Jacaranda mimosifolia
| Jacaranda mimosifolia | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Kaltebera (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Plantae |
| Ordena | Lamiales |
| Familia | Bignoniaceae |
| Generoa | Jacaranda |
| Espeziea | Jacaranda mimosifolia Don, 1822 |
Jakaranda (Jacaranda mimosifolia) jatorriz Hego Amerikakoa da; Bignoniaceae familiako zuhaitz subtropikala eta toki askotan zuhaitz apaingarri gisa landatua bere lore bioleta ikusgarri eta iraunkorrengatik.
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Zuhaitz helduak 12-15 m bitarteko altuera du [1] baina 20 m ere izan ditzake baldintza egokietan [2] eta 100 urtetik gorako bizi iraupena izan dezake.
Sustraiak, haziera zeiharra dute eta ez dira inbaditzaileak; beraz, ur gutxi dagoenean, zuhaitza itxura txarra hartzen du.
Enborra forma pittin bat korapilatsua du eta 6-9 metroko altuera eta 4-7 dm bitarteko diametroa izan ohi du.[3] Azala marroia da, leuna gaztetan, zakarra, pitzatuta eta iluna zahartzean.
Hostoak handiak dira, 3-5 dm luzeran; konposatuak dira, kontrakoak, bipinatuak, 25-30 arteko malutak dituztenak, forma obalatudunak, kolore berde argi eta azal leun ilaunduntsua. Hostoaren goiko aurpegia berde iluna da, beheko aurpegia zurbilagoa. Uda hasieran loratzen da.
Loreak, more-urdin kolorekoak, 4-5 cm inguru ditu. Korolak hodi oso bihurritua du eta 5 petalo ditu. Pistilo luzea da eta kolore zurixka du. Loratzea udaberrian ematen da, foliazioa baino lehen, eta batzuetan bigarren loraldi bat dauka, udan.
Zuhaitzaren fruitua, laua, kriskitinen itxura dute (guaranieraz: ka-í jepopeté "tximinoaren txaloak" esan nahi du) kolore berdea du, marroi iluna heltzen denean eta haziak hegodunak dira. Fruituak udazkenaren amaieran agertzen dira eta urte osoan zehar irauten dute.
Banaketa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jacaranda mimosifolia Mexiko, Brasil, Bolivia, Paraguai eta Argentinako iparralde eta ipar-ekialdekoa da jatorriz.
Bere jatorrizko habitatetatik kanpo hainbat tokitan bertakoa bihurtu da eta apaingarri gisa erabiltzen da, beste toki askoren artean, Euskal Herrian.
Propietateak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Loreen, hostoen eta azalen infusioa aho bidez erabiltzen da disenteria amebiasia eta bestelako urdail-hesteetako gaitzen tratamendurako. Propietate antiseptikoak, kimioterapiakoak eta espasmolitikoak ere baditu.
Aplikazioak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Barrualdeko zurgintza lanetarako ezin hobea du zura . Kolore argia, zain laburrak eta ondo markatuak, Europako lizarraren antzeko irudiaz, arina (gutxi gorabehera 450 kg /m3) eta lantzeko egiteko oso egokia.
Toxikotasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Landare osoa pozoitsua da eta larruazaleko narritadura eta alergia eragin ditzake. [4]
Taxonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jacaranda mimosifolia David Donek deskribatu zuen eta Botanical Register-en, 8: t. 631, 1822. urtean[1] [5]
Etimologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Jacaranda: Latineratutako hitza da. Bere jatorrizko Brasileko Tupi hizkuntzan yakara'na bi hitzetik sortua da Hakua "lurrintsu", eta Renda, "lekua", beraz "leku lurrintsua".
- mimosifolia: neologismoa, "mimosa" hitzak, latinezko mimus-etik "mimosa baten antzeko hostoak".
Sinonimia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Jacaranda ovalifolia R.Br.
- Jacaranda chelonia Griseb. [6]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Jacaranda mimosifolia en Sánchez de Lorenzo-Cáceres J.M., Árboles ornamentales
- ↑ Jacaranda mimosifolia, Ficha técnica en Asociación Española de Arboricultura, via Arborizate, Ayuntamiento de Valencia
- ↑ Agroforestry Database 4.0 (Orwa et al. 2009)
- ↑ Jacaranda mimosifolia en Dave's Garden
- ↑ .
- ↑ Jacaranda mimosifolia en The Plant List, A working list of all plant species, vers. 1.1, updated 23-03-2012, 2013
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Friesen, V. Chaco-ko baso-landarentzako gida (120) pp. ). Loma Plata (Paraguay): 2004an INTTAS (Nekazaritza Teknologia Iraunkorrerako Ikerketa eta Transferentzia Ekimena).
- Peña-Chocarro, M., J. de Egea, M. Vera, H. Maturo eta S. Knapp. Chaco hezea zuhaitz eta zuhaixken gida (291) pp. ). Asunción (Paraguai): Natural History Museoa (Guayra, Paraguay), Moisés Bertoni Fundazioa eta Habitat eta Garapen Fundazioa (J. de Egea eta M. Peña-Chocarro, eds.), 2006.
- Ulmke, C. eta L. August: Chaco paraguaiarrentzako bertako gida (243) pp. ). Loma Plata (Paraguay): 2004an INTTAS (Nekazaritza Teknologia Iraunkorrerako Ikerketa eta Transferentzia Ekimena).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q838818
Multimedia: Jacaranda mimosifolia / Q838818
Espezieak: Jacaranda mimosifolia