Комі

Комі
комі: Коми Республика
Герб Сцяг
Краіна	Расія
Гімн	National Anthem of the Komi Republic[d]
Уваходзіць у	Расія (1991—?)
Адміністрацыйны цэнтр	Сыктыўкар
Дата ўтварэння	24 мая 1991
Кіраўнік	Уладзімір Уйба[d]
Насельніцтва	▼720 610 чал. (2024)
Плошча	416 800 км²
Часавы пояс	MSD, UTC+03:00 і Еўропа/Масква[d]
Код ISO 3166-2	RU-KO
Код аўтам. нумароў	11
Афіцыйны сайт (руск.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Комі (Рэспубліка Комі) (комі: Коми Республика, руск.: Респу́блика Ко́ми) — суб'ект Расійскай Федэрацыі, размешчаны на паўночным усходзе еўрапейскай часткі Расіі. Сталіца — горад Сыктыўкар. Найбуйнейшыя гарады: Ухта, Пячора, Інта, Усінск, Саснагорск, Вуктыл.

Геаграфія

Рэспубліка размешчана на захадзе ад Уральскіх гор, на паўночным захадзе Заходне-Сібірскай раўніны, на крайнім паўночным усходзе Еўрапейскай часткі Расійскай Федэрацыі ў межах Пячорскай і Мезенска-Вычагодскай нізін, Сярэдняга і Паўднёвага Цімана, заходніх схілаў Уральскіх гор (Паўночны, Прыпалярны і Палярны Урал).

Тэрыторыя рэспублікі распасціраецца ад Паўночных Увалаў на поўдні да Пай-Хоя на паўночным усходзе (паміж 59°12' і 68°25' паўночнай шыраты), ад Пінега-Мязенскага міжрэчча на захадзе да водападзелу басейнаў рэк Пячоры і Абі, які праходзіць па Уральскім хрыбце на ўсходзе (паміж 45°25' і 66°10' усходняй даўгаты).

Лясы займаюць больш 70 % тэрыторыі, балоты — каля 15 %. 32 800 км² на Паўночным Урале пакрытыя некранутымі лясамі. Унікальная тэрыторыя — Пячора-Ілыцкі запаведнік. У 1985 годзе запаведнік быў уключаны ў спіс біясферных. Праз дзесяць гадоў, па рашэнні ЮНЕСКА, запаведнік з ахоўнай і буфернай зонамі і нацыянальны парк «Югыд У», аб'яднаныя пад агульнай назвай «Некранутыя лясы Комі», былі занесеныя ў спіс аб'ектаў Сусветнай культурнай і прыроднай спадчыны.

• Межы: Ненецкая аўтаномная акруга (поўнач, паўночны ўсход), Ямала-Ненецкая аўтаномная акруга (паўночны ўсход, усход), Ханты-Мансійская аўтаномная акруга (паўднёвы ўсход, поўдзень), Свярдлоўская вобласць (поўдзень), Пермскі край (поўдзень), Кіраўская вобласць (поўдзень, паўднёвы захад, захад), Архангельская вобласць (паўночны захад, поўнач).

Рэкі і азёры

Асноўныя рэкі:

• Іжма
• Мезень
• Пячора
• Сысала
• Уса
• Вашка
• Вычагда
• Вым
• Сіндарскае возера
• Ямвозера

Карысныя выкапні

На тэрыторыі рэспублікі здабываецца вугаль, нафта, прыродны газ, золата і дыяменты.

Клімат

Зіма даволі доўгая і халодная, лета, хоць і кароткае, але цалкам цёплае.

• Сярэдняя тэмпература студзеня: −17 °C (у паўднёвай частцы) і −20 °C (у паўночнай частцы)
• Сярэдняя тэмпература ліпеня: +11 °C (у паўночнай частцы) і +15 °C (у паўднёвай частцы)
• Ападкі: ад 700 мм у год.

Адміністрацыйны падзел

Рэспубліка дзеліцца на 14 раёнаў:

• Іжэмскі раён
• Княжпагосцкі раён
• Кайгародскі раён
• Карткяроскі раён
• Прылузскі раён
• Саснагорскі раён
• Сыктыўдзінскі раён
• Сысольскі раён
• Троіцка-Пячорскі раён
• Удорскі раён
• Усць-Вымскі раён
• Усць-Куломскі раён
• Усць-Цылемскі раён
• Ухцінскі раён

Найбуйнейшыя гарады Сыктыўкар, Ухта, Варкута.

Дэмаграфія

• Насельніцтва: 1 018 674 (2002)
  • Гарадское: 766 587 (75,3 %)
  • Сельскае: 252 087 (24,7 %)
  • Мужчыны: 488 316 (47,9 %)
  • Жанчыны: 530 358 (52,1 %)
• Жанчын на 1000 мужчын: 1086
• Сярэдні ўзрост: 34,5 г.
  • Гарадскога насельніцтва: 33,7 г.
  • Сельскага насельніцтва: 36,8 г.
  • Мужчын: 32,3 г.
  • Мужчын: 36,8 г.
• Колькасць прыватных гаспадарак: 381,626 (з 992 612 чалавек)
  • Гарадскіх: 289 854 (з 749 329 чалавек)
  • Сельскіх: 91 772 (з 243 283 чалавек)
• Статыстыка аховы здароўя (2005)
  • Нараджэнняў: 10 975 (каэфіцыент нараджальнасці 11,1)
  • Смярцей: 15 074 (каэфіцыент смяротнасці 15,2)

• Этнічны склад насельніцтва

	перапіс 1926	перапіс 1939	перапіс 1959	перапіс 1970	перапіс 1979	перапіс 1989	перапіс 2002
Комі	191 245 (92,2 %)	231 301 (72,5 %)	245 074 (30,4 %)	276 178 (28,6 %)	280 798 (25,3 %)	291 542 (23,3 %)	256 464 (25,2 %)
Рускія	13 731 (6,6%)	70 226 (22,0%)	389 995 (48,4%)	512 203 (53,1%)	629 523 (56,7%)	721 780 (57,7%)	607 021 (59,6%)
Украінцы	34 (0,0%)	6010 (1,9%)	80 132 (9,9%)	82 955 (8,6%)	94 154 (8,5%)	104 170 (8,3%)	62 115 (6,1%)
Беларусы	11 (0,0 %)	3323 (1,0 %)	22 339 (2,8 %)	24 706 (3,1 %)	24 763 (2,2 %)	26 730 (2,1 %)	15 212 (1,5 %)
Татары	32 (0,0 %)	709 (0,2 %)	8459 (1,0 %)	11 906 (1,5 %)	17 836 (1,6 %)	25 980 (2,1 %)	15 680 (1,5 %)
Немцы	15 (0,0 %)	2617 (0,8 %)	19 805 (2,5 %)	14 647 (1,8 %)	13 339 (1,2 %)	12 866 (1,0 %)	9246 (0,9 %)
Іншыя	2246 (1,1 %)	4810 (1,5 %)	40 395 (5,0 %)	42 207 (4,4 %)	49 948 (4,5 %)	67 779 (5,4 %)	52 936 (5,2 %)

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Комі