Silikato
| Silikato | |
|---|---|
| Konposizioa | silizio |
| Mota | silicon compound (en)  eta oxygen compound (en) |
| Identifikatzaileak | |
| MeSH | D017640 |
Silikatoa silizioa anioi moduan duen konposatu kimikoa da. Silikatoen gehiengoa oxidoak dira, baina hexafluorosilikatoak ([SiF6]2−) eta beste anioiak sartzen dira. Silikatoak, silikato mineralak barne, anioi silikatoz osatuta daude, eta horien karga katioi ezberdinek orekatzen dute.
Silikato mineralak, funtsean, osatuta daude: oxigenoa duten talde tetraedrikoz, atomo bana tetraedroaren lau erpinetako bakoitzean eta silizioz (atomo bana tetraedro bakoitzaren erdian), denak elkarren artean zuzenean edo beste elementu batzuen katioiz osaturiko mineralez. Beraz, talde horretako mineral guztiak silizioz eta oxigenoz osatuta daude. Egiazki silizio silikatoak dira, SiO ₄ . Lurrazalaren % 75 baino gehiago osatzen dute, eta arroken osagai garrantzitsuenak dira. Asko eratzen dituzte, hala nola basaltoa, granitoa eta buztina. Silikatoen eta kuartzoen batuketak lurrazalaren zati ezagunaren % 95 osatzen dute[1].
Silikatoen taldeko mineral batzuk hauek dra: ortosa, kuartzoa (SiO2), plagioklasa, moskovita, babingtonita, augita (CaMg[Si2O6]), talkoa (Mg3[(OH)2 Si₄O10]), feldespatoa (SiO2) + Al2O3 + KNaO), aktinolita edo danburita.
Silikato motak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Haien egituraren arabera, silikatoen barruan dauden azpitaldeak ortosilikatoak edo nesosilikatoak dira (olibinoa edo topazia bezalako mineralak barne hartzen dituztenak), ziklosilikatoak, filosilikatoak, inosilikatoak, sorosilikatoak eta tektosilikatoak. Silikato batzuk, ordea, ez dira bost talde horietako kide; hau da amiantoaren eta esteatitaren kasua, adibidez[1].
Silikatoak ere, batzuetan, dituzten elementuen arabera sailkatzen dira. Esaterako, aluminosilikatoak aluminioaren eta beste metal baten silikato bikoitzak (nesosilikatoak, zehazki) dira.
Eraketa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Hein handi batean, arroka eruptiboen osagai gisa aurkitzen dira, tenperatura eta presio altuan sortuak, orokorrean bi aldagaien aldakuntza-marjina zabalekin eta urik gabeko egitura trinkoekin[1].
Harri metamorfikoen eraketa-baldintzetan sortzen dira silikato sorta, horietako batzuk egitura ez hain trinkoekin eta hidroxiloekin, adibidez, serpentinen eta talkoen kasuan[1].
Bestalde, arroka sedimentarioetan ez dago silikatoen eraketarik, haien eraldaketaren faseak baizik, gehienetan geruzadun egiturenak. Orokorrean, ur kopuru handiarekin nahasten dira, normalean buztinekin gertatzen den bezala[1].
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d e (Katalanez) «silicat» L'Enciclopèdia.cat. Bartzelona: Grup Enciclopèdia Catalana http://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0142500.xml.
