Patrijarh srpski Pavle

Spomenik patrijarha Pavla između crkve svetog Marka i okretnice tramvaja br. 6 u Beogradu, park Tašmajdan. Lokcija spomenika je takva jer je patrijarh bio skroman i sam je koristio gradski prijevoz. Narod je negativno reagovao na izgled spomenika, kada je postavljen u novembru 2018. godine

Patrijarh srpski Pavle (svjetovno ime Gojko Stojčević) bio je 44. vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve od 1990. do 2009. godine.

Njegovo puno ime i titula glasili su Njegova svetost arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski gospodin Pavle.

Biografija

Rođen je 11. septembra 1914. godine u selu Kućanci kod Donjeg Miholjca (Austro-Ugarska, danas Republika Hrvatska) u zemljoradničkoj porodici, a preminuo je 15. novembra 2009 na Vojno medicinskoj akademiji u Beogradu. U Kućancima je završio osnovnu školu, a nižu gimnaziju u Tuzli. U Šestoj muškoj gimnaziji u Beogradu koju je pohađao vanredno, da bi mogao da uporedo upiše i Medicinski fakultet, položio je ispit zrelosti. Šestorazrednu Bogosloviju završio je u Sarajevu 1936, a Bogoslovski fakultet u Beogradu, gdje je prethodno završio i dvije godine Medicinskog fakulteta.

Rano je ostao bez roditelja - otac je otišao na rad u SAD, tamo je dobio tuberkulozu i "vratio se kući da umre" kad je dječaku bilo tri godine, a isto se ubrzo dogodilo i s majkom. Odgojila ga je tetka. Shvativši da je dijete "vrlo slabašno", poštedjela ga je seoskih poslova i tako mu omogućila da se školuje: iako je malo Gojko bio sklon "predmetima gdje ne mora da memoriše, kao što su matematika i fizika", iako je iz vjeronauke imao tanku dvojku, uticaj rodbine je prevagnuo i njegov konačan izbor bio je bogoslovija. Poslije Tuzle i Sarajeva, tokom Drugog sv. rata dospijeva u Beograd, gdje najprije radi na građevinama, a zatim, zbog slabog zdravlja, počinje svoj monaški život.

On počinje s monaškim životom u manastiru Svete Trojice u Ovčaru i ujedno radi kao vjeroučitelj djeci izbjeglicama u Banji Koviljači. Izvjesno vrijeme proveo je u manastiru Vujan. Zamonašen je u manastiru Blagovještenju 1946. godine, kada je unapređen u čin jerođakona. Od 1949. do 1955. bio je sabrat manastira Rače. Školsku godinu 1950/51. proveo je kao učitelj zamjenik u prizrenskoj Bogosloviji sv. Ćirila i Metodija. U čin jeromonaha unapređen je 1954, protosinđel je postao 1954, a arhimandrit 1957. Od 1955. do 1957. godine bio je na postdiplomskim studijama na Bogoslovskom fakultetu u Ateni. Izabran je za episkopa raško-prizrenskog 29. maja 1957. godine, a posvećen je 21. septembra 1957. godine, u beogradskoj Sabornoj crkvi. Čin posvećenja obavio je patrijarh srpski Vikentije. Za episkopa raško-prizrenskog ustoličen je 13. oktobra 1957. godine, u prizrenskoj Sabornoj crkvi.

U Eparhiji raško-prizrenskoj gradio je nove crkve, obnavljao stare i porušene, posvećivao i monašio nove svećenike i monahe. Starao se o Prizrenskoj bogosloviji, gdje je povremeno držao i predavanja iz crkvenog pjevanja i crkvenoslavenskog jezika. Često je putovao, obilazio i služio u svim mjestima svoje Eparhije. Sa kosovskim egzodusom, prizrenska Bogoslovija Svetog Kirila i Metodija je privremeno premještena u Niš, a sjedište Raško-prizrenske eparhije iz Peći u manastir Gračanicu.

Kao episkop raško-prizrenski svjedočio je u Ujedinjenim nacijama pred mnogobrojnim državnicima, o lošim međuetničkim odnosima na Kosovu i Metohiji.

Imajući u vidu zasluge na naučnom bogoslovskom polju, Bogoslovski fakultet Srpske pravoslavne crkve u Beogradu, dodijelio mu je 1988. godine zvanje počasnog doktora bogoslovlja.

3. decembra 1990. izabran je za patrijarha Srpske pravoslavne crkve, kada je na tom mestu nasledio patrijarha Germana. Novi, 44. patrijarh SPC rekao je tada: "Moje su snage slabe, to svi znate. Ja se u njih ne nadam. Nadam se u vašu pomoć, kažem i ponavljam, u pomoć Božju kojom me je on i do sada držao. Neka bude Bogu na slavu i na korist njegovoj crkvi i našem napaćenom narodu u ova teška vremena". Također je konstatirao i da "mi nemamo nikakav program patrijaršijske djelatnosti, naš program je Jevanđelje Hristovo".

Bavi se i naučnim radom. Objavio je monografiju o manastiru Deviču, Devič, manastir Svetog Joanikija Devičkog (1989, 1997), (drugo izdanje 1997). U Glasniku Srpske pravoslavne crkve, od 1972. godine objavljuje studije iz Liturgike u obliku pitanja i odgovora, od kojih je nastalo trotomno djelo Da nam budu jasnija neka pitanja naše vere, I, II, III (1998). Priređuje dopunjeno izdanje Srbljaka, koje je Sinod Srpske pravoslavne crkve izdao 1986. godine. Također, priređuje Hristijanskije prazniki od M. Skabalanoviča. Autor je i izdanja Trebnika, Molitvenika, Dopolniteljnog trebnika, Velikog tipika i drugih bogoslužbenih knjiga u izdanju Sinoda. Pitanja i odgovori čtecu pred preoizvodstvom objavljuje 1988. godine, a Molitve i molbe 1990. zaslugom patrijarha Pavla umnožen je u 300 primjeraka Oktoih iz štamparije Đurđa Crnojevića.

Patrijarh Pavle je dugo godina je bio predsjednik Komisije Svetog arhijerejskog sinoda za prijevod Svetog pisma Novog zavjeta, čiji je prvi prijevod, koji je službeno odobren od Crkve, objavljen 1984, a ispravljeno izdanje ovog prijevoda 1990. godine. Isto tako, bio je predsjednik Liturgičke komisije pri Svetom arhijerejskom sinodu, koja je pripremila i štampala Služebnik na srpskom jeziku.

Za vrijeme od kada je srpski patrijarh obnovljeno je i osnovano više eparhija. Obnovljena je Bogoslovija na Cetinju 1992. godine. Otvorena je 1994. godine Duhovna akademija Svetog Vasilija Ostroškog u Fočai i Bogoslovija u Kragujevcu 1997. godine, kao odsjek Bogoslovije Svetog Save u Beogradu. Osnovana je i informativna služba Srpske pravoslavne crkve Pravoslavlje Pres.

Pokrenuo je 1993. godine u Beogradu Akademiju za umjetnosti i konzervaciju, sa nekoliko odsjeka (ikonopis, freskopis, konzervacija), sljedećih godina nastava vjeronauke je vraćena u škole (2002), kao i Bogoslovski fakultet u okvire Beogradskog univerziteta iz koga su ga komunističke vlasti izbacile 1952. godine.

Od 13. novembra 2007. patrijarh Pavle bio je na liječenju u Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu, a 8. oktobra 2008. podnio je molbu Svetom arhijerejskom Saboru SPC da mu "zbog zdravstvenih razloga i nemoći" dozvoli da se povuče iz aktivne službe. Molba patrijarha Pavla na Saboru SPC 11. novembra 2008. nije usvojena. Preminuo je 15. novembra 2009. godine oko 10:45 u Beogradu u 96. godini.^[1]

Sahrana patrijarha Pavla (galerija)

Patrijarh Pavle je, po svojoj želji, sahranjen u manastiru Rakovici u Beogradu 19. novembra 2009. godine. Od 16. do 19. novembra, hiljade poštovalaca mu je odalo počast, satima čekajući u redu da uđu u Sabornu crkvu, gdje je bilo njegovo tijelo. Red se protezao od Saborne crkve, ulicom kralja Petra do Knez Mihailove i cijelom Knez Mihailovom do Terazija. To je pokazalo koliko je ovaj patrijarh bio cijenjen u narodu. Na dan sahrane litija s kovčegom je išla do hrama svetog Save na Vračaru, a zatim je kovčeg prevežen do manastira Rakovice.

Red poštovalaca patrijarha, 16. novembar 2009.
Trg Republike u Beogradu i početak Knez Mihailove ulice. Ljudi su u redu satima strpljivo čekali da stignu do Saborne crkve, 18. novembar 2009.
Red u dijelu Knez Mihailove ulice, 18. novembar 2009.
Kod Saborne crkve, 18. novembar 2009.
Na dan sahrane ispred Saborne crkve, 19. novembar 2009.
Špalir kod Saborne crkve
Poklopac mrtvačkog sanduka patrijarha Pavla naslonjen na zgradu Patrijaršije
Litija koja je krenula od Saborne crkve do hrama svetog Save
Katolički crkveni velikodostojnici ispred hrama svetog Save
Islamske vjerske vođe
Narod ispred hrama, kod Narodne biblioteke
Dio naroda ispred hrama svetog Save
Ophod oko hrama
Sahrana u manastiru Rakovica, 19. novembra 2009.