Kosmos (bitki)

Kosmos
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Kampanulidlər Dəstə: Astraçiçəklilər Fəsilə: Mürəkkəbçiçəklilər Yarımfəsilə: Asteroideae Triba: Coreopsideae Cins: Kosmos
Beynəlxalq elmi adı
Cosmos Cav., 1791
Şəkil axtarışı ITIS   37161 NCBI   41555 EOL   59364

Kosmos (lat. Cosmos) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Bitkinin vətəni Şimali və Cənubi Amerikanın tropik vilayətləridir. Növün adı yunan sözü olub, "bəzək" deməkdir. Kosmos cinsinin 25 növündən ikisi yaşıllaşdırmada geniş istifadə olunur. İkilələkli kosmos (C.bipinnatus) yabanı halda Meksikanın dağlarında bitir.1799-cu ildən gülçülükdə istifadə olunur. Sadə və çoxləçəkli, müxtəlif rəngli hamaşçiçəkləri olub (ağ, çəhrayı, qırmızı), müxtəlif növləri vardır. Bozumtul-sarı kosmosun (C.sulphureus) hamaşçiçəkləri sarı və ya narıncı rəngdə olur. Bu növün vətəni Cənubi Afrika, Meksika və Braziliyanın dağ rayonlarıdır. Bu bitki növü torpağa tələbkardır. Birillik kosmos bitkisindən yaşıl çəpərlərin salınmasında istifadə edilir. Bozumtul-sarı kosmos növünün vaxtlı-vaxtında budanması, onun xarici görkəminin dekorasiya əsasında qurulmasına şərait yaradır. Bu bitkinin bir çox növləri Azərbaycanda becərilir.

Növləri

• Cosmos atrosanguineus (Hook.) Voss
• Cosmos bipinnatus Cav.
• Cosmos carvifolius Benth.
• Cosmos caudatus Kunth
• Cosmos concolor Sherff
• Cosmos crithmifolius Kunth
• Cosmos dahlioides
• Cosmos deficiens (Sherff) Melchert
• Cosmos herzogii Sherff
• Cosmos intercedens Sherff
• Cosmos jaliscensis Sherff
• Cosmos juxtlahuacensis Panero & Villaseñor
• Cosmos landii Sherff
• Cosmos linearifolius (Sch.Bip.) Hemsl.
• Cosmos longipetiolatus Melchert
• Cosmos mattfeldii Sherff
• Cosmos mcvaughii Sherff
• Cosmos microcephalus Sherff
• Cosmos modestus Sherff
• Cosmos montanus Sherff
• Cosmos nelsonii B.L.Rob. & Fernald
• Cosmos nitidus Paray
• Cosmos ochroleucoflorus Melchert
• Cosmos pacificus Melchert
• Cosmos palmeri B.L.Rob.
• Cosmos parviflorus (Jacq.) Pers.
• Cosmos peucedanifolius Wedd.
• Cosmos pringlei B.L.Rob. & Fernald
• Cosmos purpurens Sherff
• Cosmos purpureus (DC.) Benth. & Hook.f. ex Hemsl.
• Cosmos scabiosoides Kunth
• Cosmos schaffneri Sherff
• Cosmos sessilis Sherff
• Cosmos sherffii Melchert
• Cosmos steenisiae Veldkamp
• Cosmos sulphureus Cav.