Yan Sibelius

Yan Sibelius
Finlandiyalı bəstəkar
Doğum tarixi	8 dekabr 1865
Doğum yeri	Hämeenlinna, Finlandiya
Vəfat tarixi	20 sentyabr 1957 (91 yaşında)
Vəfat yeri	Järvenpää, Finlandiya
Vəfat səbəbi	beyin qansızması[d]
Uşaqları	6
Təhsili	Helsinki Universiteti
Fəaliyyəti	bəstəkar
Fəaliyyət illəri	1892-ci ildən
Üzvlüyü	ADR İncəsənət Akademiyası[d], Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası
sibelius.fi
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Yan Sibelius (d. 8 dekabr 1865 – ö. 20 sentyabr 1957) — XIX əsrin sonu ilə XX əsrin başlanğıcında klassik musiqi tarixində adı keçmiş qiymətli Finlandiyalı bəstəkar. Musiqisi Finlandiyanın milli şəxsiyyətində böyük rol almışdır.

Həyatı

Sibelius Hämeenlinnada Finlandiyanın Rus Böyük Dükalığında İsveçli bir ailənin oğlu olaraq dünyaya gəldi. Atası Christian Sibelius şəhərin həkimi, anasının adıysa Maria idi. Ailəsi arasında Janne olaraq bilinməsinə baxmayaraq, şagirdlik illərində dənizçiliklə məşğul olan əmisinin gətirdiyi yığınla kartla adının Fransızda deyildiyi kimi Yanı istifadə etməyə başladı. Yan daha 2 yaşındaykən atası tifodan həyatını itirdi. Bu kədər daha sonra iqtisadi çətinlikləriylə davam etdi. Atası həyatdaykən heç bir zaman əlindəki pulu yaxşı bir şəkildə xərcləməmiş, bu ailənin geriyə qalan üzvlərinin Marianın anasına aid bir evə daşınmasına səbəb olmuşdu. Bu evdə Yanın atasının ölümündən sonra bir körpə dünyaya gəlmişdi.

Yan, Hämeenlinnada məktəbə getdi və məktəbin orkestrında erkən yaşda çalmağa başladı. Bacısı və özündən kiçik qardaşı musiqi baxımından qabiliyyətliydi. Analarının də atalarının da ailələri musiqilə iç-içəydilər. Yanın atası Christian gitara çalırdı. Romantik, odandıq "möcüzə bir şəkildə saf" və yaxşı ürəkli bir adam olaraq bilinərdi. Daha sonra Sibelius: "... mənim içimdə saf olan hər şey, daxili məntiqdə əskik olsa belə mənim ruhuma çox şey ifadə edir." demişdir. Sibelius Akademiyasıda oxumuşdur və Sibelius Akademiyası adını Yan Sibeliusdan almışdır.

Sibelius ailəsinin Hämeenlinnadaki evi hal-hazırda bir muzeydir.

Orkestra üçün yazdığı əsərlər

• Kullervo, Symphony for soprano, Baritone, chorus and orchestra, Op.7 (1892)
• Ən Saga, Tone Poem for orchestra, Op.9 (1892)
• Karelia Overture for orchestra, Op.10 (1893)
• Karelia Suite for orchestra, Op.11 (1893)
• Rakastava ( The Lover) for male voices and strings or strings and Percussion, Op.14 (1893/1911)
• Lemminkäinen Suite (Four Legends from the K ala) for orchestra, Op.22 (1893) - these legends, which include The Swan of Tuonela, are often performed separately
• Skogsrået (The Wood Nymph), Tone Poem for orchestra, Op.15 (1894)
• Vårsång for orchestra, Op.16 (1894)
• Kung Kristian (King Christian), Suite from the incidental music for orchestra, Op.27 (1898)
• Sandels, improvisation for chorus and orchestra, Op.28 (1898)
• Finlandia for orchestra and optional chorus, Op.26 (1899)
• Snöfrid for reciter, chorus and orchestra, Op.29 (1899)
• Tülə synty (The Origin of Fire), Op.32 (1902)
• Symphony No. 1 in E minor for orchestra, Op.39 (1899/1900)
• Symphony No. 2 in D major for orchestra, Op.43 (1902)
• Violin Concerto in D minor, Op.47 (1903/1905)
• Kuolema (Vals Triste and Scene with Cranes) for orchestra, Op.44 (1904/1906)
• Dance intermezzo for orchestra, Op.45 / 2 (1904/1907)
• Pelléas et Mélisande, Incidental music / Suite for orchestra, Op.46 (1905)
• Pohjolan tytär ( Pohjola s Daughter), Tone Poem for orchestra, Op.49 (1906)
• Symphony No. 3 in C major for orchestra, Op.52 (1907)
• Svanevit (Swan-white), Suite from the incidental music for orchestra, Op.54 (1908)
• Nightride and Sunrise, Tone Poem for orchestra, Op.55 (1909)
• Dryadi (The Dryad) for orchestra, Op.45 / 1 (1910)
• Two Pieces from Kuolema for orchestra, Op.62 (1911)
• Symphony No. 4 in A minor for orchestra, Op.63 (1911)
• Two Serenades for violin and orchestra, Op.69 (1912)
• Bardem (The Bard), Tone Poem for orchestra and hərb, Op.64 (1913/1914)
• Luonnotar, Tone Poem for soprano and orchestra, Op.70 (1913)
• Aallottaret (The Oceanides), Tone Poem for orchestra, Op.73 (1914)
• Symphony No. 5 in E flat major for orchestra, Op.82 (1915, revised 1916 and 1919)
• OMA Maa (Our Fatherland) for chorus and orchestra, Op.92 (1918)
• Jordens Sang (Song of the Earth) for chorus and orchestra, Op.93 (1919)
• Symphony No. 6 in D minor for orchestra, Op.104 (1923)
• Symphony No. 7 in C major for orchestra, Op.105 (1924)
• Stormen ( The Tempest), Incidental music for soloists, chorus and orchestra, Op.109 (1925)
• Väinön virsi ( Väinö s song) for chorus and orchestra, Op.110 (1926)
• Tapiola, Tone Poem for orchestra, Op.112 (1926)
• Andante Festivo for string orchestra (1925/1930)

Digər əsərləri

• Viisi joululaulua, Op. 1, five Christmas songs (1895-1913)
• Seven Songs, Op.17, with lyrics by J. L. Runeberg, K.A. Tavaststjerna, Oscar Levertin, A.V. Forsman (Koskimies, Finnish surname), and Ilmari Calamnius (Kianto, Finnish surname). Composed between 1891 and 1904.
• Incidental music to Hjalmar Procopé's play Belshazzar s Feast, Op.51 (1906); this was mainly for orchestra but voices were called for in some places. He later rescored some sections of the incidental music as a purely Orchestral suite; in 1939 he wrote a new version of the section called "Solitude" (originally called "The Jewish Girl 's Song" in the incidental music) as a song, dedicated to Marian Anderson
• Voces intima, Op.56, string quartet (1909)
• Jääkärimarssi (1915)

Qaynaqlar

• Salokorpi, Sinikka (2004). Finland, N.W. Damme & SON