Hialurona acido
Hialurona acido (HA) estas polisaĥarido de la glikozaminoglikana tipo kunmetita de ripetaj polimeraj disaĥaridoj de D-glukurona acido kaj N-acetil-D-glukozamina ligitaj per β-ligoj (1 → 3). En biologio, ĝi estas vaste distribuata en kaj prokariotaj kaj eŭkariotaj ĉeloj. Ĉe homoj, ĝi abundas en la haŭto, kaj ĉeestas en la vitrea korpo, umbilika ŝnuro, sinovia likvaĵo, skeleta histo, korvalvoj, pulmo, aorto, prostato, tuniko albuginea, korpoj kavernecaj kaj spongeca de la peniso. Ĝi estas produktita ĉefe de mezenkimaj ĉeloj kaj aldone, de ĉeloj de alia speco. En averaĝa viro pezanta 70 kilogramojn, povas esti totala kvanto de 15 gramoj da hialurona acido en lia korpo, kaj triono de ĉi tio malkomponiĝas kaj estas sintezita ĉiutage.[1][2][3] Iuj patogenaj bakterioj disvolvas hialuronidazon, iĝante damaĝaj, ĉar ĉi tiu enzimo hidrolizas la hialuronan acidon en la eksterĉela matrico.
Historio
[redakti | redakti fonton]En 1934, la germana apotekisto Karl Meyer kaj lia kolego John Palmer, kuracistoj de la Universitato Kolumbio (Novjorko) sukcesis izoli en la oftalmologia laboratorio de la universitato[4] substancon antaŭe nekonatan devena el la vitreca korpo de la okuloj de bovinoj. Ili malkovris ke ĉi tiu substanco enhavas du sukermakromolekulojn, unu el ili estis glukurona acido. Rezulte de tio ili prenis la decidon doni al ĝi la nomon de hialurona acido el la vortoj hialoida (vitreca) kaj urona acido. La substanco, kiu helpis la okulon konservi sian formon, estis ekstreme viskoza, pro tio Meyer suspektis, ke ĝi havas ian terapian uzadon, tamen ĝia eltiro el la okuloj de bovinoj ne estis komerce farebla.[4]
Hialurona acido unue estis uzata komerce en 1942, kiam la hungara sciencisto Endre Balazs uzis la teknikojn de Meyer por sintezi la acidon el virkokaj krestoj, kiuj hodiaŭ daŭre estas unu el la plej utilaj fontoj de hialurona acido.[4] Interesita pri la komponaĵo, li patentis la unuan uzon de ĉi tiu acido: anstataŭanto de ovoblanko en bakaĵoj. Balazs faris la plej multajn eltrovaĵojn pri la hialurona acido dum la pasintaj kvindek jaroj, ricevinte multajn premiojn pro sia kariero kaj eĉ oni metis lian nomon en la premioj de Internacia Societo por Okula Esplorado.)[5]
Priskribo
[redakti | redakti fonton]Hialurona acido konsistas el kompleksaj karbonhidrataj ĉenoj, specife ĉirkaŭ 50 000 disaĥaridoj el N-acetilglukozamino kaj glukurona acido por molekulo, kaj estas derivita de la kuniĝo de amin-sukeroj kaj uronaj acidoj. Ĉi tiu ĉeno situas en spiraloj kun averaĝa molekula pezo de 2 ĝis 4 milionoj. Ĝi havas la econ konservi grandajn kvantojn da akvo kaj adopti plilongigitan formon en solvaĵo, tial ili estas utilaj dum alĝustigoj aŭ lubrikado. Ĉi tiuj ecoj estas atingeblaj danke al la granda nombro de OH-grupoj kaj negativaj ŝargoj en ĉi tiu molekulo, kiuj permesas, per la starigo de forpuŝaj fortoj, konservi la karbonhidratajn ĉenojn relative apartajn unu de la alia.
En ĉeloj, hialurona acido estas produktita per la ago de enzimoj nomataj hialuronaj acidaj sintetazoj, kiuj troviĝas sur la interna surfaco de la ĉela membrano. La hialurona acido post estas eligita tra poroj. Ĉe mamuloj oni priskribis tri specojn de ĉi tiuj enzimoj: HAS-1, HAS-2 kaj HAS-3.[1]
Farmakologio
[redakti | redakti fonton]Mekanismo de ago
[redakti | redakti fonton]Hialurona acido havas pozitivan efikon al interna maljuniĝo, tio, kio estas produktita per la nura pasado de la jaroj, kaj ankaŭ al ekstera maljuniĝo, produktita de eksteraj medifaktoroj. Ĝi respondecas pri konservado de la humidaj niveloj de la haŭto, ĉar ĝi havas la econ konservi akvon.
Efikoj
[redakti | redakti fonton]Hialurona acido kontraŭstaras la efikon de maljuniĝo sur la haŭto, precipe la formadon de sulkoj, anstataŭigante la volumon de perdita fluido, ĝi ankaŭ pliigas produktadon de kolageno kaj efikas sur morfologio de fibroblastoj.[6]
Klinika uzado
[redakti | redakti fonton]En la farmakopeo de multaj landoj ĝi estas uzata kiel resanigilo por vundoj kaj dekubitaj ulceroj en topika apliko. Ĝi estas inkluzivita ene de la grupo D03 de la internacia ATC-kodo, specife kun la kodo D03AX05.[7] Ĝi ankaŭ estas uzata en viskoza kompletigo, tekniko por anstataŭigi sinovian likvaĵon perditan dum artroskopio[8] kaj en aplikado topika kaj en mezoterapiaj sesioj.
La ĉefa uzo de hialurona acido en medicino (laŭ nombro de fojoj, ne laŭ medicina graveco), estas kiel pleniga materialo en kirurgio kaj kosmetika dentokuracado, uzata en enplantaĵoj kaj plenigaĵoj[8][9] Ĉi tiu materialo, krom glatigi la subhaŭtajn faldojn stimulas la produktadon de kolageno, kiu multiĝas kaj plilongigas la rejunigan rezulton. Ĝia uzo elstaras en plenigado kaj konturado de la lipoj kaj vangostoj, kaj ankaŭ por glatigi la frunton kaj haŭtajn markojn, kvankam oni uzas ĝin ankaŭ por redukti cikatrojn de severa akno kaj aliaj haŭtaj problemoj, kiuj kaŭzas haŭtan perdon.[10] La hialuronan acidon oni injektas kie ne estas muskolo ĝuste sub la haŭto, kie estas la sulko.
Same, ĝi estas uzata en fekundigaj klinikoj, por kreskigi histo-volumon kaj kiel nutra suplemento por artikoj en traktadoj por artika doloro aŭ ost-artrito kaj por konektivo aŭ konektiva histo. Hialurona acido ankaŭ povas forigi liberajn radikalojn, histajn damaĝajn kromproduktojn derivitajn de oksigena metabolo, kiuj povas konduki al inflamo kaj kancero[11][12]. Tra instiligo en veziko, ĝi estas kuracaĵo kun bonaj rezultoj en interstica cistito.[12] Ĝi ankaŭ estis uzata en veterinara okul-kirurgio.[13]
Kosmetika kaj estetika uzo
[redakti | redakti fonton]Ĝia uzo en kosmetikaĵoj, la sektoro kun la plej alta postulo, estas konata ekde 1996, kvankam ĝi kovras multoblajn bezonojn. Hialurona acido havas la kapablon reteni akvon en procento ekvivalenta al miloj da fojoj ĝia pezo. Tial ĝi estas uzata por hidratigi la epidermon, ĉar ĝi rekonstruas la fibrojn, kiuj subtenas la haŭtajn ŝtofojn, donante pli bonan formon al la haŭto. Hialurona acido nun estas ofte uzata kiel ingredienco en kosmetikaj produktoj pro siaj humidigaj ecoj. Tamen, ĝi ne povas esti uzata en la kuracado de vizaĝaj sulkoj, ĉar pro sia ega grandeco ĝi ne penetras la haŭton. Ĉi tio ankaŭ okazas kun fragmentoj de ĉi tiu acido kun molekula pezo pli granda ol 1000 kDa (kDaltono). Kontraŭe, fragmentoj pezantaj malpli ol 300 kDa povas penetri la haŭton, kaj tiuj pezantaj malpli ol 130 kDa povas pliigi la dikecon de la haŭto.[14][15] Ĝia uzo ankaŭ estis antaŭenigita en ne-invadaj estetikaj traktadoj, precipe en plenigaj kaj volumaj pliigaj traktadoj per enfiltriĝoj.
Uzado en atletoj
[redakti | redakti fonton]La efiko de hialurona acido sur la artikoj povas rapidigi resaniĝon post maleola tordiĝo, laŭ konkludoj de eksperimento farita en Kanado. La teamo gvidata de D-ro Robert J. Petrella de la Universitato de Okcidenta Ontario hazarde dividis 158 sportistojn kun tordita maleolo en du grupojn. Unu grupo ricevis injektojn de hialurona acido kaj la alia placebon. Ĉiuj partoprenantoj ricevis norman RIce terapion kun maleola subteno aŭ gipsaĵo, laŭ bezono. La teamo kontrolis la pacientojn dum 90 tagoj kaj 90 procentoj de la atletoj, kiuj ricevis hialuronan acidon, revenis al trejnado ene de ok tagoj, kompare kun 71 procentoj de tiuj, kiuj ricevis placebon. Konkuraj atletoj, kiuj ricevis la injektojn post tordita maleolo, povis ree sporti ene de 11 tagoj, kompare kun 17 tagoj por tiuj, kiuj ricevis placebo-injektojn. La rezultoj konkludigis, ke hialurona acido formas specon de cikatro sur la ligamentoj de la vundita maleolo. En Usono, Kanado kaj aliaj landoj, oni petas de kontroligaj aŭtoritatoj aprobon por la uzo de hialurona acido por trakti tordiĝon en maleolo.[11]
Uzo en artrozoj en la patelo
[redakti | redakti fonton]La aŭtoroj de ĉi tiu studo ekzamenis la efikojn de intraartikaj injektoj de hialurona GF-20 sur sinovia fluida hialurona koncentriĝo, viskozeco kaj elasteco dum 6 monatoj en pacientoj kun modera ĝis mezgrava ost-artrito de la genuoj. En pacientoj kun simptoma genua ost-artrito kun nivelo 1-2 laŭ la skalo de la Internacia Osteoartrita Socio oni elprenis per aspirado la sinoviajn likvaĵojn antaŭ kaj je 3 kaj 6 monatoj post la injekto de hialurona acido.[16]
La specimenoj obtenitaj de 32 ekstraktoj de la 60 pacientoj, kiuj komencis la studon (15 viroj kaj 17 virinoj kun averaĝa aĝo de 65 jaroj) je 3 monatoj post injekto, montris, ke la averaĝa hialurona koncentriĝo pliiĝis je 13%. Sufiĉa sinovial likvaĵo ankaŭ estis havebla en 19 el ĉi tiuj pacientoj 6 monatojn post injekto, kun pliigo de 10% (p <0.053).[16] Ĉi tiuj rezultoj sugestas, ke ebla mekanismo de ago por viskoz-suplementado estas antaŭenigi endogenan hialuronan produktadon, faciligante la plibonigon de pacientoj kun artrozo.[16] Simile, ekde la 1970-aj jaroj, hialurona acido estis injektita en la genuojn de kunartritaj kurĉevaloj por redukti inflamon. Tamen, la plej novaj klinikaj gvidlinioj de la Nacia Instituto por Sano kaj Prizorga Plejboneco (NICE), reviziitaj en 2014, ne rekomendas la uzadon de intraartikaj injektoj de preparoj de hialurona acido ĉar la kvalito de la disponeblaj studoj, kiuj pruvas ilian efikecon, estas malaltaj kaj tial la eblajn komplikaĵojn de tiaj injektoj ne estas rajtigitaj de la necerta avantaĝo.[17]
Esploradoj
[redakti | redakti fonton]Mez- kaj long-daŭraj efektoj
[redakti | redakti fonton]Teamo de esploristoj de la Universitato de Miĉigano (Usono) elektis grupon de sanaj volontuloj kun averaĝa aĝo de 74 jaroj kaj akceptebla haŭto, kaj injektis ilin per hialurona acido en diversaj punktoj de unu el la antaŭbrakoj. En la alia, la partoprenantoj ricevis nur salan serumon kiel placebo. Post ĉirkaŭ kvar semajnoj ili faris biopsion, kiu ripetiĝis post du monatoj kaj duono por taksi la staton de la haŭto de la virinoj. La hialurona acido plenigis la truon lasitan de la perdita kolageno, kiel estis atendeble, sed ĝi ankaŭ stimulis la produktadon de ĉi tiu haŭta proteino per ŝveligado de la fibroblastoj. Ĉi tiu duobla efiko klarigas, kial la efikoj de hialurona acido estas akumulaj kaj pli rimarkindaj inter ses monatoj kaj jaro post la injektoj.
 |
|
Oni kritikis la eksperimenton, ke ĝi estis aplikita nur al malgranda grupo, ke ili estis aplikitaj en la brako de la partoprenantoj kaj ne en la lokoj kie ĝi estas kutime inokulita en medicinaj konsultoj. Tamen spertuloj defendas, ke ne estas evidenteco, ke la efikoj atingitaj en ĉi tiu areo kaj la funkciado de ĉi tiu substanco ne estos la samaj sur vizaĝa haŭto.[10]
Produktado de derivaĵoj
[redakti | redakti fonton]En la lastaj jaroj, bioteknologio estis uzata por disvolvi derivaĵojn de hialurona acido kun specifaj molekulaj dimensioj por plue pliigi iliajn funkciojn. La aŭtoroj klarigas, ke tiu materialo povas esti utila en la kuracado de aliaj haŭtaj damaĝoj karakterizitaj de atrofio kaj perdo de kolageno, kiel lipodistrofio kaŭzita de HIV (Aidoso) aŭ por la uzo de topikaj steroidaj terapioj.
Artikoloj
[redakti | redakti fonton]Estas diversaj artikoloj, kiuj rakontas pri Hialurona Acido en diversaj revuoj. D-ro Fernández, kuracisto pri estetika kirurgio kaj specialigita pri la kuracado kun hialurona acido de la medicina kaj estetika centro (CME), publikigis multajn artikolojn en diversaj revuoj pri la specifa traktado per hialurona acido en Barcelono por ĉirkaŭokulaj malhelaj rondoj:
- Artikolo en la kosmetika dermatologia ĵurnalo JCD (Journal de Cosmetic Dermatology).
- Artikolo en la revuo ELLE Hispanio
- Artikolo en la revuo VOGUE.
En ili, D-ro Fernández klarigas la kaŭzojn de la plej oftaj problemoj en tiu plej delikata areo kaj ke per sia tekniko eblas redoni la perditan volumon en la parto kun enprofundigo.
Ekonomia efiko
[redakti | redakti fonton]Ĝia uzo en kosmetika kaj estetika kirurgio igis ĝin akiri gravecon ene de la sektoro. En 2004, la plej malmultekosta kilogramo de ĉi tiu substanco estis ĉirkaŭ 5 000 eŭroj.
Hialuronan acidon oni ne povas akiri per sintezo, nur per bio-inĝenieradaj teknikoj kun bakteria fermenta procezo de ureata acido aŭ per naturaj fontoj, kiuj kutime estas la plej oftaj.[18] Ĝia produktado eĉ estas kondukata al la agro-nutraĵa industrio. La plej ofte uzataj fontoj estas la krestoj de la kokoj,[19] la ŝarknaĝilo kaj la umbilika ŝnuro. Specife, la krestoj de la kokoj estas unu el la plej profitodonaj fontoj de ĉi tiu komponaĵo, ĉar post la buĉado ĉi tiu parto oni forprenas. En virkokoj, la kresto estas esence granda haŭta areo, kiu pliigas sian koncentriĝon de hialurona acido responde al testosterono. Ankaŭ kokinoj havas ĉi tiun komponaĵon sed malpli multe.
Alia el la ĉefaj fontoj de ĉi tiu komponaĵo estis la vitreca humuro kaj sinovia likvaĵo de la artikoj de brutoj, sed kiel rezulto de la okazaĵoj pri Bova Spongoforma Encefalopatio (Bovfreneziĝo); ĉi tiuj fontoj estas submetataj al fortaj antaŭzorgoj. La grupo de Reciklado kaj reakiro de ruboj de la Mara Esplora Instituto (IIM), por profiti de fiŝaj prilaboraj restaĵoj, patentis manieron ĉerpi hialuronan acidon el ili. Ĝia disvolviĝo kaj la fabrikado de derivitaj komponaĵoj kaŭzas eldonadon de multaj patentoj. Iuj ekzemploj estas Ne-Besta kaj Stabiligita Hialurona Acido (NAHSA), kiu, ne enhavante proteinojn de besta origino, ne postulas haŭtoteston antaŭ kuracado[19] kaj DXL ™, formulo de duoblaj hialuronaj acidaj molekuloj por igi la hialuronan acidon daŭri pli longe.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 Papakonstantinou, Eleni; Roth, Michael; Karakiulakis, George (julio de 2012). «Hyaluronic acid: A key molecule in skin aging» [Hialurona acido: ŝlosila molekulo en la maljuniĝo de la haŭto. Dermatoendocrinol (en angla) (Taylor & Francis) 4 (3): 253-258. PMID 23467280. doi:10.4161/derm.21923. Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ [Stern R (August 2004). "Hyaluronan catabolism: a new metabolic pathway". Eur J Cell Biol 83 (7): 317-25. PMID 15503855.
- ↑ 33. Peyron JG.. Intraarticular hyaluronan injections in the treatment of osteoarthritis: state-of-art review. J Rheumatol. 1993;20 Suppl 39;10-5.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 The New York Times, From the Head of a Rooster to a Smiling Face Near You, publikigita la 30an de decembro 2003, Federation of Animal Science Societies ("Federacio de Socioj de la Animala Scienco"), alirita la 15an de februaro 2008. (en angla)
- ↑ International Society for Eye Research, Arkivigite je 2021-05-07 per la retarkivo Wayback Machine Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ Walker, Kendra 1;; Pellegrini, Mark V. (Januaro 2018). «Hyaluronic Acid» [Hialurona acido]. StatPearls [Internet]. (en angla). Florida: Treasure Island. PMID 29494047. Konsultita la 6an de Majo 2021
- ↑ ATC index 2008 de la retejo de WHO Collaborating Centre for Drug Statistics Methodology de la Norvega Instituto Noruego de Publika Sano (konsultita la 6an de Majo 2021).
- ↑ 8,0 8,1 Diccionario ilustrado de términos médicos, Ácido hialurónico, Konsultita la 6an de Majo 2021
- ↑ Rellenos de Ácido Hialurónico: Usos Cosméticos del AH
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Alejandra Rodríguez, El ácido hialurónico rellena las arrugas por partida doble, El Mundo, 24a de februaro 2007, Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ 11,0 11,1 Bibliomed, Inc. (Clinical Journal of Sports Medicine), El ácido hialurónico acelera la curación del esguince de tobillo [https://web.archive.org/web/20080516005945/http://www.diariosalud.net/content/view/5058/413/ Arkivita la 16an de majo 2008 en la Wayback Machine. 3a de aŭgusto 2007, Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ Zabkowski, T; Bortnowski, L; Zieliński, H (marto 2011). «Bladder pain syndrome--an urological-gynecological problem». Ginekol Pol (pole kun angla resumo) 82 (3): 210-3. Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ The New York Times, From the Head of a Rooster to a Smiling Face Near You, publikigita la 30an de decembro 2003, Federation of Animal Science Societies ("Federacio de Socioj de la Scienco pri Animaloj"), Konsultita la 6an de Majo 2021. (en angla)
- ↑ Pavicic, Tatjana; Gauglitz, Gerd G.; Lersch, Peter; Schwach-Abdellaoui, Khadija; Malle, Birgitte; Korting, Hans Christian; Farwick, Mike (2011-9). «Efficacy of cream-based novel formulations of hyaluronic acid of different molecular weights in anti-wrinkle treatment». Journal of drugs in dermatology: JDD 10 (9): 990-1000. ISSN 1545-9616. PMID 22052267. Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ Essendoubi, M.; Gobinet, C.; Reynaud, R.; Angiboust, J. F.; Manfait, M.; Piot, O. (2016). «Human skin penetration of hyaluronic acid of different molecular weights as probed by Raman spectroscopy». Skin Research and Technology (en angla) 22 (1): 55-62. ISSN 1600-0846. doi:10.1111/srt.12228. Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Medicina Geriátrica, Efectos a largo plazo de ácido hialurónico en el líquido sinovial en la artrosis de rodilla Arkivita la 19an de Januaro 2008 en la Wayback Machine., 13a de julio de 2006, Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ «Overview | Osteoarthritis: care and management | Guidance | NICE». www.nice.org.uk. Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ CSIC, Nuevos productos de los residuos del litoral Arkivita la 18an de januaro 2008 en la Wayback Machine., 12an de januaro 2004, Konsultita la 6an de Majo 2021.
- ↑ 19,0 19,1 Restylane, Cuadro comparativo Arkivita la 25an de decembro 2007 en la Wayback Machine., Konsultita la 6an de Majo 2021.
| Registara kontrolo |
|
|---|
En tiu ĉi artikolo estis uzita traduko de la artikolo Ácido hialurónico en la hispana vikipedio.