Кафыр
| Иман шарттары |
| Исламдың биш нигеҙе |
| Шәхестәр |
Кафыр, икенсе әйтелеше кәфер (ғәр. كافر — динһеҙ, башҡа дин кешеһе), йәки гяу́р (төр. gävur[1] — иманһыҙ) — Исламда көфөрлөк ҡылған кешегә ҡарата ҡулланылған термин. Ислам тәғлимәте буйынса,улар Аллаһы тәғәләнең берлеген һәм Мөхәммәт с.ғ.с.-дең рисәләт (рәсүллек) миссияһы инҡар иткән, ахырызаманда терелеүгә, Ҡиәмәт көнөнә, йәһәннәмгә һәм йәннәткә ышанмаған кешеләр[2].
Этимологияһы
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Урыҫ теленә «кафыр» йәки «кәфир» һүҙе күбеһенсә «неверные» йәиһә «неверующие» тип тәржемә ителә. Был осраҡта мосолман булмағандар күҙҙә тотола[3], шул уҡ ваҡытта йәһүд дине һәм христиан дине вәкилдәре өсөн махсус термин — «Китап әһелдәре» (ғәр. اهل الكتاب — әһле әл-Китаб) тигән төшөнсә бар, сөнки улар формаль яҡтан тулыһынса кафыр түгел тип һанала [4].
Этимология йәһәтенән «кафыр» һүҙенә яҡын «гяур» (төр. gâvur — динһеҙ; ғәр. الكافرون) тигән һүҙ ҙә бар, мосолмандарҙың башҡа диндәгеләргә ҡарата ҡулланылған һүҙе (башлыса Урта быуаттарҙа)[1], Ожегов Сергей Иванович һүҙлегендә — "магометан"дарҙа башҡа дин кешеләренә бирелгән ҡушамат тип әйтелә[5]. Филолог һәм тәржемәсе Комлев Николай Георгиевич аңлатыуынса, «гяур» (giwr) төрөктәрҙең фарсынан алған gäbr һүҙенән алынған. Был һүҙ менән улар зороастризм утҡа табыныусыларын атай[6]. Урыҫ яҙыусыһы, энциклопедист Михельсон Алексей Давидович та ошо уҡ фекерҙә [7]. Лингвист, лексикология белгесе Крысин Леонид Петрович «гяур» һүҙе ғәрәптән - фарсыға, фарсынан төрөктәргә үҙгәреп килеп еткән тип һанай[8]. Кемдәрҙер был һүҙ туранан-тура ғәрәп теленән ингән тип иҫәпләй[9] "Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона" буйынса, «гяур» — «ғәрәп телендәге „Kiafir“ (мәжүси) һүҙенән боҙолоп килеп ингән»[10].
Ҙур энциклопедик һүҙлек кафыр һүҙе Афғанстан һәм Пакистан араһындағы Нуристан (Кафиристан) виләйәте кешеләренә ҡарата ҡулланылған тип аңлата[11], улар XIX быуат аҙағынаса ислам ҡабул итмәй йәшәгән.
Шулай уҡ ҡара
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]Иҫкәрмәләр
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- ↑ 1,0 1,1 Словарь иностранных слов. / 6-ое изд., перераб. и доп.— М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1964. — 784 с.
- ↑ Али-заде, А. А. Кяфир // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — 3000 экз. — ISBN 5-98443-025-8 (рус.).
- ↑ * Кафир // Ефремова Т. Ф. Новый словарь русского языка. Толково-словообразовательный. — М.: «Русский язык», 2000.
- Неверный // Ефремова Т. Ф. Новый словарь русского языка. Толково-словообразовательный. — М.: «Русский язык», 2000.
- ↑ Цитата: «Если вступаете в спор с людьми Писания, то ведите его наилучшим образом. Это не относится к тем из них, которые поступают несправедливо. Скажите: „Мы уверовали в то, что ниспослано нам, и то, что ниспослано вам. Наш Бог и ваш Бог — один, и мы покоряемся только Ему“». (Перевод смыслов 29:46)
- ↑ Ожегов С. И. «Словарь русского языка». Около 53 000 тысяч слов. / 8-ое изд., стереотип. — М.: Издательство «Советская энциклопедия», 1970. — 900 с.
- ↑ Гяур — (тур. giwr — неверный < перс. — «почитатель огня») — пренебр. у мусульман: иноверец, неверный, христианин. — Комлев Н. Г. Словарь иностранных слов. — М., 2006.
- ↑ Гяур — тур. Испорченное турками слово гебр, гебер: огнепоклонник. — Михельсон А. Д. Объяснение 25 000 иностранных слов, вошедших в употребление в русский язык, с означением их корней. — М., 1865.
- ↑ Гяур — а, м., одуш. (тур. giaur < перс. gäbr < араб. kāfir неверный). Презрительное название иноверца у мусульман. — Крысин Л. П. Толковый словарь иностранных слов. — М: Русский язык, 1998.
- ↑ Гяур — [тур. < ар.] — у мусульман — общее название всех иноверцев — Большой словарь иностранных слов. — М.: Издательство «ИДДК», 2007.
- ↑ Гяур // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
- ↑ Кафиры 2019 йыл 11 декабрь архивланған. // Большой энциклопедический словарь
Әҙәбиәт
[үҙгәртергә | сығанаҡты үҙгәртеү]- Али-заде, А. А. Кяфир // Исламский энциклопедический словарь. — М. : Ансар, 2007. — 400 с. — (Золотой фонд исламской мысли). — 3000 экз. — ISBN 5-98443-025-8 (рус.).
- Гогиберидзе Г. М. Исламский толковый словарь. — Ростов н/Д: Феникс, 2009. — 266 с. — (Словари). — 3000 экз. — ISBN 978-5-222-15934-7.
- Ньюби Г. Краткая энциклопедия ислама = A Concise Encyclopedia of Islam / Пер. с англ.. — М.: Фаир-пресс, 2007. — 384 с. — 3000 экз. — ISBN 978-5-8183-1080-0.
- Гяур // Брокгауз һәм Ефрондың энциклопедик һүҙлеге: 86 томда (82 т. һәм 4 өҫтәмә том). — СПб., 1890—1907. (рус.)
