensar implica entreter unha secuencia de imaxes onde imaxes anteriores evocan imaxes posteriores baseadas nas leis de asociación.[26] Un problema con esta visión é que podemos pensar en cousas que non podemos imaxinar. Isto é especialmente relevante cando o pensamento implica obxectos moi complexos ou infinitos, o que é común, por exemplo, no pensamento matemático.[26] Unha crítica dirixida ao asociacionismo en xeral é que a súa pretensión é demasiado ampla. Existe un amplo consenso en que os procesos asociativos estudados polos asociacionistas desempeñan algún papel no desenvolvemento do pensamento. Pero a afirmación de que este mecanismo é suficiente para comprender todo o pensamento ou todos os procesos mentais non adoita aceptarse.[48][49]

Condutismo

[editar | editar a fonte]

Segundo o condutismo, o pensamento consiste en disposicións condutuales para participar en certos comportamentos publicamente observables como a reacción a estímulos externos particulares.[50][51][52] Desde este punto de vista, ter un pensamento particular é o mesmo que ter unha disposición para comportarse de certa maneira. Este punto de vista adoita estar motivado por consideracións empíricas: é moi difícil estudar o pensamento como un proceso mental privado, pero é moito máis fácil estudar como reaccionan os organismos ante unha certa situación cun comportamento determinado.[52] Neste sentido, é especialmente relevante a capacidade de resolver problemas non a través de hábitos existentes, senón a través de novos enfoques creativos.[53] O termo "condutismo" tamén se utiliza ás veces nun sentido lixeiramente diferente cando se aplica ao pensamento para referirse a unha forma específica de teoría de fala interna.[54] Este punto de vista céntrase na idea de que a fala interna relevante é unha forma derivada da fala externa regular.[4] Este sentido superponse coa forma en que o condutismo enténdese máis comunmente na filosofía da mente, xa que o investigador non observa estes actos de fala interna senón que só se deducen do comportamento intelixente do suxeito.[54] Isto segue sendo fiel ao principio condutista xeral de que se require evidencia condutual para calquera hipótese psicolóxica.[52]

Un problema para o condutismo é que a mesma entidade adoita comportarse de maneira diferente a pesar de atoparse na mesma situación que antes.[55][56] Este problema consiste no feito de que os pensamentos ou estados mentais individuais xeralmente non corresponden a un comportamento particular. Así, pensar que o pastel é saboroso non conduce automaticamente a comelo, xa que varios outros estados mentais aínda poden inhibir este comportamento, por exemplo, a crenza de que sería descortés facelo ou de que o pastel está envelenado.[57][58]

Computacionalismo

[editar | editar a fonte]

As teorías computacionalistas do pensamento, que adoitan atoparse nas ciencias cognitivas, entenden o pensamento como unha forma de procesamento de información.[46][59][50] Estes puntos de vista desenvolvéronse co auxe dos ordenadores na segunda parte do século XX, cando varios teóricos viron o pensamento en analoxía coas operacións informáticas.[59] Segundo tales puntos de vista, a información pode estar codificada de maneira diferente no cerebro, pero en principio, as mesmas operacións teñen lugar alí tamén, correspondentes ao almacenamento, a transmisión e o procesamento de información.[4][16] Pero aínda que esta analoxía ten certa atracción intuitiva, os teóricos tiveron problemas para dar unha explicación máis explícita do que é a computación. Outro problema consiste en explicar o sentido en que pensar é unha forma de computación.[50] O punto de vista tradicionalmente dominante define a computación en termos de máquinas de Turing, aínda que os relatos contemporáneos a miúdo céntranse nas redes neuronais para as súas analoxías.[46] Unha máquina de Turing é capaz de executar calquera algoritmo baseado nuns poucos principios moi básicos, como ler un símbolo dunha cela, escribir un símbolo nunha cela e executar instrucións baseadas nos símbolos lidos.[46] Desta maneira é posible realizar o razoamento deductivo seguindo as regras de inferencia da lóxica formal, así como simular moitas outras funcións da mente, como o procesamento da linguaxe, a toma de decisións e o control motor.[59][50] Pero o computacionalismo non só afirma que o pensamento é en certo sentido similar á computación. En cambio, afirma que pensar simplemente é unha forma de computación ou que a mente é unha máquina de Turing.[50]

As teorías computacionalistas do pensamento ás veces divídense en enfoques funcionalistas e representacionalistas.[50] Os enfoques funcionalistas definen os estados mentais a través dos seus papeis causales, pero permiten tanto os eventos externos como os internos na súa rede causal.[60][61][62] O pensamento pode verse como unha forma de programa que pode ser executado da mesma maneira por moitos sistemas diferentes, como os humanos, os animais e mesmo os robots. Segundo un destes puntos de vista, se algo é un pensamento só depende do seu papel "na produción doutros estados internos e saídas verbais".[63][60] O representacionalismo, doutra banda, céntrase nas características representacionales dos estados mentais e define os pensamentos como secuencias de estados mentais intencionales.[64][50] Neste sentido, o computacionalismo adoita combinarse coa hipótese da linguaxe do pensamento ao interpretar estas secuencias como símbolos cuxa orde se rexe por regras sintácticas.[50][37]

Expuxéronse varios argumentos contra o computacionalismo. Nun sentido, parece trivial, xa que case calquera sistema físico pode describirse como executando cálculos e, polo tanto, como pensando. Por exemplo, argumentouse que os movementos moleculares dunha parede regular poden entenderse como a computación dun algoritmo, xa que son "isomorfos á estrutura formal do programa" en cuestión baixo a interpretación correcta.[50] Isto levaría á conclusión implausible de que a parede está a pensar. Outra obxección céntrase na idea de que o computacionalismo só capta algúns aspectos do pensamento, pero é incapaz de explicar outros aspectos cruciais da cognición humana.[50][59]

Compoñentes do pensamento

[editar | editar a fonte]

O pensamento é unha operación complexa que consta de diversos compoñentes. Os máis recoñecidos son os seguintes:

Percepción

[editar | editar a fonte]

En contra do racionalismo, que consideraba os sentidos enganan, crese que a percepción ten un papel fundamental aportando datos ao pensamento. A percepción vai máis alá da simple sensación; é a ordenación que fai o cerebro do que lle chega do mundo exterior por medio da vista, o oído, o tacto, o olfacto ou o gusto. Para o empirismo, a percepción é a fonte fundamental do coñecemento.

Memoria

[editar | editar a fonte]

A memoria permite almacenar pensamentos baixo a forma de lembranzas e recuperalos cando sexa necesario. É básica para a supervivencia e a posibilidade de aprendizaxe. A memoria condiciona en parte a percepción, e dá un significado ou outro ás cousas novas para colocalas dentre do sistema xeral do pensamento. Adóitase distinguir entre memoria a curto prazo e a longo prazo.

Consciencia

[editar | editar a fonte]

A consciencia é a sensación de ser un suxeito e de estar esperto para poder pensar. Oponse a inconsciencia, postulada por Sigmund Freud. Intervén no pensamento como o centro ordenador de todos os outros compoñentes. Inclúe a sensación de ter un corpo e de ocupar un espazo material.

Emocións

[editar | editar a fonte]

Aínda que tradicionalmente se consideraba que a razón e as emocións son termos opostos, está claro que ambas as dúas inflúen á hora de formular un pensamento. O sentimento de almacenamento xunto coa lembranza, permite a transformación posterior deste último. Por este motivo, unha lembranza consideraba positiva ten máis posibilidades de ser evocada. Canto máis forte é unha emoción, máis afecta á concepción posterior; por iso, un trauma pode bloquear a percepción de determinadas experiencias.

Tipos de pensamento

[editar | editar a fonte]
O pensamento é un fenómeno psicolóxico racional, objectivo e externo derivado do pensar para a solución de problemas.

Na literatura académica discútese unha gran variedade de tipos de pensamento. Un enfoque común divídeos naquelas formas que teñen como obxectivo a creación de coñecemento teórico e aquelas que teñen como obxectivo producir accións ou decisións correctas.[26] Pero non existe unha taxonomía universalmente aceptada que resuma todos estes tipos. Nalgúns casos, o mesmo pensamento particular pode pertencer a diferentes categorías ao mesmo tempo. Tamén pode depender da definición de pensamento se algúns dos tipos enumerados aquí realmente cualifican como pensamento.

Entreter, xulgar e razoar

[editar | editar a fonte]

Pensar identifícase a miúdo co acto de xulgar. Un xuízo é unha operación mental na que unha proposición é evocada e logo afirmada ou negada.[9][65] Implica decidir que crer e apunta a determinar se a proposición xulgada é verdadeira ou falsa. [66][67] Propuxéronse varias teorías do xuízo. O enfoque tradicionalmente dominante é a teoría da combinación. Afirma que os xuízos consisten na combinación de conceptos.[68] Segundo esta teoría, xulgar que "todos os homes son mortais" é combinar os conceptos "home" e "mortal". Os mesmos conceptos poden combinarse de diferentes maneiras, o que corresponde a diferentes formas de xuízo, por exemplo, como "algúns homes son mortais" ou "ningún home é mortal".[69]

Outras teorías do xuízo céntranse máis na relación entre a proposición xulgada e a realidade. Segundo Franz Brentano, un xuízo é unha crenza ou unha increenza na existencia dalgunha entidade.[68][70] Neste sentido, só hai dúas formas fundamentais de xuízo: "A existe" e "A non existe". Cando se aplica á oración "todos os homes son mortais", a entidade en cuestión é "homes inmortais", dos cales se di que non existen.[68][70] Importante para Brentano é a distinción entre a mera representación do contido do xuízo e a afirmación ou a negación do contido.[68][70] A mera representación dunha proposición adoita denominarse "entreter unha proposición". Este é o caso, por exemplo, cando un considera unha proposición, pero aínda non decidiu se é verdadeira ou falsa.[68][70] O termo "pensar" pode referirse tanto a xulgar como a soamente entreter. Esta diferenza é a miúdo explícita na forma de expresar o pensamento: "pensar que" xeralmente implica un xuízo, mentres que "pensar en" refírese á representación neutral dunha proposición sen unha crenza que a acompañe. Neste caso, a proposición é soamente entretida pero aínda non xulgada.[22] Algunhas formas de pensamento poden involucrar a representación de obxectos sen ningunha proposición, como cando alguén está a pensar na súa avoa.[9]

Outras clasificacións

[editar | editar a fonte]
  • Pensamento dedutivo: vai do xeral ao particular. É unha forma de razoamento da que se desprende unha conclusión a partir dunha ou varias premisas.
  • Pensamento indutivo: é o proceso inverso do pensamento dedutivo, é o que vai do particular ao xeral. A base é a figuración de que se algo é certo nalgunhas ocasións, serao noutras similares aínda que non se poidan observar.
  • Pensamento analítico: realiza a separación do todo en partes que son identificadas ou categorizadas.
  • Pensamento de síntese: é a reunión dun todo pola conxunción das súas partes.
  • Pensamento creativo: aquel que se utiliza na creación ou modificación de algo, introducindo novidades, é dicir, a produción de novas ideas para desenvolver algo novo ou modificar algo existente.
  • Pensamento sistémico: é unha visión complexa de múltiples elementos coas súas diversas interrelacións.
  • Pensamento crítico: Examina a estrutura dos razoamentos sobre cuestións da vida diaria. Ten unha dobre vertente: analítica e avaliativa. Intenta superar o aspecto mecánico do estudo da lóxica.
  • Pensamento negativo: De modo sinxelo veñen sendo aquelas ideas propias que te fan sentir mal ou ideas alleas que crees que debeste sentir mal, e que te limitan ou pretendes limitar a outros.

Relación entre o pensamento e a linguaxe

[editar | editar a fonte]
  • O pensamento non só se reflicte na linguaxe, senón que o determina.
  • A linguaxe precisa do pensamento.
  • A linguaxe transmite os conceptos, xuízos e raciocinios do pensamento.
  • O pensamento consérvase e fíxase a través da linguaxe.
  • A linguaxe axuda ao pensamento para facerse cada vez máis concreto.
  • O pensamento é a paixón do ser racional, do que procura descubrir ata o máis mínimo e convérteo nun coñecemento.
  • O pensamento involucra unha estrutura coñecida como "a estrutura do pensamento".
  • A linguaxe é simplemente un manexo de símbolos (dígase codificación), o pensamento é un acondicionador da linguaxe.
  • O pensamento é o límite á acción inconsciente, xerada na maioría dos casos por mensaxes erradas ou mal interpretados.
  • As formas da linguaxe baséanse no pensamento, con todo estas non teñen unha relación de paralelismo, senón que son mutuamente dependentes, polo que é importante analizalas en conxunto.

O razoamento dedutivo usa a lóxica para pasar das xeneralizacións a unha conclusión máis concreta e específica. A razón dedutiva é o contrario da razón inductiva, que utiliza a lóxica para pasar de algo concreto dado a xeneralizacións. Moitos campos de estudo baséanse no razoamento dedutivo, polo que é importante que os estudantes aprendan a desenvolver este método de pensamento crítico. Os mestres usan diversas actividades divertidas para ensinar e practicar o razoamento dedutivo.Entón definimos que facemos uso do razoamento dedutivo na vida diaria xa sexa para determinar un día, unha hora, unha estrutura ou unha fisioloxía, en fin, ao que chegamos é que todo na vida derívase da lóxica, a determinación e a razón.

Operacións racionais

[editar | editar a fonte]
  • Razoamento analítico: división mental, é dicir, o pensamento divídese en dúas formas, esquerda e dereita. A parte dereita pode pensar todo o que é negativo e a esquerda todo o que é positivo.
  • Síntese: reúnese todo o que é mental para despois ser analizado ou lembrado.
  • Comparación: estabelece semellanzas e diferenzas entre os diferentes obxectos e fenómenos da realidade.
  • Xeneralización: proceso no que se estabelece o común dun conxunto de obxectos, fenómenos e relacións.
  • Abstracción: operación que consite en separar por medio dunha operación intelectual un trazo ou unha cualidade de algo illadamente, ou consideralos na súa pura esencia.

Pensamento crítico

[editar | editar a fonte]

O pensamento crítico é un tipo específico de pensamento que analiza a validez do razoamento que se considera verdadeiro.[71] Este pensamento implica cuestionar as afirmacións propias e alleas, ser consciente dos prexuízos e falsidades aceptados pola costume ou pola coherencia co sistema de crenzas dominante. Pretende analizar ou avaliar a estrutura e a coherencia dos razoamentos, especialmente as opinións ou afirmacións que a xente acepta como verdadeiras no contexto da vida cotiá. Tal avaliación pode basearse na observación, experiencia, razoamento ou o método científico. O pensamento crítico baséase en valores intelectuais que intentan ir máis alá de impresións e opinións particulares, polo que require claridade, exactitude, precisión, evidencia e xustiza. Polo tanto, ten unha vertente analítica e unha valorativa. Aínda que usa a lóxica, tenta superar o aspecto formal desta para comprender e avaliar os argumentos no seu contexto e proporcionar ferramentas intelectuais para distinguir o razoable do irrazonable, o verdadeiro do falso.[72]

O pensamento crítico está intimamente ligado ao escepticismo e ao estudo e detección de falacias.

Bioloxía do pensamento

[editar | editar a fonte]
Imaxe dun cerebro por resonancia magnética funcional. Amosa as rexións da activación nunha comparación entre unha tarefa que implica un complexo movemento de estímulo visual e o estado de repouso (ollando unha pantalla en negro). As activacións (amarelo-vermello) amósanse (como é típico) nun contexto baseado na media de imaxes estruturais dos suxeitos no experimento.

Bioloxicamente, o pensamento humano recae no cerebro; é no cerebro onde se orixina o pensamento, froito da interacción entre os millóns de neuronas que contén (aproximadamente uns 100 mil millóns), as conexións entre estas (arredor de cen billóns, 1014) e os neurotransmisores.[73][74]

Porén, esta percepción é relativamente nova: no antigo Exipto, durante a momificacións, retirábase o cerebro xunto con outras vísceras como unha cousa impura, xa que se cría que o corazón era o responsable da intelixencia. Durante os seguintes 5 000 anos, esta visión foi evolucionando, xa que actualmente coñécese que é o órgano que serve para as funcións mentais, aínda que, coloquialmente, se mantiveran algunhas relacións entre o corazón e certas funcións emocionais.

Como todos os órganos, o cerebro evolucionou. A súa evolución amosa todos os estados polos que pasou o ser humano, xa que o cerebro evolucionou de dentro cara a fóra.[75] A parte máis interior, e máis antiga, está composta polo tronco do encéfalo, que rexe as funcións biolóxicas básica (o latexo do corazón, a respiración...); sobre este atópase o complexo R, xa presente nos réptiles, onde radica a agresividade, a territorialidade, a xerarquía social e o ritual; arredor deste atópase o sistema límbico, fonte importante dos estados de ánimo e as emocións, da preocupación e o coidado dos novos. Finalmente, na parte exterior áchase o córtex cerebral. O córtex cerebral comprende dúas terceiras partes da masa cerebral, e é «onde a materia é transformada en consciencia».[75]

Un pensamento está composto por centenares de impulsos electroquímicos.[75] O hemisferio dereito do córtex é o responsable, principalmente, do recoñecemento de formas, a intuición, a sensibilidade e as intuicións creativas; mentres que o esquerdo sustenta o pensamento racional, analítico e crítico.[75]

Psicoloxía do pensamento

[editar | editar a fonte]

Os psicólogos concentráronse no pensamento como un exercicio intelectual para atopar unha resposta a unha pregunta ou a solución dun problema práctico.

A psicoloxía cognitiva é unha rama da psicoloxía que estuda os procesos mentais internos, tales como a resolución de problemas, a memoria e o linguaxe. A escola de pensamento derivada deste enfoque é coñecida como o cognitivismo , que está interesada en como as persoas mentalmente representan e procesan a información. Tivo as súas bases na chamada psicoloxía da Gestalt de Max Wertheimer, Wolfgang Köhler e Kurt Koffka,[76] e nos traballos de Jean Piaget, que proporcionaron unha teoría das etapas e fases que describen o desenvolvemento cognitivo dos nenos.

Os psicólogos cognitivos utilizan enfoques psicofísicos e experimentais para comprender, diagnosticar e resolver problemas, concentrándose nos procesos mentais que hai entre as accións de estímulo e resposta. A teoría cognitiva afirma que as solucións aos problemas toman unha forma algorítmica (normas que non necesariamente enténdense, pero propoñen unha solución) ou heurística (regras que se entenden, pero que non sempre garanten solucións). Noutros casos, as solucións poden atoparse coa perspicacia, unha repentina toma de conciencia mediante relacións.

Psicoloxía social

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Psicoloxía social.

A psicoloxía social é o estudo de como interaccionan as persoas e os grupos. Os estudosos nesta área interdisciplinaria son normalmente psicólogos ou sociólogos. A pesar da semellanza, as investigacións psicolóxicas e sociolóxicas tenden a diferir nos seus obxectivos, enfoques, métodos e terminoloxía. O período de maior colaboración entre os sociólogos e psicólogos foi durante os anos inmediatamente posteriores á segunda guerra mundial.[77]

O inconsciente colectivo, tamén coñecido como subconsciente colectivo , é un termo de psicoloxía analítica, ideado por Carl Jung. É unha parte da mente inconsciente, compartida pola sociedade, un pobo, ou todos os humanos, nun sistema interconectado que é o produto de todas as experiencias comúns e contén conceptos tanto de ciencia como de relixión e moral. Mentres que Freud non distinguía entre a psicoloxía dun "individuo" e unha "psicoloxía colectiva", Jung distingue o inconsciente colectivo do particular. O inconsciente colectivo tamén se coñece como "un depósito das experiencias da nosa especie".[78]

Na psicoloxía do desenvolvemento, Jean Piaget foi un pioneiro no estudo do desenvolvemento do pensamento desde o nacemento ata a madurez. Na súa teoría do desenvolvemento cognitivo, o pensamento baséase en accións sobre a contorna. Isto é, Piaget suxire que a contorna se entende mediante asimilacións de obxectos nos esquemas de acción dispoñibles, e estes acomódanse aos obxectos, ata o punto de que os esquemas dispoñibles quedan curtos respecto as demandas. Como resultado desta interacción entre asimilación e acomodación, o pensamento desenvólvese cunha serie de etapas que difiren cualitativamente as unhas das outras nas formas de representación e na complexidade da inferencia e a comprensión. É dicir, o pensamento evoluciona desde un estado no que se basea nas percepcións e accións na época sensor-motora durante os primeiros dous anos de vida, ata as representacións internas da infancia. Posteriormente, as representacións organízanse gradualmente, e entón operan sobre os principios abstractos que organizan propiedades concretas, na fase de operacións formais.[79] Durante os últimos anos, a concepción de Piaget sobre o pensamento integrouse con concepcións do procesamento de información. Así, considérase que o pensamento é o resultado dos mecanismos responsables da representación e o procesamento da información. Nesta concepción, o tempo de reacción, as funcións executivas e a memoria de traballo son as funcións básicas que fundamentan o pensamento.

A psicoloxía positiva defende que os aspectos positivos da psicoloxía humana son tan importantes como os trastornos do comportamento ou outros síntomas negativos. Na súa obra Character Strengths and Virtues, Peterson e Seligman listan unha serie de características positivas. Non se espera que unha persoa posúa todas as fortalezas, nin tampouco se espera que conteña a totalidade destas forzas. A lista alenta o pensamento positivo que se constrúe sobre as fortalezas dunha persoa, no canto de tentar atopar como solucionar os seus "síntomas".[80]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para pensamento.
  2. ↑ Webster (1999). Houghton Mifflin Company, ed. >Webster's II New College Dictionary (2a ed. ed.). p. 1.147. ISBN 0395962145. 
  3. ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para conceptualismo.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 "Thought". Encyclopedia Britannica (en inglés). Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  5. ↑ Random House Webster's Unabridged Dictionary, Second Edition, 2001, Published by Random House, Inc., ISBN 978-0-375-42599-8, p. 1975
  6. ↑ Webster's II New College Dictionary, Webster Staff, Webster, Houghton Mifflin Company, Edition: 2, illustrated, revised Published by Houghton Mifflin Harcourt, 1999, ISBN 978-0-395-96214-5, p. 1147
  7. ↑ Breyer, Thiemo; Gutland, Christopher (2015). "Introduction". Phenomenology of Thinking: Philosophical Investigations into the Character of Cognitive Experiences. pp. 1–24. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Nida-rümelin, Martine (2010). "Thinking Without Language. A Phenomenological Argument for Its Possibility and Existence". Grazer Philosophische Studien 81 (1). pp. 55–75. doi:10.1163/9789042030190_005. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Crowell, Steven (2015). "What Is It to Think?". Phenomenology of Thinking. Routledge. pp. 189–212. ISBN 978-1-315-69773-4. doi:10.4324/9781315697734-14. Arquivado dende o orixinal o 08 de abril de 2022. Consultado o 31 de outubro de 2022. 
  10. ↑ Mole, Christopher (2021). "Attention: 2.3 Coherence Theories". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  11. ↑ Katsafanas, Paul (2015). "Nietzsche on the Nature of the Unconscious". Inquiry: An Interdisciplinary Journal of Philosophy 58 (3). pp. 327–352. doi:10.1080/0020174X.2013.855658. 
  12. ↑ Garrison, Katie E.; Handley, Ian M. (2017). "Not Merely Experiential: Unconscious Thought Can Be Rational". Frontiers in Psychology 8. p. 1096. ISSN 1664-1078. PMC 5498519. PMID 28729844. doi:10.3389/fpsyg.2017.01096. 
  13. ↑ Dijksterhuis, Ap; Nordgren, Loran F. (2006-6-1). "A Theory of Unconscious Thought". Perspectives on Psychological Science (en inglés) 1 (2). pp. 95–109. ISSN 1745-6916. PMID 26151465. doi:10.1111/j.1745-6916.2006.00007.x. 
  14. ↑ Skirry, Justin. "Descartes, Rene: Mind-Body Distinction". Internet Encyclopedia of Philosophy. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  15. ↑ Smith, Kurt (2021). "Descartes' Theory of Ideas: 1. Ideas Understood as Modes of Thinking". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Baum, Eric B. (2004). "1. Introduction". What Is Thought?. Cambridge MA: Bradford Book/MIT Press. 
  17. ↑ Block, Ned (1981). "Psychologism and Behaviorism". Philosophical Review 90 (1). pp. 5–43. JSTOR 2184371. doi:10.2307/2184371. 
  18. ↑ Romer, Paul M. (maio de 2000). "Thinking and Feeling". American Economic Review (en inglés) 90 (2). pp. 439–443. ISSN 0002-8282. doi:10.1257/aer.90.2.439. 
  19. ↑ Planalp, Sally; Fitness, Julie (1999-12-01). "Thinking/Feeling about Social and Personal Relationships". Journal of Social and Personal Relationships (en inglés) 16 (6). pp. 731–750. ISSN 0265-4075. doi:10.1177/0265407599166004. 
  20. ↑ Phelan, Mark; Arico, Adam; Nichols, Shaun (2013). "Thinking Things and Feeling Things: On an Alleged Discontinuity in Folk Metaphysics of Mind". Phenomenology and the Cognitive Sciences 12 (4). pp. 703–725. doi:10.1007/s11097-012-9278-7. 
  21. ↑ "The American Heritage Dictionary entry: thought". www.ahdictionary.com. Houghton Mifflin Harcourt Publishing. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  22. ↑ 22,0 22,1 Mandelbaum, Eric (2014). "Thinking is Believing". Inquiry: An Interdisciplinary Journal of Philosophy 57 (1). pp. 55–96. doi:10.1080/0020174X.2014.858417. 
  23. ↑ "The American Heritage Dictionary entry: think". www.ahdictionary.com. Houghton Mifflin Harcourt Publishing. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  24. ↑ "PENSAR". Etimologías de Chile - Diccionario que explica el origen de las palabras (en castelán). Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  25. ↑ "pensaré". TheFreeDictionary.com. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  26. ↑ 26,00 26,01 26,02 26,03 26,04 26,05 26,06 26,07 26,08 26,09 26,10 26,11 26,12 Borchert, Donald (2006). "Thinking". Macmillan Encyclopedia of Philosophy, 2nd Edition. Macmillan. 
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 Woolf, Raphael (2013-1-1). "Plato and the Norms of Thought". Mind 122 (485). pp. 171–216. ISSN 0026-4423. doi:10.1093/mind/fzt012. 
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 Langland-Hassan, Peter; Vicente, Agustin (2018). "Introduction". Inner Speech: New Voices. Oxford: Oxford University Press. 
  29. ↑ Kraut, Richard (2017). "Plato". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  30. ↑ Brickhouse, Thomas; Smith, Nicholas D. "Plato: 6b. The Theory of Forms". Internet Encyclopedia of Philosophy. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  31. ↑ Nehamas, Alexander (1975). "Plato on the Imperfection of the Sensible World". American Philosophical Quarterly 12 (2). pp. 105–117. ISSN 0003-0481. JSTOR 20009565. 
  32. ↑ 32,0 32,1 Sellars, Wilfrid (1949). "Aristotelian Philosophies of Mind". Philosophy for The Future, The Quest of Modern Materialism. 
  33. ↑ Klima, Gyula (2017). "The Medieval Problem of Universals: 1. Introduction". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  34. ↑ Harman, Gilbert (1973). "4. Thought and meaning". Thought. Princeton University Press. 
  35. ↑ Roessler, Johannes (2016). "Thinking, Inner Speech, and Self-Awareness". Review of Philosophy and Psychology 7 (3). pp. 541–557. doi:10.1007/s13164-015-0267-y. 
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 Harman, Gilbert (1973). "4. Thought and meaning". Thought. Princeton University Press. 
  37. ↑ 37,00 37,01 37,02 37,03 37,04 37,05 37,06 37,07 37,08 37,09 37,10 37,11 37,12 37,13 Rescorla, Michael (2019). "The Language of Thought Hypothesis". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022=2021-10-18. 
  38. ↑ 38,0 38,1 Bermudez, Jose Luis (2003). Thinking Without Words. Oxford University Press USA. 
  39. ↑ Lohmar, Dieter (2012-12-13). Zahavi, Dan, ed. "Language and non-linguistic thinking". The Oxford Handbook of Contemporary Phenomenology (en inglés). ISBN 978-0-19-959490-0. doi:10.1093/oxfordhb/9780199594900.001.0001. 
  40. ↑ Andrews, Kristin; Monsó, Susana (2021). "Animal Cognition: 3.4 Thought". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  41. ↑ Premack, David (2007-8-28). "Human and animal cognition: Continuity and discontinuity". Proceedings of the National Academy of Sciences (en inglés) 104 (35). pp. 13861–13867. Bibcode:2007PNAS..10413861P. ISSN 0027-8424. PMC 1955772. PMID 17717081. doi:10.1073/pnas.0706147104. 
  42. ↑ 42,00 42,01 42,02 42,03 42,04 42,05 42,06 42,07 42,08 42,09 42,10 42,11 42,12 42,13 Katz, Matthew. "Language of Thought Hypothesis". Internet Encyclopedia of Philosophy. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 Aydede, Murat. "Oxford Bibliographies: Language of Thought" (en inglés). Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  44. ↑ Fodor, Jerry A. (2008). Lot 2: The Language of Thought Revisited. Oxford University Press. 
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 Borchert, Donald (2006). "Language of thought". Macmillan Encyclopedia of Philosophy, 2nd Edition. Macmillan. 
  46. ↑ 46,0 46,1 46,2 46,3 Milkowski, Marcin. "Computational Theory of Mind". Internet Encyclopedia of Philosophy. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  47. ↑ 47,0 47,1 Doorey, Marie. "Conditioning". The Gale Encyclopedia of Science. 
  48. ↑ 48,0 48,1 Van der Veldt, J. H. "Associationism". New Catholic Encyclopedia. 
  49. ↑ 49,0 49,1 49,2 49,3 49,4 Mandelbaum, Eric (2020). "Associationist Theories of Thought". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  50. ↑ 50,00 50,01 50,02 50,03 50,04 50,05 50,06 50,07 50,08 50,09 Rescorla, Michael (2020). "The Computational Theory of Mind". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  51. ↑ Lazzeri, Filipe (2019-08-16). "O que é Behaviorismo sobre a mente?". Principia (en portugués) 23 (2). pp. 249–277. ISSN 1808-1711. doi:10.5007/1808-1711.2019v23n2p249. 
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 Graham, George (2019). "Behaviorism". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  53. ↑ Audet, Jean-Nicolas; Lefebvre, Louis (2017-2-18). "What's flexible in behavioral flexibility?". Behavioral Ecology 28 (4). pp. 943–947. ISSN 1045-2249. doi:10.1093/beheco/arx007. 
  54. ↑ 54,0 54,1 Reese, Hayne W. (2000). "Thinking as the Behaviorist Views It". Behavioral Development Bulletin (en inglés) 9 (1). pp. 10–12. doi:10.1037/h0100531. 
  55. ↑ Mele, Alfred R. (2003). "Introduction". Motivation and Agency. Oxford University Press. 
  56. ↑ Mele, Alfred R. (1995). "Motivation: Essentially Motivation-Constituting Attitudes". Philosophical Review 104 (3). pp. 387–423. JSTOR 2185634. doi:10.2307/2185634. 
  57. ↑ Schwitzgebel, Eric (2019). "Belief". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Arquivado dende o orixinal o 2019-11-15. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  58. ↑ Borchert, Donald (2006). "Belief". Macmillan Encyclopedia of Philosophy, 2nd Edition. Macmillan. Arquivado dende o orixinal o 2021-1-12. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 59,3 "Philosophy of mind - The computational-representational theory of thought (CRTT)". Encyclopedia Britannica (en inglés). Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  60. ↑ 60,0 60,1 Polger, Thomas W. "Functionalism". Internet Encyclopedia of Philosophy. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  61. ↑ Gulick, Robert Van (2009-01-15). Beckermann, Ansgar; McLaughlin, Brian P; Walter, Sven, eds. "Functionalism". The Oxford Handbook of Philosophy of Mind (en inglés). ISBN 978-0-19-926261-8. doi:10.1093/oxfordhb/9780199262618.001.0001. 
  62. ↑ Honderich, Ted (2005). "Mind". The Oxford Companion to Philosophy. Oxford University Press. 
  63. ↑ Levin, Janet (2021). "Functionalism: 2.2 Thinking Machines and the "Turing Test"". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  64. ↑ Pitt, David (2020). "Mental Representation: 1. The Representational Theory of Mind". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 31 de outubro do 2022. 
  65. ↑ Schmidt, R. W. "Judgment". New Catholic Encyclopedia. 
  66. ↑ Sgarbi, Marco (2006). "Theories of Judgment. Historical and Theoretical Perspectives". Quaestio 6 (1): 589–592. doi:10.1484/J.QUAESTIO.2.302491. 
  67. ↑ Robins, E. P. (1898). "Modern Theories of Judgment". Philosophical Review 7 (6): 583–603. JSTOR 2176171. doi:10.2307/2176171. 
  68. ↑ 68,0 68,1 68,2 68,3 68,4 Rojszczak, Artur; Smith, Barry (2003). "Theories of Judgment". The Cambridge History of Philosophy 1870-1945 (Cambridge University Press). pp. 157–173. ISBN 9780521591041. doi:10.1017/CHOL9780521591041.013. 
  69. ↑ Hanna, Robert (2018). "Kant's Theory of Judgment". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 18 de setembro do 2023. 
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 70,3 Brandl, Johannes L.; Textor, Mark (2020). "Brentano's Theory of Judgement". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. Consultado o 2 de outubro do 2023. 
  71. ↑ Anna Argilés (1994). I Jornades de Didàctica de les Ciències Naturals i Socials al Baix Llobregat: celebrades a Sant Feliu de Llobregat els dies 28, 29 i 30 de setembre de 1992 (en catalán). L'Abadia de Montserrat. p. 136. ISBN 978-84-7826-580-0. 
  72. ↑ Luis Bravo Valdivieso (1994). Psicologia de las dificultades del aprendizaje (en castelán). Editorial Universitaria. p. 134. ISBN 978-956-11-0922-3. 
  73. ↑ Ajmal Beg (2010). Retraining Brain to Cure Mental Health Issues (en inglés). Ajmal Beg. pp. 1–. ISBN 978-0-9864740-2-6. 
  74. ↑ David Bueno; Enric Bufill; Francesc Colom; Diego Redolar, Xaro Sánchez, Eduard Vieta (28 març 2017). Profunditats de la ment, Les. Com percebem el funcionament del nostre cervell (en catalán). Edicions Universitat Barcelona. pp. 18–. ISBN 978-84-475-4029-7. 
  75. ↑ 75,0 75,1 75,2 75,3 Sagan, Carl (2006). Cosmos. Barcelona: Publicacions i Edicions UB. p. 199. ISBN 8447531317. 
  76. ↑ Wertheimer, Max (1944). Gestalt Theory (en inglés). Hayes Barton Press. isbn 1-59377-695-0, 9781593776954. 
  77. ↑ Sewell, William H. (agosto 1989). "Some Reflections on the Golden Age of Interdisciplinary Social Psychology". Annual Review of Sociology (en inglés) 15 (1): 1–17. doi:10.1146/annurev.so.15.080189.000245. Arquivado dende o orixinal o 19 de abril de 2021. Consultado o 28 febrer 2014. 
  78. ↑ Jensen, Peter S.; Mrazek, David; Knapp, Penelope K.; Steinberg, Laurence; Pfeffer, Cynthia; Schowalter, John; Shapiro, Theodore (decembro 1997). "Evolution and Revolution in Child Psychiatry: ADHD as a Disorder of Adaptation". Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry (en inglés) 36 (12): 1672–1681. doi:10.1097/00004583-199712000-00015. 
  79. ↑ Piaget, Jean (2001). The psychology of intelligence (en inglés). =traducido per Malcom Piercy (Reprinted. ed.). Londres [u.a.]: Routledge: Routledge. ISBN 0415254019. 
  80. ↑ Schacter, Daniel L.; Gilbert, Daniel T.; Wegner, Daniel M. (2011). "Positive Psychology". Psychology (2a ed. ed.). Nova York, NY: Worth Publishers. pp. 584. ISBN 9781429237192. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pensamento&oldid=6656512»