Герхард Эртль

Герхард Эртль
ням.: Gerhard Ertl
Дата нараджэння	10 кастрычніка 1936(1936-10-10)[…] (88 гадоў)
Месца нараджэння	Штутгарт, Трэці рэйх[…]
Грамадзянства	Германія
Род дзейнасці	фізік, хімік, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна Гановерскі ўніверсітэт HU Berlin Свабодны ўніверсітэт Берліна
Альма-матар	Штутгарцкі ўніверсітэт (1957) Парыжскі ўніверсітэт (1958) Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна (1959) Штутгарцкі ўніверсітэт (1961) Мюнхенскі тэхнічны ўніверсітэт (1965) Max Planck Institute for Intelligent Systems[d] Гімназія Ёгана Кеплера[d] Гановерскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Heinz Gerischer[d]
Член у	Леапальдзіна Аўстрыйская акадэмія навук Папская акадэмія навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Баварская акадэмія навук Акадэмія навук і мастацтваў Паўночнага Рэйна-Вестфаліі[d] BBAW[d] Еўрапейская акадэмія[d] Польская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Эдынбургскае каралеўскае таварыства
Узнагароды	Фарадэеўская лекцыя[d] (2007) медаль Рудольфа Дызеля[d] прэмія Ота Гана[d] (2007) Alwin Mittasch Prize[d] (1990) прэмія Вольфа па хіміі (1998) прэмія імя Лейбніца[d] (1991) ганаровы доктар Берлінскага ўніверсітэта імя Гумбальта[d] (16 студзеня 2009) Bunsen Medal[d] (1992) Carl-Engler-Medal[d] (1996) Carl Friedrich Gauss Medal[d] (1985) Liebig Medal[d] (1987) Зала славы нямецкіх даследаванняў[d] (2015) Karl Ziegler Prize[d] (1998) Прэмія Японіі[d] (1992) Прэмія стагоддзя[d] (1985) honorary doctor of the Maria Curie-Skłodowska University[d] (6 мая 2011) honorary doctor of the Ruhr University Bochum[d] honorary doctor of the University of Münster[d] ганаровы доктар Лёвенскага каталіцкага ўніверсітэта[d] Bourke Award[d] (1991) Medard W. Welch Award[d] (1995) Прэмія Еўрафізіка[d] (1992)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Герхард Эртль (ням.: Gerhard Ertl; нар. 10 кастрычніка 1936(1936-10-10)^[…], Штутгарт^[…]) — нямецкі вучоны-хімік, кіраўнік Інстытута Фрыца Габера Таварыства Макса Планка (1986—2004), ганаровы прафесар, лаўрэат прэміі Вольфа па хіміі (1998), лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі 2007 года.

Біяграфія

Герхард Эртль нарадзіўся ў Штутгарце. З 1955 да 1957 года ён вучыўся ў тэхнічным універсітэце Штутгарта, затым у Парыжскім універсітэце (1957—1958) і Мюнхенскім універсітэце імя Людвіга і Максімільяна (1958—1959).

Пасля прысуджэння звання доктара філасофіі, ён стаў асістэнтам і лектарам у Мюнхенскім тэхнічным універсітэце (1965—1968). З 1968 па 1973 год Герхард Эртль быў прафесарам і дырэктарам у Гановерскім тэхнічным універсітэце. Быў таксама прафесарам у інстытуце фізічнай хіміі Універсітэта імя Людвіга і Максіміліяна ў Мюнхене (1973—1986). На працягу 1970-х і 1980-х гадоў вучоны чытаў лекцыі ў Каліфарнійскім тэхналагічным інстытуце, ва ўніверсітэце Вісконсін-Мілуокі і Каліфарнійскім універсітэце ў Берклі. У 1986 годзе ён стаў прафесарам у Вольным універсітэце Берліна і ў Берлінскім тэхнічным універсітэце.

У 1986 годзе Герхард Эртль заняў пасаду дырэктара Інстытута Фрыца Габера Таварыства Макса Планка, які ўзначальваў да 2004 года. У 1996 годзе ён стаў прафесарам у Берлінскім універсітэце імя Гумбальта.

Навуковыя даследаванні

Герхард Эртль дэталёва даследаваў малекулярны механізм каталітычнага сінтэзу аміяку на жалезе (працэс Габера-Боша) і каталітычнага акіслення монааксіду вугляроду на паладый. Ён адкрыў важную з’яву вагальных рэакцый на плацінавых паверхнях і, выкарыстоўваючы фотаэлектронны мікраскоп, упершыню сфатаграфаваў вагальныя змены ў структуры паверхні і пакрыцці, якія адбываюцца ў ходзе рэакцыі.

Узнагароды і званні

Эртль падзяліў з Габорам Саморжаем з Каліфарнійскага універсітэта ў Берклі прэмію Вольфа па хіміі ў 1998 годзе за «асаблівы ўклад у галіне навукі аб паверхнях у цэлым і за тлумачэнне фундаментальных механізмаў гетэрагенных каталітычных рэакцый на асобнай крышталічнай паверхні ў прыватнасці».

Герхард Эртль атрымаў Нобелеўскую прэмію па хіміі ў 2007 годзе за даследаванні хімічных працэсаў на цвёрдых паверхнях.

Член Германскай акадэміі прыродазнаўцаў «Леапальдзіна» (1986), Папскай акадэміі навук (2010), член-карэспандэнт Аўстрыйскай акадэміі навук (2001), замежны член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (2002), Расійскай акадэміі навук (2011).

Цікавыя факты

У гонар Герхарда Эртля ў 2011/2012 навучальным годзе была праведзена Міжнародная алімпіяда па асновах навук (па хіміі).

Спасылкі

• Інфармацыя на сайце Нобелеўскага камітэта (англ.)
• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Герхард Эртль