Plas Penmynydd
| Math | ffermdy  |
|---|---|
LL-Q9309 (cym)-RandomWilliams1908-Plas Penmynydd (Q17742498).wav | |
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Penmynydd |
| Sir | Penmynydd a Star |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 35.3 metr |
| Cyfesurynnau | 53.2524°N 4.25595°W |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II*, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Manylion | |
Yn 1576 y codwyd Plas Penmynydd a hynny gan deulu'r Tuduriaid ym Mhenmynydd, Ynys Môn ar safle plasdy cynharach, tua dwy filltir o Lanfair Pwllgwyngyll. Yma y ganwyd Owain Tudur, priod Catrin o Valois. Mae'r plasty, bellach, mewn dwylo preifat.
Ymwelodd y bardd Iolo Goch â'r plasdy rhywbryd yn y cyfnod 1367-82. Mae'n moli croeso hael Goronwy ap Tudur Fychan (Gronw Fychan) ac yn cymharu Penmynydd i aelwyd llys Urien Rheged:
Cyntaf lle'r af, llew a rydd,
Caer Pen Môn, carw Penmynydd,
Tŷ, gwelais gynt, teg wiwle,
Tudur Llwyd, da ydyw'r lle;
Yno mae, heb gae ar ged,
Ail drigiant aelwyd Rheged.[1]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwaith Iolo Goch, gol. Dafydd Johnston (Caerdydd, 1988), cerdd V, ll.47-52