Άγαλμα του κα

Άγαλμα Κα του φαραώ Χορ.

Το άγαλμα κα είναι ένα είδος αρχαίου αιγυπτιακού αγάλματος που σκοπό είχε να παρέχει ένα μέρος όπου μπορούσε να αναπαυτεί το κα (ζωτική δύναμη ή πνεύμα) ενός ατόμου μετά το θάνατο. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι το κα μαζί με το σώμα, το όνομα, το μπα (προσωπικότητα ή ψυχή), και το šwt (σουάτ, «σκιά»), αποτελούσαν τις πέντε πτυχές (συνθετικά μέρη) ενός ατόμου.

Σκοπός και χρήση

Μετά το θάνατο, η μη υλικές υποστάσεις της ψυχής πιστευόταν ότι απελευθερώνονταν από το σώμα, ελεύθερες να περιδιαβαίνουν τη γη, αλλά χρειάζονταν το φυσικό σώμα ή ένα υποκατάστατο, τέτοιο όπως το άγαλμα κα για να επιστρέψουν σε αυτό μόνιμα.

Τα αγάλματα κα μπορούσαν επίσης να έχουν τη χρήση της σε μνήμη του νεκρού ερήμην του. Για παράδειγμα, στην Άβυδο στήνονταν εκατοντάδες αγάλματα κα για να μπορούν (μέσω αυτών) οι νεκροί να συμμετέχουν στους ετήσιους εορτασμούς για την ανάσταση του Όσιρι.

Καθώς οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι τα αγάλματα μπορούσαν με μαγικό τρόπο να αντιληφθούν τον τρόπο, αναζωογονιούνταν τελετουργικά από τους ιερείς με ένα ειδικό τελετουργικό, την Τελετή ανοίγματος του στόματος. Στην πλήρη μορφή της στην τελετή αυτή, αγγίζονταν με τελετουργικά αντικείμενα το στόμα, η μύτη, και τα αυτιά του αγάλματος, ώστε να αποκατασταθούν σ’ αυτό οι αντίστοιχες αισθήσεις.

Σχέδιο και κατασκευή

κα σε ιερογλυφικά

Τα αγάλματα κα φτιάχνονταν συνήθως από ξύλο ή πέτρα και κάποιες φορές ζωγραφίζονταν ώστε να μοιάζουν στον ιδιοκτήτη τους, ώστε να ενδυναμωθεί η πνευματική σύνδεση και διατηρηθεί η μνήμη του ατόμου στην αιωνιότητα. Πολλές φορές αγάλματα κα τοποθετούνταν σε ταφικούς ναούς ή ναΐσκους και ιερά, φτιαγμένα για αυτό το σκοπό, και μπορούσαν να ήταν καλυμμένα με επιγραφές. Όπως ισχύει για το μεγαλύτερο μέρος της αρχαίας αιγυπτιακής αγαλματοποιίας, τα αγάλματα κα είχαν αυστηρά ίσια μπροστά στάση κοιτώντας εντελώς ίσια μπροστά. Είτε καθισμένα είτε όρθια, η στάση τους φανερώνει την ανάγκη το άγαλμα να "βλέπει" τον πραγματικό κόσμο μπροστά του, και να ανταποκρίνεται σε ένα ιδεατό στάνταρτ ομορφιάς και τελειότητας.

Το ιερογλυφικό για το κα είναι ένα ζευγάρι υψωμένα χέρια. Κάποιες φορές αναπαριστάται στο κεφάλι του αγάλματος κα για να ενισχύσει το σκοπό που επιτελεί το άγαλμα.

Βιβλιογραφία

• Oakes, Lorna (2003). Ancient Egypt:: An Illustrated Reference to the Myths, Religions, Pyramids and Temples of the Land of the Pharaohs. New York: Barnes & Noble. ISBN 0-7607-4943-4. 
• Robins, Gay (1998). The Art of Ancient Egypt. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 0-674-00376-4. 
• Stierlin, Anne· Stierlin, Henri (1995). The Pharaohs Master-Builders. Vilo International. ISBN 2-87939-020-6.