Nyuɔɔny

Tɛ̈dë, aye cɔl bɛ̈ɛ̈k; ee tuɛny dɛ̈l ye kömbuk(fungus thoŋ Dïŋlïth) bɛ̈i. Bï nyuɔɔny thööŋ, ke ee rot looi kaye këcï kuuk thitlual cï toŋic wälä tootic. Cuɔi ë nhiëm ee rot looi alɔŋ dɛ̈l wälä guöp abak cï ɣook tɔ̈ nhïm thïn. Kïttuany ne nyuɔɔny aa röt jɔɔk nïn 15 cök ciën ka raan cï wuɔɔk ee yen. Nyuɔɔny alëu bï guöp thöŋic ebɛ̈n ne kaamic, cimënë nhom, dɛ̈l, ayual, ku thar. Tëcït tënë kämbuk thiärŋuan(40) aye nyuɔɔny bɛ̈i tɛ̈në kɔc. Kekä aye kuat abaŋ ye Dïŋlïth cɔl Truaikophaiton(trichophyton), maikrosporiɔ̈m (microsporium), wälä epïdɛrmophaiton (epidermophyton). Nyuɔɔny alëu bï lac yök ɣɔ̈ɔ̈n ye kɔc juëc waak thïn. Thuëcthuëc ye kɔc röt gɔɔt thin cïmënë jöt, gɔ̈t rot kek läi, töc ku ŋɔ̈ɔ̈ŋ atïtguöp. Nyuɔɔny ee rot thïɔ̈i kaam kɔc ku läi. Cäär nyuɔɔny ee tɔ̈u ne kïtke yïïc. Ŋiëcde aya lɔn yen nyuɔɔny yen cï raan dɔm ee ku bä adiɔ̈ŋ dɛ̈l abak cï nyuɔɔny raan dɔm thïn ŋoot ku tïŋ wälä cɛɛr macarlanip(microscope). Tiët rot ee nyuɔɔny ee ku bï dɛ̈l cɔl aye rëël kɔukɔu, pɛ̈n cäthcök ku täu käŋraan rot (personal items). Döc ee nyuɔɔny eku bï raan guup wal kämbuk nök cimënë miökwäl ye tac raan guöp cït Klotruimazol (clotrimazole), wälä mïkonazol (miconazole). Na ye nyuɔɔny tɔ̈u dɛ̈l nhomic, ka wal kämbuk cït flukonazol (fluconazol) ye dek abï wïc.

Kïttuany Awuɔɔk ë guöp ne nyuɔɔn alëu bï kït thitlual cï butbei but tootic bɛ̈i. Awuɔɔk ë dɛ̈l ne cök alëu bï raan dɔm uŋuan ku awuɔɔk ë dɛ̈l ne juny ee raan mät nyuɔɔny ë juny aya. Awuɔɔk ë riöp acɔl ugual, ku aye Dïŋlïthh cɔl ‘onchomycosis,’ ku yen ee riöp rithic ku cɔl kek aye cɔ̈twei röt. Ugual agäk tënë kɔc ŋuën juëc, tëcït tënë 20% cinëkɔc cï wuɔɔk ne kaam kënë-ic. Läi ku luɔny, cimënë jɔ̈k ku kubureen aye nyuɔɔny ɣook aya, ku tuanyden alëu bï rot tɛkpiny kaam kɔc ku kek, kënë ee nyuɔɔny cɔl aye tuɛnyläi.

Kïtke nyuɔɔny nhïïm akïk: • Kïn thit, cït kuaac, ku ye yiil arët ku acï butbei. • Kït cï buötbei alëu bïk thiɛtlual apɛi ke thook aɣeer wälä thöŋkë kek katib. • Kït kök aa luök wälä looi kë röt abuɔ̈t. • Baat nhom alɔŋ dɛ̈l ku nhiëm thiök nyïn nhom tueŋ ee rot looi. • Riöp aya aye dhiɔŋ, ku cool kek ku cɔl kek aye ŋaŋ.

Käŋyebɛ̈I nyuɔɔny Kämbuk aye pïïr ɣɔ̈n tiɔpic, ku ɣɔ̈n mor cimënë ɣɔ̈ɔ̈t ye kɔc thuëc war alɛ̈thïn wälä agerem ye kɔc ɣɔ̈cthin many cït atuny aköl ye cɔl, ‘tanning bed’ thoŋ Dïŋlïth, wärcïbuth (swimming pool) ye kɔc kuanŋthïn ku kaam dɛ̈l cï ye yic mat. Kuat nyuɔɔny ye dɛmatophaitosis thiɔ̈i ee kɔc liäp alɔŋ makana thuëc ye kɔc ke gup rïcthïn kïc tɔc wäl nyuɔɔny nyai, wälä römröm alanhlaak, alɛ̈thceŋ ku warcök.

Gëlwei nyuɔɔny Wëët ye gam akin: • Päl römröm alɛ̈th ye ceŋ, luɔ̈ŋthuëc, alɛ̈thlaak wälä maläyat tɔ̈c. • Wak alɛ̈th pïu tucic naŋic adaracuɔl cï lïäp kek wal kämbuknök ye deet lɔn cï kek wuɔɔk ne kämbuk. • Päl cäthcök, ceŋ war lajik ɣɔ̈t ye kɔc war alɛ̈thïn ku ceŋ thïpinyï wär yɔu • Päl gɔ̈t läi naŋ dɛ̈l cï baat, erin lëu bï kek kämbuk muk ke gup.

Döc Nyuɔɔny Wal näk kämbuk (antifungal) ye gam aa kë ye tac cimënë mïkonazol, ketokonazol, wälä tolnaftate ye ke tac arakrou akältökic ɣet të jiël kït nyuɔɔny---kaam nïn kadhorou arak rou (nïn 14). Wal ye tac guöpic abï muökthïn tɛ̈cït tënë nïn ka 7 ne jäl kït cök ciëën erin ku bï kït cuk cɔl aben pääc. Kaya, ke döc de nyuɔɔny abuk ëlä ke nïn 14, agut tɛ̈ ɣeet yen 21. Na cï nyuɔɔny yiëc eraan guöp cimënë nyuɔɔny nhom, raan abï guup wäl ye dek bï tuany la nök ë guöpic. Ku bï nyuɔɔny gɛ̈lwei bï kɔc cï ɣok aruath, aaka kuaac wälä dɛ̈l nyuɔɔny acï bï gɔɔt kɔc cin epath, ku guiërguöp cimënë lök ë cin ku laak akölköl abï dhiɛl looi.