բիճ
Jump to navigation
Jump to search
Armenian
[edit]Alternative forms
[edit]Etymology
[edit]From Middle Armenian բիճ (bič).
Pronunciation
[edit]Audio (Eastern Armenian): (file) - (Eastern Armenian) IPA(key): /bit͡ʃ/, [bit͡ʃ]
- (Western Armenian) IPA(key): /pid͡ʒ/, [pʰid͡ʒ]
Noun
[edit]- bastard, illegitimate child
- 1612, Xačʻatur Tʻoxatʻcʻi (Ewdokacʻi), Patmutʻiwn Vēnētikoy kʻałakʻin [History of the city of Venice] :[1]
- Քսան հազար բոզ խըստ կու տայ,
Բճերն ամէն սօլդատ կը լնայ,
Զամէնըն ի կարդալ կու տան՝
Թէ՛ աղջիկ է եը թէ՛ տղայ։- Kʻsan hazar boz xəst ku tay,
Bčern amēn sōldat kə lnay,
Zamēnən i kardal ku tan,
Tʻḗ aġǰik ē eə tʻḗ tġay.
- Kʻsan hazar boz xəst ku tay,
- Քսան հազար բոզ խըստ կու տայ,
- ca. 1680–1684, Baṙ girg taliani [An Armenian–Italian Dictionary published in Venice] page 10:[2]
- բիճ․ մուլօ
- bič; mulō
- բիճ (bič) = mulo
- բիճ․ մուլօ
- sucker (an undesired stem growing out of the roots or lower trunk of a plant)
- errand boy, servant boy
- cheeky bastard, shrewd person, streetwise/experienced man
Declension
[edit]| i-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | բիճ (bič) | բճեր (bčer) | ||
| dative | բճի (bči) | բճերի (bčeri) | ||
| ablative | բճից (bčicʻ) | բճերից (bčericʻ) | ||
| instrumental | բճով (bčov) | բճերով (bčerov) | ||
| locative | բճում (bčum) | բճերում (bčerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | բիճը/բիճն (bičə/bičn) | բճերը/բճերն (bčerə/bčern) | ||
| dative | բճին (bčin) | բճերին (bčerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | բիճս (bičs) | բճերս (bčers) | ||
| dative | բճիս (bčis) | բճերիս (bčeris) | ||
| ablative | բճիցս (bčicʻs) | բճերիցս (bčericʻs) | ||
| instrumental | բճովս (bčovs) | բճերովս (bčerovs) | ||
| locative | բճումս (bčums) | բճերումս (bčerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | բիճդ (bičd) | բճերդ (bčerd) | ||
| dative | բճիդ (bčid) | բճերիդ (bčerid) | ||
| ablative | բճիցդ (bčicʻd) | բճերիցդ (bčericʻd) | ||
| instrumental | բճովդ (bčovd) | բճերովդ (bčerovd) | ||
| locative | բճումդ (bčumd) | բճերումդ (bčerumd) | ||
| i-type, inanimate (Eastern Armenian) | ||||
|---|---|---|---|---|
| singular | plural | |||
| nominative | բիճ (bič) | բիճեր (bičer) | ||
| dative | բիճի (biči) | բիճերի (bičeri) | ||
| ablative | բիճից (bičicʻ) | բիճերից (bičericʻ) | ||
| instrumental | բիճով (bičov) | բիճերով (bičerov) | ||
| locative | բիճում (bičum) | բիճերում (bičerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | բիճը/բիճն (bičə/bičn) | բիճերը/բիճերն (bičerə/bičern) | ||
| dative | բիճին (bičin) | բիճերին (bičerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | բիճս (bičs) | բիճերս (bičers) | ||
| dative | բիճիս (bičis) | բիճերիս (bičeris) | ||
| ablative | բիճիցս (bičicʻs) | բիճերիցս (bičericʻs) | ||
| instrumental | բիճովս (bičovs) | բիճերովս (bičerovs) | ||
| locative | բիճումս (bičums) | բիճերումս (bičerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | բիճդ (bičd) | բիճերդ (bičerd) | ||
| dative | բիճիդ (bičid) | բիճերիդ (bičerid) | ||
| ablative | բիճիցդ (bičicʻd) | բիճերիցդ (bičericʻd) | ||
| instrumental | բիճովդ (bičovd) | բիճերովդ (bičerovd) | ||
| locative | բիճումդ (bičumd) | բիճերումդ (bičerumd) | ||
Derived terms
[edit]Descendants
[edit]References
[edit]- ^ Hovhannes Terzncʻi, Xačʻatur Tʻoxatʻcʻi (1966) K. A. Melikʻ-Ōhanǰanyan, editor, Patmutʻiwn Pʻarēzi ew Vennayi (Miǰnadaryan aspetakan siravep); Patmutʻiwn Venetik kʻaġakʻin (Čʻapʻaco) [History of Paris and Vienne (medieval chivalric romance); History of the city of Venice (verse)], Yerevan: Academy Press, page 273
- ^ Orengo, Alessandro (2019) “Il ԲԱՌ ԳԻՐԳ ՏԱԼԻԱՆԻ Un dizionario armeno-italiano del XVII secolo”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15), Leuven: Peeters, page 217
Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1902) “փիճ”, in Tʻurkʻerēni azdecʻutʻiwnə hayerēni vray ew tʻurkʻerēnē pʻoxaṙeal baṙerə Pōlsi hay žoġovrdakan lezuin mēǰ hamematutʻeamb Vani, Ġarabaġi ew Nor-Naxiǰewani barbaṙnerun [The influence of Turkish on Armenian, and the Turkish borrowings in the vernacular Armenian of Constantinople in comparison with the dialects of Van, Karabakh and Nor Nakhichevan] (Ēminean azgagrakan žoġovacu; 3) (in Armenian), Moscow and Vagharshapat: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 351
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “բիճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 451b
- Sargsyan, Artem et al., editors (2001–2012), “բիճ”, in Hayocʻ lezvi barbaṙayin baṙaran [Dialectal Dictionary of the Armenian Language] (in Armenian), Yerevan: Hayastan
Middle Armenian
[edit]Etymology
[edit]From Middle Georgian ბიჭი (bič̣i), if the latter is of native Kartvelian origin. Alternatively, together with it borrowed from Iranian: compare Northern Kurdish bîj, bîjî, Central Kurdish بیژوو (bîjû, “bastard”).
Noun
[edit]բիճ • (bič)
- bastard, illegitimate child
- 1252 – 1253, Smbat Sparapet, Ansizkʻ Antiokʻay [Assizes of Antioch] 9:[1]
- Եւ թէ վկայն լիճ չլինի, նա վանց այնոր չմնայ յիշվէ վկայութիւնն ի վերայ լճին, եւ կռիւն այլ թէ իրապիսի լինի որ բիճ չլինի։
- Ew tʻē vkayn lič čʻlini, na vancʻ aynor čʻmnay yišvē vkayutʻiwnn i veray lčin, ew kṙiwn ayl tʻē irapisi lini or bič čʻlini.
- Translation by Ġewond Ališan
- Et si le témoin n’était pas lige, le témoignage sur le lige ne perdrait pas pour cela sa force, et le débat (ne s’arrêterait pas); il suffit qu’il ne soit pas bâtard.
- Եւ թէ վկայն լիճ չլինի, նա վանց այնոր չմնայ յիշվէ վկայութիւնն ի վերայ լճին, եւ կռիւն այլ թէ իրապիսի լինի որ բիճ չլինի։
- 1265, Smbat Sparapet, Datastanagirkʻ [Law Code] 41:[2]
- Բայց թէ հաճութեամբ երէց լինի որդեգիրն՝ ճանաչած ի քահանայից ազգէ կամ ի յաղէկ ազգէ, որ բիճ չլինի, զի ամենեւին աւրէնքս չէ ի տալ որ բիճն երէց լինի, այլ՝ որպէս վերոյ գրեցաք՝ երբ ի յաղէկ ազգէ լինի, նա կարէ իրաւնաւք ուննալ զկէս տունն եւ զկէս հայրենացն, եւ կէս այլն մնայ յեկեղեցւոյն հրամանաւքն։
- Baycʻ tʻē hačutʻeamb erēcʻ lini ordegirn, čanačʻac i kʻahanayicʻ azgē kam i yaġēk azgē, or bič čʻlini, zi amenewin awrēnkʻs čʻē i tal or bičn erēcʻ lini, ayl, orpēs veroy grecʻakʻ, erb i yaġēk azgē lini, na karē irawnawkʻ unnal zkēs tunn ew zkēs hayrenacʻn, ew kēs ayln mnay yekeġecʻwoyn hramanawkʻn.
- Translation by A. G. Galstyan
- А если приемный сын признан священником и может доказать, что он происходит из рода священника или из благородного рода, т. е., что он не является незаконнорожденным, ибо законом строго запрещено, чтобы незаконнорожденный стал священником, и что он из благородной семьи, то он имеет право получить половину дома и половину наследственного имения, а вторая половина остается в распоряжении церковной общины.
- Բայց թէ հաճութեամբ երէց լինի որդեգիրն՝ ճանաչած ի քահանայից ազգէ կամ ի յաղէկ ազգէ, որ բիճ չլինի, զի ամենեւին աւրէնքս չէ ի տալ որ բիճն երէց լինի, այլ՝ որպէս վերոյ գրեցաք՝ երբ ի յաղէկ ազգէ լինի, նա կարէ իրաւնաւք ուննալ զկէս տունն եւ զկէս հայրենացն, եւ կէս այլն մնայ յեկեղեցւոյն հրամանաւքն։
- 13th–14th centuries, Kostandin Erznkacʻi, Tałer [Poems] :[3]
- Անարատ մարդու զաւակ որ ծընանի,
Չհաւ(ատա)մ ես թէ ի բիճըն նըմանի,
Թէ ընդրի ի յաղէկէ վատ ՚ւ ալանի,
Նա խաբած լինի նա շան լիրբ ու բոզի։- Anarat mardu zawak or cənani,
Čʻhaw(ata)m es tʻē i bičən nəmani,
Tʻē əndri i yaġēkē vat ’w alani,
Na xabac lini na šan lirb u bozi.
- Anarat mardu zawak or cənani,
- Անարատ մարդու զաւակ որ ծընանի,
- 1348 – 1351, Nersēs Palianencʻ, Gawazanagirkʻ Hṙomayecʻwocʻ papicʻ ew kayseracʻ [History of Roman Popes and Emperors, a translation of Martin of Opava’s Latin chronicle with additions] :[4]
- զի ծառայք եւ բիճք արքունեաց ոչ արասցեն գլերիկոսք
- zi caṙaykʻ ew bičkʻ arkʻuneacʻ očʻ arascʻen glerikoskʻ
- զի ծառայք եւ բիճք արքունեաց ոչ արասցեն գլերիկոսք
- sucker (an undesired stem growing out of the roots or lower trunk of a plant)
- 13th century, Girkʻ Vastakocʻ [Geoponica] :[5]
- Եւ ոմանք զբիճ մորճերն ի տակուցն մազմզկովն առնուն եւ տնկեն
- Ew omankʻ zbič morčern i takucʻn mazmzkovn aṙnun ew tnken
- Եւ ոմանք զբիճ մորճերն ի տակուցն մազմզկովն առնուն եւ տնկեն
Descendants
[edit]References
[edit]- ^ Ališan, Łewond (1873) Ansiz Antiokʻay [Assizes of Antioch, Crusader Law Code translated by Smbat Sparapet], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 28–29
- ^ Smbat Sparapet (1958) A. G. Galstyan, transl., Datastanagirkʻ [Law Code], Yerevan: HayPetHrat, page 49
- ^ Kostandin Erznkacʻi (1962) Armenuhi Srapyan, editor, Taġer [Poems], Yerevan: Academy Press, page 218
- ^ Ġazaryan, Ṙuben, Avetisyan, Henrik (2009) “բիճ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 119b
- ^ Ališan Ġ., editor (1877), Girkʻ vastakocʻ [Geoponica], Venice: S. Lazarus Armenian Academy, pages 142–143
Further reading
[edit]- Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “բիճ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, page 451b
- Klimov, G. A. (1998) Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages (Trends in linguistics. Documentation; 16), New York, Berlin: Mouton de Gruyter, page 14
Categories:
- Armenian terms inherited from Middle Armenian
- Armenian terms derived from Middle Armenian
- Armenian terms with audio links
- Armenian terms with IPA pronunciation
- Armenian lemmas
- Armenian nouns
- Armenian dialectal terms
- Armenian terms with quotations
- hy:Family
- Middle Armenian terms borrowed from Middle Georgian
- Middle Armenian terms derived from Middle Georgian
- Middle Armenian terms borrowed from Iranian languages
- Middle Armenian terms derived from Iranian languages
- Middle Armenian lemmas
- Middle Armenian nouns
- Middle Armenian terms with quotations
- axm:Family