Dolnop
An dolnop o dumaratong[1][2] (o tsunami) serie nin mga tubig alon na resulta nin pag'ulà kan kanigoan na tubig, parati kan dagat, o siring man sa mga mahiwas na danaw. Huli sa kanigoan na na'ulà na tubig asin huli sa sobrang kusog kan pagrasay kaini, an dolnop naratak nin makuri sa mga lugar na harani sa mga kusa.
Mga linog, pagtuga nin bulkan, asin mga pagbuag sa irarom nin tubig (kaiba na diyan an pagpaputok nin nuklear na bomba), mga pagtupas kan mga bukid, pagtampawak kan mga meteorite haleng langit asin iba pang mga pagdisturbo sa ibabaw asin irarom kan tubig natao nin posibilidad na magmukna nin dolnop.
Linog asin dolnop kan 2004 sa Dagat Indyano
[baguhon | baguhon an source]Idtong nangyaring linog asin dolnop kan taon 2004, Desyembre 26 iyo na daa an pinakamakusog asin pinakamangirhat na ratak dinara sa bilog na historya kan kinaban. An episentro kan linog na ini yaon sa kusang bandang solnopan kan Sumatra, Indonesya. An binunga kaining dolnop inapod na Indian Ocean tsunami, South Asian tsunami, Indonesian tsunami, an Paskong tsunami asin Boxing Day tsunami. An linog nagresulta sa mga dolnop sa mga kusa kan mga pampang-dagat na nasyon naghahanggilid sa Dagat Indyano, nagkawsa nin pagkagadan kan mga 230,000 katawo sa 14 estado, binagonas an mga komunidad sa gilid dagat nin mga alon nag'abot 30 metro (100) pye an langkaw. Ini na an pinakagrabeng hugmak nin katalaghan. An Indonesya an pinaka nagrabe, nasundan kan Sri Lanka, Indya, asin Tailandya.[3][4]
Nangyaring mga dolnop sa Filipinas
[baguhon | baguhon an source]Sa panahon nin Filipinas kan ini kolonya pa kan Espanyol, sinasabing 21 nang dolnop an naglamasa poon kan taon 1749. An pinakamangirhat nangyari kan Agosto 16, 1976 kun saen an makusog na linog sa Golpong Moro na may magnitud na 8 nagbungkaras. Igdi, 4,381 katawo an nagkagaradan kan magrasay an dolnop na may 9 metro an taas.[5]
Mga toltolan
[baguhon | baguhon an source]- ↑ dumaratong.Vocabulario de la lengua bicol.[1].Kinua 27-04-15
- ↑ dumaratong.Daratangan na Olay. Adrados, Jerry Escoto. 2012. p. 107. ISBN 978-971-95468-0-1. Kinua 27-04-15
- ↑ [ https://www.britannica.com/event/Indian-Ocean-tsunami-of-2004]www.britannica.com. Kinua 2019-07-24
- ↑ [2]www.worldvision.org. Kinua 2019-07-24
- ↑ [3]www.worlddata.info/asia/philippines. Kinua 2019-07-24
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source]- Animació generada per ordinador d'un tsunami Archived 2005-01-05 at the Wayback Machine.
- International Tsunami Information Centre
- Tsunami Laboratoy of Novosibirsk
- Catàstrofes naturals: Tsunami
- ITIC Centre Internacional d'Informació de Tsunamis de la UNESCO Archived 2010-08-20 at the Wayback Machine.
- Centre d'alerta de tsunamis d'Alaska i la Costa Oest dels EUA Archived 2005-01-11 at the Wayback Machine.
- Centre d'alerta de tsunamis del Pacífic (Hawaii)
- Centre d'alerta de tsunamis del Japó
