Saltar al conteníu

Thor

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Thor
Personaxe d'Edda poética (es) Traducir
Información
Sexu masculín
Ocupación matadragones (es) Traducir
Conexones Mitoloxía nórdica y æsir (es) Traducir
Cónxuxe Járnsaxa (es) Traducir y Sif (es) Traducir
Padres Odín Jörð (es) Traducir y Fjörgyn (en) Traducir
Fíos Þrúðr (es) Traducir, Móði (en) Traducir y Magni (en) Traducir
Familiares Meili (es) Traducir, Viðarr (es) Traducir, Bragi (es) Traducir, Balder (es) Traducir, Höðr (es) Traducir, Hermóðr (es) Traducir y Vali (es) Traducir
[editar datos en Wikidata]

Thor (del nórdicu antiguu Þórr; Dzor, pronunciáu tradicionalmente n'español como Tor) ye'l dios del truenu na mitoloxía nórdica y xermánica. El so papel ye complexu yá que tenía influencia n'árees bien distintes, tales como'l clima, les colleches, la proteición, la consagración, la xusticia, trepar, los viaxes y les batalles.[1]

Una vegada que'l procesu de cristianización foi completáu, la figura de Thor foi demonizada pola creciente influencia de misioneros cristianos. Dempués de que'l cristianismu cimentárase, restos de la so fe caltiénense de forma clandestina principalmente n'árees rurales,[2] sobreviviendo asina hasta tiempos modernos nel folclor xermanu y más apocayá reconstruyíu nes sos diverses formes nel neopaganismu xermánicu.

Etimoloxía y oríxenes

[editar | editar la fonte]
Thor nuna ilustración de Arthur Rackham na obra escrita de Richard Wagner L'Oru del Rhin y La Valkiria (principios del s. XX.).

Etimoloxía

[editar | editar la fonte]

El nome del dios ye Þórr en nórdicu antiguu, Þunor n'anglosaxón, Thunaer en saxón antiguu, Donar en holandés antiguu y antiguu altu alemán y þunraR en protonórdicu.[3][4]

Toes estes formes deriven del protoxermánicu *Þunraz.[5] Tien el mesmu orixe que la pallabra truenu n'inglés thunder, (inclusive la mesma pallabra castellana "truenu") al igual que la pallabra alemana Donner, la holandesa donder, la sueca tordön y la danesa y noruega torden. De la mesma puede topase interrellación, tanto descriptiva como etimolóxica, col dios de la mitoloxía griega Zeus, Ζεύς, del griegu antiguu, que coincide con Thor n'aspeutos xenerales. Por casu, tanto Zeus como Thor entienden deidaes del truenu, exercen un papel protagonista y dambos correspuenden como los dioses más veneraos nes sos respeutives mitoloxíes. En griegu antiguu'l nome del dios ye Ζεύς, (Zeús), nel casu nominativu y Διός, (Diós), nel xenitivu. La mesma pallabra llatina deus —de la cual deriven otres munches pallabres como dio (italianu), dieu (francés), dios (español), déu (catalán), deus (gallegu), etc.— coincide con Zeus y por tanto con Thor.

Oríxenes y paralelos indoeuropeos

[editar | editar la fonte]

Los pueblos indoeuropeos y posteriores, teníen un dios del cielu, rescamplos y truenos. Thor surdió probablemente heredando les principales carauterístiques de les relixones indoeuropees y desenvolvióse so la idiosincrasia cultural y relixosa rexonal de los pueblos xermánicos. Según la teoría de Georges Dumézil había tres dioses principales ente los pueblos indoeuropeos, cada unu con una función particular, y ente ellos el dios del cielu y el truenu yera quien ocupaba la posición principal.[6]

Tácito, na so obra Germania realiza una interpretatio romana a la cultura de los xermanos ya identifica a Donar con Hércules,[7] de lo cual puede deducise que les sos carauterístiques esenciales yeren bien similares. Como personificación del poder y tocantes a los sos atributos compartíen munches semeyances, Thor con un martiellu y Hércules con un garrote y dambos dados a la glotonería. Amás Tácito menta que los teutones adoren a Hércules con cantares que llamen barditus, especialmente antes de les batalles.[8] Esto puede comparase colo qu'asocedía na antigua Ática, onde los atenienses allegaben al oráculu de Delfos aconseyaos polos Peán cantando un esconxuru míticu de victoria. Esti cantar de Peán pasó al mitu de Apolo y el so victoriosu combati ante la culiebra Pitón.[9]

Donar yera'l dios principal de los batavios col centru del so cultu na actual Nijmegen, Países Baxos onde s'atoparon dos templos al campu y un terceru na cercana ciudá de Elst.[10] En Germania Inferior, datando de los primeros sieglos, atopáronse brazaletes, monedes y piedres con inscripciones llatines qu'indicaben que fueren ofrendadas a Donar. Les inscripciones na so mayoría teníen el nome de Hercules Magusanus que yera como los romanos llamaben al dios principal de los batavios.[11] Inscripciones con esti nome atopáronse en diverses partes como Houten, Tielland, Ubbergen, Westkappelle y Vetera n'Holanda, Bonn n'Alemaña y Roma n'Italia. La razón pola cual el so nome esvalixóse tantu ye porque los batavios entraron al serviciu de los romanos y de esi manera sopelexar por tol imperiu, y al ser Donar un dios de la batalla, yera particularmente popular ente los guerreros batavios.[10]

La idea d'un dios del cielu y la nube con una arma refundiza tal como'l martiellu de guerra de Thor y con un carru ye una antigua imaxe de dios. La deidá hitita Teshub ye representada de forma bien similar, sacantes con un hachu y el dios hindú Indra tamién tien un carru y la so arma principal son los rayos.

En munches pintures escandinaves en roques y llábanes atopen figures masculines alzando martiellos o hachos y en dellos casos tamién labrys o destras, n'ocasiones en representaciones fáliques (p. ex. la tumba de Kivik), lo cual puede ser interpretáu como un símbolu de poder y representar una deidá. El martiellu de Thor nel área norte d'Alemaña y el garrote de Donar nel sur fueron mientres el paganismu tardíu, posterior a los petroglifos, un amuleto de fertilidásobremanera femenina.[12]

Otros paralelos a mitos del Indo ye'l de la llucha del dios del truenu con culiebres o dragones. Nel casu de Thor combatiendo cola culiebra del Midgard, pa los griegos esisten casos análogos como la llucha d'Apolo contra Pitón, Heracles contra la Hidra de Lerna, na mitoloxía hitita el dios Teshub y la culiebra dragón Illuyanka, y na mitoloxía hindú la llucha del dios Indra col dragón Vritra según rellatar el Rig Vedá. El mitu de la llucha cola culiebra ye una carauterística evidente en toes estes cultures, como un símbolu de llucha na rexón dominante.[13]

Esiste tamién, ciertu paralelismu ente les formes de diálogu ente Thor y Odín en Hárbardsljód, colos rexistraos ente Indra y Varuna d'alcuerdu al Rig Veda. Según Dumézil estos diálogos nun amuesen un tonu agresivu de conflictos ente distintos cultos, sinón más bien una antigua forma de diálogu basáu na distinta naturaleza de los dioses y la so función en distintes árees.[14]

La mayoría de les carauterístiques antropomórficas de Thor son comparables coles d'Indra respeuto a pode y al usu de barba. Indra ye de melota y barba rubia según ye descritu en Rig Veda, ente que Thor ye pelirroxu[15]y dambos son n'esencia dioses filantrópicos.[16]

Esisten semeyances tocantes a la veneración d'árboles consagraos al dios del truenu. Los xermanos veneraben montes sagraos y l'árbol del dios del truenu, yera'l carbayu. Pa los griegos Zeus tamién gobernaba sobre los truenos, rescamplos y l'agua y n'ocasiones conocíase-y col nomatu de "Tonante" o "Tronituante". Los carbayos yeren los árboles consagraos a Zeus ya inclusive teníen un carbayu oracular en Dódona, el so paralelu romanu Xúpiter, que tamién yera adoráu como dios de l'agua y el truenu yera igualmente acomuñáu con ellos. Los eslavos veneraben estos árboles que yeren consagraos al dios del truenu Perun del cual atopáronse en Nóvgorod imáxenes del dios con un hachu con rayos na mano. Los lituanos teníen por deidá principal a Perkunas, dios del truenu y del rescamplu al cual al igual qu'a los anteriores consagrábenlu los carbayos.[17]

Paganismu tardíu

[editar | editar la fonte]

La idea de Thor ente los pueblos xermánicos yera uniforme, pero hubo munchos desarrollos y cambeos, p. ex. na so posición y rangu, particularmente ente'l periodu romanu, el periodu de les grandes migraciones y la era viquinga.[18] Odín ocupa la mayor posición dientro del panteón nórdicu, reemplazando al antiguu dios del cielu Tyr, polo que Thor atopar nun nivel inferior de xerarquía, siquier según lo que rellata la poesía escáldica. Sicasí Thor yera'l principal dios veneráu polos llabradores. Tenía templos, arbolees sagraes, y munchos topónimos entá presentes mayormente en Noruega, Suecia, Islandia ya Inglaterra faen referencia al so nome. La imaxe de Odín como dios mayor yera común principalmente ente los nobles y en consecuencia reflexar nos poemes de los escaldios, lo que tuvo gran impautu darréu nes Eddas, escrites nel sieglu XIII. Como'l procesu de cristianización de los pueblos y tribus xermániques diba xuníu a la destrucción de tolo pagano, caltúvose bien poca información sobre'l dios. La mayor fonte d'información sobre Thor atópase nes sagues islandeses y les Eddas, sicasí munches d'estes obres nun se llibraron de les influencies cristianes.[19]

Carauterístiques

[editar | editar la fonte]
Thor col so martiellu, Mjolnir, y la so petrina de fuercia, Megingjörð, nun manuscritu islandés del sieglu XVIII.

Thor tenía una gran área d'influencia dende controlar el clima y les colleches hasta la consagración, xusticia, proteición y batalles. Por ello en munches ocasiones considerar como una deidá suprema. L'atributu más obviu del dios ye'l so aspeutu guerreru, gran cantidá de mitos describir abrir pasu col so martiellu de guerra ente hordas de xigantes. Sicasí Thor nel papel de guerreru cumple un rol proteutor, a diferencia de Odín que llamaba a los sos siguidores a la batalla pa la muerte y la gloria, por ello Thor tuvo un cultu más estendíu ente les comunidaes más pacífiques de llabradores y artesanos. Pa los islandeses Thor yera'l patrón de la llei, y el þing abría los xueves nel so honor y yera invocáu na mayoría de los xuramentos.[1]

En Haustlöng unu de los kenningars pal dios ye "pensador fondu",[20] y magar na mayoría de les ocasiones prefier l'aición direuta a la estratexa, numberosos mitos ilustren la so sabiduría, tal como ye'l casu del poema éddico Alvíssmál onde Thor engaña al sabiu nanu Alvíss, pretendiente de la so fía, con una competencia de cosadielles que Thor encargar d'estender hasta la mañana por que los primeros rayos del sol conviertan en piedra al nanu. Na saga de Gautrek rellátase que Thor desafía a Odín sobre'l destín del nietu de xigantes, Starkad, con una serie de maldiciones que compensen munches de les bendiciones que-y da Odín. Amás, Thor ye acomuñáu coles runes y cola consagración, tamién ye posesor d'habilidaes máxiques, la resurrección de les sos cabres, el so cambéu de tamañu y forma.

Como dios del cielu, tamién tien un rol de fertilidá. Creíase que los rescamplos de les nubes de branu maurecíen los cultivos. El martiellu de Thor sobre la falda de la novia, tal como se rellata en Þrymskviða, suxer un ritual de fertilidá y una interacción simbólica ente'l cielu y la Tierra.[1]

Xenealoxía

[editar | editar la fonte]

Thor ye fíu del dios mayor Odín y de la diosa Jörð, personificación de la Tierra.[21] La so esposa ye Sif, con quien tuvo una fía llamada Þrúðr,[22] la cual ye una valquiria que'l so nome significa "fuercia" o "poder". Cola giganta Járnsaxa tuvo otru fíu llamáu Magni,[23] que significa "fuerte". Tamién ye padre de Móði, que'l so nome significa "roxura", pero nun hai información nos mitos sobre quién ye la so madre.[22] Los nomes de los sos fíos paecen ser personificaciones de tolos atributos que caracterizaben a Thor.[24] Amás, el dios tamién tien un fiyascu llamáu Ullr, fíu de Sif del cual nun se menta al so padre.[25]

Nel prólogu evemerista de la Edda prosaica tamién s'indica que tien un fíu con Sif llamáu Lóriði, y méntense unos diecisiete xeneraciones de descendientes; pero esti prólogu ye apócrifu y tenía la intención de dar una posible esplicación sobre cómo los Æsir aportaron a adoraos dende una óptica cristiana.[26]

Posesiones

[editar | editar la fonte]

Mjolnir

[editar | editar la fonte]
Ilustración d'un martiellu de plata enchapado n'oru atopao en Bredsätra, Öland, Suecia.
Artículu principal: Mjolnir

L'oxetu más representativu de Thor ye'l so martiellu de guerra de mangu curtiu, llamáu Mjolnir, creáu polos nanos Sindri y Brokk. Tien la propiedá de nunca fallar nel so blancu y en siendo refundiáu siempres torna a les manes del so dueñu, amás puede encoyer y ser lleváu con disimulu na ropa y tamién puede ser utilizáu pa refundiar rayos. P'alzar el so martiellu, Thor utiliza una petrina qu'aumenta la so fuercia, llamáu Megingjörð, y un par de guantes especiales de fierro.[27] Mjolnir ye la so arma principal a la de combatir a los xigantes, siendo calificada polos dioses como'l más preciosu de tolos trabayos de los nanos y l'arma más poderosa que tienen los dioses nel so defensa contra les fuercies de Jötunheim.[28] El martiellu convertir nun símbolu del dios y nun amuleto y pieza d'ornamientu bien popular mientres la yera Viquinga ya iconu del paganismu nórdico y xermánico.[29]

Carru

[editar | editar la fonte]

Thor viaxa nun carru que ye tiráu polos machos cabríos máxicos llamaos Tanngrisnir y Tanngnjóstr. Teníen la peculiaridá de que Thor podía cocinalos y depués si precisaba siguir el so viaxe, cubría los güesos cola piel y utilizaba el poder rexenerador del so martiellu pa volvelos a la vida. Nuna ocasión en que pidió agospéu na cabaña d'un llabradores pa pasar la nueche, cocinó los machos cabríos y unu de los fíos de la familia, llamáu Þjálfi, quebró unu de los güesos, de cuenta que cuando Thor devolver a la vida a la mañana siguiente, notó qu'unu d'ellos acoxaba. La roxura de Thor foi enorme y p'iguar el problema Þjálfi y la so hermana Röskva convertir nos sos sirvientes y acompañáronlu en munches de les sos travesíes.[30] El poema escáldico Haustlöng rellata que la tierra yera afarada y los montes sédense cuando Thor viaxaba nel so carru.[31]

Bilskirnir

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Bilskirnir

Thor vive nel Asgard, nel reinu de Þrúðheimr o Þrúðvangr, que significa "Llar de la fuercia". Ellí vive cola so esposa Síf y los sos fíos nel palaciu llamáu Bilskirnir, que según ye rellatáu en Grímnismál, ye'l más grande de tolos edificios y tien 540 habitaciones.[32] Según rellátase en Hárbarðsljóð, anque ye la única fonte que lo menta, Thor recibiría ellí a los llabradores y esclavos muertos.[33]

Mitos

[editar | editar la fonte]

Edda poética

[editar | editar la fonte]

Völuspá

[editar | editar la fonte]

Völuspá ye'l primer poema de la Edda poética y unu de los más conocíos. Nesti testu Odín consulta a una völva quien-y rellata tou la so conocencia sobre'l pasáu y el futuru del mundu y Thor ye mentáu en delles oportunidaes.

La primer mención al dios realízase cuando se rellata sobre cómo dio muerte al xigante amarutáu que reconstruyera parte de les muralles del Asgard y pidiera a Freyja a cambéu. Loki quien escurriera esi plan, a la fin llogra que'l xigante nun cumpla cola total construcción y per ende nun pueda llevase a Freyja, sicasí'l xigante quita'l so disfraz y llenu de roxura amenacia a los dioses, pero Thor nun tarda n'apaecer y da-y muerte col so martiellu.[34]

Amás sobre'l final del poema rellaten los fechos que van asoceder mientres la batalla del fin del mundu, el Ragnarök. La völva conocedora del futuru describe los sucesos d'esta batalla y ente ellos, la muerte de Thor qu'asocedería apenes diera muerte a la culiebra xigante del Midgard, Jörmundgander la cual al morrer expele el so venenu sobre Thor, quien recula nueve pasos y cai muertu.[34]

Hárbarðsljóð

[editar | editar la fonte]

En Hárbarðsljóð rellátase una disputa ente un barqueru axatáu llamáu Hárbardr y Thor quien tornaba escontra'l Asgard, depués de combatir xigantes en Jotunheim. El barqueru paez ser Odín amarutáu anque delles comentaristes como Vyktor Rydberg argumenten que'l papel paez ser más fayadizu pal engañosu dios Loki.

Thor identifícase y menta la so descendencia ente que'l barqueru diz llamase Hárbardr. Na disputa verbal el barqueru resulta ser más astutu que Thor yá que conoz enforma sobre les sos aventures y embrivir. Finalmente niégase a averase a la mariña y ayudar a salir de la tierra de los sos enemigos los xigantes, enllargando'l diálogu y burllándose del dios con astutos ya irritantes comentarios.[35]

Grímnismál

[editar | editar la fonte]

Nel poema Grímnismál realízase una llista de les moraes de los dioses y ente elles fai una curtia mención a Thor, citando'l llugar onde moraba'l dios nel so palaciu llamáu Bilskirnir en Thrudheim. Más palantre hai una estrofa bastante críptica que fai referencia al dios cruciando la ponte de Bifrost mientres ésti ambura en llapaes.[36]

Hymiskviða

[editar | editar la fonte]
Thor y Hymir pescando. Ilustración de 1893 pa la edición sueca de la Edda poética de Fredrik Sander.

Hymiskviða ye un poema formáu por fragmentos de mitos con bien poca estructura, onde les escenes asoceder d'una forma pocu natural. Rellátase la esmolición de Ægir por non tener un calderu lo suficientemente grande como pa preparar cerveza pa tolos Æsir que van visita-y. Tyr recuerda un gran calderu en posesión del xigante Hymir y xunto a Thor dirixir a la so morada. En llegando Thor come tantu que nun queda nada pa los demás polo cual tienen de dirixise a pescar. Depués rellátase qu'utilizando como carnada la cabeza d'un güe Thor pesca a la culiebra del Midgard, pero'l xigante apavoriáu corta'l cordel y el dios, al ver que la so presa escápase-y, refúndia-y el so martiellu, faciendo que la culiebra fundir nes fondures provocando temblones de tierra. En tornando'l xigante reta a Thor na so fuercia desafiándolo a romper una taza máxica. Thor sabía qu'esta taza solo podía rompese si yera refundiada a la cabeza del xigante, polo cual refundiar y facer añicos. Depués d'esto'l xigante da-yos l'enorme calderu, y tres la so partida va abrir pasu ente hordas de xigantes. Finalmente torna a la morada de Ægir y apúrre-y el calderu por que preparara cerveza.[37]

Otres versiones similares anque menos desenvueltes d'esti rellatu caltener nos poemes escáldicos Húsdrápa[38] y Ragnarsdrápa,[39] dambos calteníos na Edda prosaica.

Þrymskviða

[editar | editar la fonte]

Nel poema Þrymskviða rellátase que'l xigante Þrymr robara'l martiellu de Thor, Mjölnir y pretendía a Freyja como esposa como pagu pa devolvelo. En llugar de Freyja, los Æsir llograron convencer a Thor de que se vistiera como una novia y Loki como la so criada y dambos asina amarutaos viaxen a Jötunheim pa la "boda". La identidá de Thor ye cómicamente señalada yá que na ceremonia de receición el dios come un güe enteru, mientres Loki intenta dar esplicaciones apenes creíbles pa esi estrañu comportamientu d'una dama diciendo que la so fame ye frutu del llargu viaxe y de l'ansiedá pola boda. Los xigantes en cierta manera acepten estos argumentos y cuando entamen consagrar la unión, el xigante asitia'l martiellu Mjölnir na falda de la supuesta novia, colo cual darréu Thor tomar, arríncase la so disfraz de noviu y matar, faciendo lo mesmo col restu de los familiares del xigante convidaos a la xunta.[40]

Alvíssmál

[editar | editar la fonte]

En Alvíssmál rellátase que la fía de Thor, Þrúðr taba prometida al sabiu nanu Alvíss, fechu qu'asocedió mientres l'ausencia del so padre. El dios escurrió un plan pa faer fracasar los planes de matrimoniu del nanu. Díxo-y a Alvíss que por cuenta de que yera de bien baxa estatura, debía entós demostrar la so sabiduría. El nanu aceptó'l retu y Thor empezó una prueba d'entrugues y respuestes que s'encargó d'estender hasta l'amanecer, de cuenta que cuando salieron los primeros rayos del sol convertir en piedra, tal como-y asocedía a tolos nanos en contautu cola lluz solar.[41]

Lokasenna

[editar | editar la fonte]

En Lokasenna los dioses falten a Loki mientres una xunta celebrada na morada de Ægir, a la cual Loki, quien nun fuera convidáu, allega, matu a unu de los sirvientes y falta a los dioses. Na traducción del poema por Lee M. Hollander, esclaria que non toles acusaciones que Loki fai yeren aceptaes pola tradición popular y en munchos casos paez que los dioses nun se fadien en refutarlas.[42]

Thor fai la so apaición sobre'l final de la obra depués de que los dioses por vez intentaren apangar a Loki y evitar disputes na casa del anfitrión, talo como lo establecíen les regles d'hospitalidá. Thor dispuestu a una aición direuta amenácia-y col so martiellu. Loki sigue burllándose d'él, cuntando la ocasión en que mientres un terremotu abellugar no que resultó ser el deu del guante d'un xigante, y de la so gula, pero ante una nueva amenaza de faelo callar col so martiellu, Loki decide retirase reconociendo que solo Thor provocába-y medrana yá que yera un gran guerreru.[43]

Edda prosaica

[editar | editar la fonte]

Gylfaginning

[editar | editar la fonte]

Gylfaginning ye la primer parte de la Edda prosaica y nél rellata'l viaxe de Gylfi al Asgard, y la so descripción de los dioses, ente los cualos Thor ye mentáu.

XXI. ... Thor ye'l más noble d'ellos [los Æsir], ye llamáu Thor de los Æsir, o Öku-Thor; ye'l más fuerte de los dioses y los homes. Tien el so reinu nel llugar llamáu Thrúdvangar, y el so palaciu ye llamáu Bliskirnir; ellí hai 540 habitaciones. Ye la mayor morada que conocen los homes...
Thor tien dos machos cabríos, que son llamaos "dientes espardíos" y "rechina dientes", y un carru que conduz, y ye tiráu por ellos; polo que ye llamáu Öku-Thor. Tamién tien trés cuesas de gran valor: primero ye'l martiellu Mjolnir, que los xigantes de la escarcha conocen, cuando lo alza saben que nun hai esperanza; machucó munchos cranios ente los de la so raza. Tien una segunda cosa d'enforma valor: la so petrina de poder, y cuando lo abrocha la so fuercia de deidá dóblase. Amás tien un tercer oxetu de gran valor: los sos guantes de fierro; nun puede ensin ellos tomar el mangu del so martiellu. Pero naide ye tan sabiu como pa cuntar toles sos grandes fazañes...
Gylfaginning, capítulu 21[44]
Thor y los sos compañeros viaxando nel so carru. Ilustración de 1893 pa la edición sueca de la Edda poética de Fredrik Sander.

Más palantre rellátase la ocasión en que Thor entama un viaxe xunto a Loki escontra la tierra de los xigantes, Jotunheim, pa combatilos. Viaxando nel so carru, al llegar la nueche detener na casa d'un llabradores solicitando hospitalidá. Thor mata a les sos cabres y preparar pa cenar xunto coles families de llabradores. Sicasí'l fíu d'ellos, llamáu Þjálfi ruempe unu de los güesos y cuando a la mañana siguiente, el dios asitia'l cueru sobre los güesos ya invoca el poder del so martiellu pa tornar les cabres a la vida, nota qu'unu de los sos animales acoxa. El dios enllenar de roxura y salen rellumos de los sos güeyos, polo que'l fíu del llabrador, apavoriáu confiesa qu'él foi quien lo quebró. P'apangar la roxura del dios él y la so hermana Röskva pasen a ser los sos sirvientes o thralls. Dende esi momentu acompáñen-y en munches de les sos xornaes de combate a los xigantes de la escarcha.[45]

Artículu principal: Lokrur

Tres esi incidente parte de la casa del llabrador xunto a Loki y los dos sirvientes dexando tras a les sos cabres y viaxa escontra l'este, na tierra de los xigantes y travesando el mar lleguen a una tierra desconocida.

Asina cai la nueche busquen abellugu y atópense un salón bien grande onde deciden pasar la nueche. A la medianueche asocede un violentu terremotu y entós Thor y los sos compañeros abellugar nuna habitación llateral, quedáu Thor na entrada dispuestu a defendese col so martiellu. A l'amanecida atópense con un xigante d'enormes dimensiones, dormiendo cerca d'ellos, y afayen que pasaren la nueche nel matapioyos del guante del xigante. Thor avérase y entruga al xigante'l so nome y ésti diz llamase Skyrmir y reconoz al dios darréu, proponiéndo-y compartir la so cebera, anque darréu allóñase. Torna pela nueche y diz-y a Thor que tome cebera de la so bolsa mientres él dispónse a dormir. Sicasí'l dios nun puede desfaer el nuedu de la bolsa del xigante y abarruntando la burlla de xigante decide cutilo col martiellu, lo cual resulta infructuosu una y bones el xigante apenes s'espierta y pregunta si cayó-y una fueya.[46]

A la mañana siguiente'l xigante entaína a los viaxeros y diz-yos que tienen de conocer al señor d'eses tierres, el xigante Útgarða-Loki. Lleguen a un castiellu enorme metanes una planicie perteneciente al rei Útgarða-Loki, quien los recibe nel so enorme salón. Depués convida a los acabante llegar a participar nes competencies qu'ellos propongan y el primeru n'aceptar el desafíu ye Loki, quien diz que naide puede comer a la so velocidá. Sicasí'l rei llama a Logi quien come la carne, los güesos y la tabla en que lu sirven. Depués el mozu Þjálfi manifiesta que ye capaz de correr bien rápido, y el rei convida al desafíu a Hugi, quien na competencia dobla en velocidá al sirviente. Finalmente llega'l desafíu pa Thor quien taba bien sedientu y diz que naide bebe como él. De momentu un sirviente del rei trái-y un cuernu y diz-y que los grande bebedores balerar d'un solu tragu; el dios nun lu ve demasiáu grande y bebe hasta quedar ensin aire, pero'l nivel de bébora caltiénse casi constante, intentar en dos oportunidad más y apenes llogra baxalo un pocu. El rei diz sentise decepcionáu yá que oyera grandes rellatos d'él y convída-y llevantar el so gran gatu, pero'l dios apenes puede llevantalo un pie del suelu. El dios enóxase y diz-y que-y presente a daquién pa lluchar, que s'anima a ganalo, a lo cual el rei llama a una muyer vieya llamada Elli que según diz venció a munchos homes. Finalmente l'agarradiella dura un ratu hasta que la vieya derrota al dios.[47]

Depués de pasar la nueche los viaxeros tán dispuestos a partir ablucaos na forma en que fueren humildaos, pero a la mañana siguiente Útgarða-Loki acompañar hasta les contornes del castiellu y diz-y a Thor que nunca conociera a daquién tan fuerte y diz-y que sintiera medrana del so poderíu. Confiésalu que tou fuera fechu con truco magia y fueren ilusiones óptiques, que'l nuedu de la bolsa del xigante taba selláu con fierro y que'l xigante yera él utilizando trucos de maxa, y que la martellada que-y diera partiera en trés un monte. Tamién lu confesó que toles coses contra lo que compitieren tratar de trucos de maxa, Logi que lo taramiaba tou, yera en realidá una personificación del fueu y Hugi el rápidu, yera'l so pensamientu. Cúntalu que provocólu gran plasmu que llograra baxar un pocu'l cuernu cola bébora yá que taba conectáu al océanu y que cuando llegaren a la mariña veríen cuanto baxaren les agües, siendo esto l'orixe de les marees. El gatu qu'apenes pudiera llevantar, yera una ilusión de la culiebra del Midgard, qu'arrodia al mundu y que la llograra llevantar casi hasta'l cielu. Finalmente la vieya cola cual esforcexa y termina cayendo sofitáu nuna de les sos rodíes, tratar d'una personificación de la muerte.[48]

El xigante pídelos que nunca tornen y el dios con gran roxura por ser engañáu decide cutilo col so martiellu, pero al intre'l xigante y el castiellu sumen, y parten nuevamente de regresu.

Más palantre rellátase la pesca de la culiebra del Midgard, de forma similar a Hymiskviða na Edda poética y sobre el final mentar a Thor santificando la pira funeraria de Baldr.

Skáldskaparmál

[editar | editar la fonte]

En Skáldskaparmál ente les llistes de kenningars pa los dioses atopen referencies sobre como puede designase a Thor.

XI. ¿Qué figures tendríen d'emplegase pa perifrasear el nome de Thor? Entós: unu podría llamalo'l fíu de Odín y de Jörd, padre de Magini y Módi y Thrúdr, maríu de Sif, padrastru de Ullr, el que blande y ye posesor de Mjöllnir y del cinturón de fuercia, y de Bilskirnir; defensor del Ásgard y del Midgard, adversariu y sometedor de xigantes y muyeres troll, golpeador de Hrungnir, de Geirrödr y de Thrívaldi, amu de Þjálfi y Röskva, enemigu de la culiebra del Midgard, padrastru de Vingnir y Hlóra.
Skáldskaparmál, capítulu 11[49]

Más palantre nel testu rellata la hestoria de la muerte del xigante Hrungnir a manes de Thor. El xigante desafiara a Odín nuna competencia ente'l so caballu "Clines doraes" y el del dios, Sleipnir. Odín vence na carrera, pero'l xigante sigue hasta les puertes del Asgard, onde'l dios convídalu a pasar y beber cerveza. Sicasí'l xigante se embriaga y empieza a agraviar a los dioses y a desafialos, hasta que llega Thor quien-y obliga a retirase. Aun así el xigante desafía a Thor a combatir cuando torne a Jotunhëim poles sos armes.

La noticia sopelexar ente los xigantes quien se dieron cuenta qu'había enforma en xuegu y entamaron como mancar a Thor anque Hrungnir pereciera. Entós en Grjótúnagard crearon un enorme xigante de magre llamáu Mökkurkálfi, a quien dáu'l so tamañu tuvieron d'asitia-y el corazón d'una yegua. Hrungnir tenía un corazón de piedra, de tres puntes, la so cabeza y escudu, tamién yeren de piedra y la so arma yera una piedra d'afilar y al so llau atopaba'l xigante de magre.

Thor allegó con Þjálfi, y esti postreru n'alcuerdu col dios corrió hasta'l xigante y díxo-y que-y convenía parar se sobre l'escudu yá que Thor apaecería per debaxo de la tierra, a lo que'l xigante fixo casu. El dios apaeció blandiendo el so martiellu, a lo que'l xigante refundió-y el so piedra, pero'l golpe del martiellu partió la piedra y siguió hasta dar na cabeza del xigante la cual fíxose añicos. Mientres Þjálfi cutió al xigante de magre, que aterrado ante la visión del dios morrió ensin combatir.[50]

Nel poema escáldico Haustlöng de la Edda prosaica, escritu pol escaldio noruegu Þjóðólfur úr Hvini tamién se describe la muerte del xigante Hrungnir a manes de Thor, pero nun se fai mención a Þjálfi.[51]

En Skáldskaparmál tamién se rellata cuando Loki cortó los pelos doraos de Sif, la esposa de Thor. Cuando'l dios supo lo asocedío amenació a Loki con rompe-y tolos güesos si nun atopaba una solución pa la so travesura. Ante esta amenaza Loki allegó a onde moraben los fíos de Ivaldi, unos famosos artesanos y estos fixéron-y una melota de delgaos filos d'oru que cuando Sif asitiar recuperó como'l so pelo natural.[52]

Þórsdrápa

[editar | editar la fonte]

Þórsdrápa narra como Loki afaló a Thor a dir contra los xigantes, ensin el so martiellu y ensin la so petrina de poder. En realidá tratar d'una trampa entamada por Loki, quien fuera atrapáu pol xigante Geirröd y fixéra-y xurar que conduciría a Thor a la batalla neses condiciones. Nel camín detener na morada de la giganta Gríðr quien conocedora del engañu garrasti a Thor dándo-y unos guantes de fierro, una petrina máxica y un cayáu, según ye rellatáu en Skáldskaparmál.[53]

Thor crucia los océanos escontra Jotunheim, con Þjálfi colgando de la so petrina y al llegar a tierra esperar los xigantes de la cueva de Geirröd, pero'l dios xunto al so sirviente llogren ganalos con facilidá.

Finalmente Thor ye recibíu na morada del xigante, y ve cómo la so siella empieza a llevantase col fin d'entartallalo contra'l techu, a lo que'l dios utiliza'l cayáu agasayada pola giganta pa frenar el so ascensu y cayer sobre dos fíes del xigante, llamaes Gjálp y Greip, matándoles. Depués el xigante refúndia-y un cachu de fierro en caldia el cual el dios atrapa colos guantes de fierro y anque el xigante despintar tres una columna, Thor refundiar con tal fuercia que traviesa la columna y al propiu Geirröd, dándo-y muerte.[54]

Sagues

[editar | editar la fonte]

Landnámabók

[editar | editar la fonte]

Landnámabók ye un manuscritu islandés del sieglu XII que rellata la hestoria de los primeros asentamientos n'Islandia. La gran mayoría yera d'homes fervosos adoradores de Thor que fuxíen de Noruega, del reináu d'Haraldr Hárfagri.[55] El prefixu Thor ta presente en munchos de los nomes de los colonizadores, inclusive se menta que dalgunos camudaben los sos nomes p'amosar devoción al dios.

Unu de los rellatos trata sobre Thorolf, un xefe tribal noruegu que cuando s'atopaba saleando pel oeste de la isla, refundió pela borda les pilastres de madera del so tronu onde taba tallada una imaxe del dios y clamió-y por qu'apaecieren los tueros na sablera onde tenía d'asitiase y xuró dedica-y la tierra del so asentamientu. Atopó los maderos nun fiordu y llamó a les sos tierres Thorsnes. Depués construyó un gran templu n'honor al dios nuna badea que llamó Hofsvag y asitió una piedra tallada nel so honor, onde se faíen sacrificios y axuntábense n'asamblees pa celebrar xuicios.[56]

El costume de refundiar al mar maderos con imáxenes del dios pa decidir onde establecese ye mentáu como un costume de munchos colonizadores, y dalgunos consideraben que si s'estropiaba la so embarcación yera una señal del dios pa desembarcar y tomar eses tierres, mentándose con frecuencia que se faíen votos o sacrificios pa ser empuestos y que depués eses tierres yeren consagraes al dios.

Nel testu amuésase'l sincretismu relixosu ente dellos colonizadores provenientes de les islles britániques, que profesaben la fe cristiana y los noruegos que na so gran mayoría adoraben a Thor; méntase qu'unu de los colonos de padre islandés y madre irlandesa, yera cristianu pero mientres los viaxes faía votos a Thor.[57]

Saga Eyrbyggja

[editar | editar la fonte]

La saga Eyrbyggja ta estrechamente rellacionada col Landnámabók y apúrrense detalles complementarios sobre Thorolf y la so devoción por Thor. La saga diz que'l so nome yera Rolf y yera un poderosu xefe que tenía al so cargu la guardia del templu de Thor y que pola so devoción yera llamáu Thorolf.[58] Nel testu da una detallada descripción del templu. Ye descritu como de gran tamañu, con una puerta nuna paré llateral, y frente a la puerta alzábense los pilastres del tronu. Dientro del templu había otra pequeña construcción techada y nel mediu d'ésta había un altar sobre'l cual atopábase un gran aniellu que yera utilizáu pa realizar xuramentos. Tamién sobre l'altar podía haber un concu con sangre de los animales sacrificaos y una caña pa chiscar. Alredor atopábense les figures de los dioses y yera el llugar más sagráu.[59]

Tamién se menta que nel oeste d'Islandia había un Thing nun puexu nel cual atopábase una piedra sobre la cual realizábense sacrificios humanos n'honor al dios.[60]

Saga de Njál

[editar | editar la fonte]

La saga de Njál foi escrita nel contestu d'una Escandinavia convirtiéndose al cristianismu y contién munches alusiones a los dioses nativos.

Thor ye mentáu pola madre d'un escaldio paganu quien allaba'l poderíu del dios nativu comparáu col del dios cristianu, recitando unos versos onde sostién que les torbonaes desamarraes por Thor nun pueden ser apangaes pola deidá de la nueva fe cristiana y alderique con un recién conversu.

"Escuché," diz Thangbrand, "que Thor nun sería nada, solu polvu y cenices, si Dios nun deseyara que viviera."

A lo que la muyer pagana respuendi recitando dos estrofes.

...
De poca utilidá foi Cristu, yo creo,
Cuando Thor fixo añicos el barcu
Al venáu [barcu] de Gylfi Dios nun pudo ayudar.
Nuevamente cantó otru cantar:
Arrincó la nave de Thangbrand de les sos amarres,
El caballu de guerra del rei del mar [barcu], Thor con roxura destruyó,
Sacudíu y fechu añicos, toles sos cuadernes,
Refundiáu la so banda a la sablera;
Nunca más la raqueta viquinga [barcu], ::Nel

salaes foles va esmucise,

Por una nube espertada por Thor,
Estrellada la corteza en pequeñes estielles
Saga de Njál, capítulu 98[61]

Saga de Gautrek

[editar | editar la fonte]

La saga de Gautrek trata d'una disputa ente Odín y Thor quien s'atopen nel papel de xueces nuna islla y de forma alternativa conceden bendiciones y maldiciones al nietu d'un xigante, llamáu Starkad. Thor quien fuera enemigu del so güelu y diéra-y muerte, encárgase hábilmente de responder con maldiciones que neutralicen toles bendiciones que-y da Odín.

Entós Thor faló: 'La madre de Starkad, Alfhild, prefirió a un xigante primero que al propiu Thor como padre del so fíu. Por ello ordeno que'l mesmu Starkad nunca tenga un fíu o una fía y la so familia termine con él.'
Odín: "Ordeno que viva por trés ralos de vida."
Thor: "Va Cometer los actos más llainos en cada unu d'ellos."
Odín: "Ordeno que tenga les meyores armes y ropes."
Thor: "Ordeno que nunca tenga tierra o estaos."
Odín: "Otorgar esto, que tenga vastes sumes de dineru."
Thor: "Arreniégo-y, que nunca tea satisfechu colo que tenga."
Odín: "Otorgar victoria y fama en toles batalles."
Thor: "Arreniégo-y, qu'en cada batalla él sía gravemente mancáu."
Odín: "Doi-y l'arte de la poesía, por que componga versos tan rápido como pueda falar."
Thor: "Él nunca recordara lo que componga."
Odín: "Ordeno que sía de la más alta estima polos nobles y el meyor d'ellos."
Thor: "La xente común va odia-y."
Saga de Gautrek, capítulu 8[62]

Gesta Danorum

[editar | editar la fonte]

Nel sieglu XII, el cronista danés Saxo Grammaticus, al serviciu del arzobispu Absalon en Dinamarca, redactó una obra en llatín llamada Gesta Danorum onde se daba una visión evemerista de los dioses paganos coles mires d'allabar al creciente cristianismu.[63] Nesti testu Thor ye mentáu como un pícaru bruxu qu'engaña a la xente de Noruega, Suecia y Dinamarca faciéndose pasar por un dios, pidiendo adoración y alloñar asina de la fe cristiana.[64]

Nomes

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Los nomes de Thor

Thor ye mentáu con distintos nomes na poesía en nórdicu antiguu, como yera costume según l'usu de kenningars per parte de los escaldios.

En Nafnaþulur, una coleición de kenningars, hai una estrofa que contién una llista de nomes pal dios.

Þórr heitir Atli
ok Ásabragr,
sá ye Ennilangr
ok Eindriði,
Björn, Hlórriði
ok Harðvéorr,
Vingþórr, Sönnungr,
Véoðr ok Rymr.
Þórr llamáu Atli
y Ásabragr, :Ennilangr
y Eindriði, :Björn, Hlórriði
y Harðvéorr, :Vingþórr, Sönnungr, :Véoðr

y Rymr.

Nafnaþulur, estrofa 17.[65]

D'estos nomes Atli significa "El tarrecible", Ásabragr "Príncipe de dioses", Ennilangr "El de frente amplia", Björn "Osu", Harðvéorr "L'arqueru fuerte", Sönnungr "El verdaderu", Véoðr "El proteutor de lo sagrao" y Rymr "El ruidosu".[66]

Dalgunos d'estos nomes figuren na poesía éddica y escáldica. Por casu los nomes de Vingþórr "Thor de la batalla" y Hlórriði "El caballeru ruidosu" apaecen tamién en Þrymskviða.[67] Otros nun son mentaos n'otres fontes amás de Nafnaþulur. En Gylfaginning preséntase-y como Öku-Thor, "Thor el auriga".[68]

Simboloxía

[editar | editar la fonte]

Carbayu de Thor

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Carbayu de Thor
Balta del Carbayu de Thor, pintura de 1737 en Schliersee.

El carbayu de Thor yera un antiguu árbol sagráu pa la tribu xermánica de los chatti, ancestros de los habitantes de Hesse, y unu de los más importantes sitios sagraos de los paganos xermánicos. El so balta nel añu 723 marcó l'empiezu de la cristianización de tribus non franques del norte d'Alemaña.

L'árbol atopábase allugáu nel pobláu de Geismar, güei parte de la ciudá de Fritzlar nel norte de Hesse, y yera el puntu principal de veneración de Thor, al cual les tribus xermanes occidentales conocíen como Donar.

Bonifacio llegó a la zona coles mires de convertir a les tribus xermániques del norte al cristianismu, usando como base'l campamentu fortificáu francu de Büraburg nel llau opuestu del ríu Eder. Baltó'l carbayu veneráu polos habitantes locales nun intentu de convencer a la población de la superioridá del dios cristianu sobre Thor y asina convencelos de bautizase y convertise al cristianismu. Bonifacio utilizó la madera del carbayu pa construyir una capiya en Fritzlar, fundando un monesteriu benedictín y estableciendo asina la primera diócesis fuera de les fronteres del antiguu Imperiu romanu.[69]

Templu de Upsala

[editar | editar la fonte]

Ente 1072 y 1076, Adán de Bremen rexistraba nel so Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum qu'esistía una estatua de Thor nel Templu de Upsala rellatando que:

Thor toma una posición central, con Wotan y Frey a cada llau. Thor, d'alcuerdu a les sos creencies, gobierna l'aire colos sos truenos, rescamplos, vientu, agua, y bon clima. Ye representáu portando un cetru, como munches de les nueses xentes describen a Jove.[70]
Un sacerdote (goði) guía a la xente nun sacrificiu a Thor. Pintura de J. L. Lund.

Votu de bautismu saxón

[editar | editar la fonte]

Thor ye mentáu nun votu de bautismu en saxón antiguu nel Codex Vaticanu pal. 577 xunto con Woden y Saxnot. El votu ye del sieglu VIII o IX y el so fin yera pa cristianizar a los paganos:

ec forsacho allum dioboles uuercum and uuordum, Thunaer ende Uuöden ende Saxnote ende allum them unholdum the hira genötas sint

La traducción sería:

Yo arrenuncio a toles pallabres y trabayos del diañu, Thunear, Woden y Saxnôt, y a toos esos demonios que son los sos asociaos.[71]

Día de Thor

[editar | editar la fonte]

Þunor, el so nome anglosaxón dio llugar al nome al día Þunresdæg, que significa'l día de Þunor, que nel inglés modernu ye thursday (xueves). Þunor tamién ye l'orixe de la pallabra inglesa thunder (truenu).

El "día de Thor" en nórdicu antiguu ye Þórsdagr, en feroés Hósdagur, n'inglés Thursday, n'alemán Donnerstag (significa "día del truenu"), n'holandés Donderdag (significa "día truenu"), en finés Torstai y en suecu, danés y noruegu Torsdag.

El día foi consideráu de suma importancia na selmana, tantu qu'entá en feches tardíes como'l sieglu VII, onde Elegio refartaba a la so congregación en Flandes por siguir coles sos práutiques natives de reconocer el día xueves como un día sagráu entá depués del so cristianización.[72]

Rexistru arqueolóxicu

[editar | editar la fonte]
Estauína de Thor de Eyrarland nel Muséu Nacional d'Islandia de Reikiavik.

Thor foi una deidá bien popular pa los pueblos xermánicu y numberosu representaciones del dios y de les sos fazañes sobrevivieron munchos años de destrucción natural ya intencional.

Estatua islandesa

[editar | editar la fonte]

N'Islandia, nuna granxa cerca d'Akureyri atopóse una estatua de bronce de Thor popularmente conocida como Estatua de Eyrarland, nel que'l dios del truenu apaez sentáu (d'unos 6,4 cm), que data d'alredor del sieglu X, y que s'atopa n'exhibición nel Muséu Nacional d'Islandia. Thor atópase sosteniendo'l so martiellu, Mjolnir, esculpíu na forma típica islandesa, con forma de cruz.

Peroné de Nordendorf

[editar | editar la fonte]

El peroné de Nordendorf, ye un güesu humanu talláu, d'orixe alamano, que data del sieglu VII. Foi atopáu en Nordendorf cerca d'Augsburgu, Baviera y tien en futhark antiguu una inscripción mentando a Donar, el nome xermánicu occidental pa Thor. Tien la inscripción de logaþore wodan wigiþonar. La primer pallabra logaþore orixinalmente creíase que podía tratase del nome d'un dios, pero bien probablemente signifique "magos" o "bruxos", la segunda, wodan ye unu de los nomes del dios Odín y la tercera wigiþonar ye una pallabra compuesta, onde wigi quier dicir "lluchador" y þonar ye Donar. Como foi tallada mientres el procesu de cristianización, probablemente'l so fin yera abjurar de los dioses paganos calificándolos de bruxos.[73]

Retruques emblemáticos de Mjolnir

[editar | editar la fonte]

Los retruques de Mjolnir fueron llargamente populares n'Escandinavia y utilizáronse en blóts y otres ceremonies sagraes como les bodes. Munches d'estos retruques atópense tamién nes tumbes y tienen un llazu pa poder utilizales como colgantes nel pescuezu. Fueron descubiertes mayormente nes zones con una fuerte influencia cristiana incluyendo'l sur de Noruega, el sureste de Suecia, y en Dinamarca.[74]A fines del sieglu X, estos retruques apaecen con una mayor uniformidá nel diseñu de Mjolnir sobre los sieglos anteriores, lo que suxer que s'utilizaba a manera d'accesoriu en desafíu de la cruz cristiana.

Runes ya imáxenes

[editar | editar la fonte]
La piedra de Altuna describe a Thor rompiendo'l bote na so llucha con Jörmungandr.

La mayoría de les piedres rúniques fueron alzaes mientres el sieglu XI y por ello coincidieron cola cristianización d'Escandinavia. Sacante pola piedra rúnica de Altuna que describe un mitu tocante a Thor, solo hai seis inscripciones rúniques que al paecer faen referencia y cinco d'elles facer invocándolo pa consagrar les piedres. Trés de les inscripciones atópase en Suecia (la piedra de Rök, Sö 140 y la piedra de Velanda) y trés en Dinamarca (Dr 110, Dr 220 y la piedra de Glavendrup).[75]

La llucha de Thor cola culiebra del Midgard ye rexistráu en Hymiskviða y puede ser atopáu representáu en numberoses imáxenes en piedres y cercos rúnicos allugaes n'Inglaterra, Dinamarca y Suecia.

Nel pobláu inglés de Gosforth, Cumbria, atópense los restos d'una piedra tallada nel sieglu X que representa a Thor y Hymir pescando xunto a numberoses representaciones nórdiques.[76]

En Dinamarca, una ilesia nel pequeñu pueblu nórdicu de Hørdum alluga los restos d'una piedra que describen a Thor y Hymir nel viaxe de pesca de la culiebra del Midgard. Thor ta usando un distintivu cascu apuntiáu que tamién s'atopó n'otres representaciones[77] y atrapó la culiebra del Midgard mientres Hymir ta sentáu al so llau.[78]

En Suecia hai dos piedres que describen esta lleenda. Fueron creaes en dalgún momentu ente los sieglos VIII y XI, la parte inferior esquierda de la piedra de Ardre en Gotland foi dacuando interpretada como la descripción non solo del viaxe de pesca pero tamién referencies a la previa muerte del güe que foi utilizáu como carnada,[79] probablemente como parte d'una versión anterior del rellatu.[80] La piedra de Altuna en Uppland describe a Thor pescando a la culiebra del Midgard. Anque Hymir ta ausente, notablemente destaca'l pie de Thor rompiendo'l pisu del bote mientres la intensa llucha.

El tapiz de la ilesia Skog amuesa dende la esquierda a Odín, Thor col so martiellu y Freyr.

Tapiz de la ilesia de Skog

[editar | editar la fonte]

Una parte del tapiz suecu del sieglu XII, de la ilesia de Skog representa a trés figures dacuando interpretaes como alusiones a Odín, Thor y Freyr.[81] Les figures coinciden coles descripciones del sieglu XI de la disposición d'estatues rexistraes por Adán de Bremen nel templu de Upsala y rexistros escritos de los dioses mientres la dómina viquinga tardida. El tapiz ye orixinariu de Hälsingland, Suecia y atópase nel Muséu Nacional Suecu d'Antigüedaes.

Amuleto de Kvinneby

[editar | editar la fonte]

El amuleto de Kvinneby inclúi inscripciones rúniques. Esisten distintes teoríes alrodiu de les pallabres exactes de la inscripción pero toos coinciden en que Thor ye invocáu por que protexa col so martiellu. D'alcuerdu a Rundata, la inscripción diz:

Equí tallé proteición pa ti, Bófi, con/... ... ... a ti ye segura. Y que'l rescamplu caltenga tol mal lloñe de Bófi. Que Þórr protéxa-y col so martiellu que vieno del mar. Alloñar de la maldá! Tu vas llograr nada de Bófi. Los dioses tán so él y sobre él.

El amuleto foi atopáu a mediaos de la década de 1950, soterráu nel suelu del pobláu de Södra Kvinneby en Öland, Suecia. El amuleto ye un cuadráu de cobre que mide aproximao unos 5 cm de llau. Cerca d'unu de los cantos hai un furu, polo cual cabo presumir que yera usáu como un colgante pal pescuezu.

Epónimos

[editar | editar la fonte]

Toponimia

[editar | editar la fonte]
Señal pa l'aldega de Thursley en Surrey, Inglaterra.
Tors fiske, estatua sobre la llucha de Thor con Jörmundgander, en Mariatorget, Estocolmu, Suecia.

Al ser un dios bien popular ente les distintes tribus xermániques, munches llocalidaes fueron nomaes n'honor a Thor:

  • Pandorial de Thorsberg, Alemaña (Llomba de Thor) ye un antiguu allugamientu con una gran cantidá d'oxetos de rituales depositaos ellí ente los años 1 y 4 e. C. polos anglos.
  • Tórsḥavn, Islles Feroe (Puertu de Thor) ye la capital.
  • El nome de Thor apaez en conexón con arbolees sagraes (Lundr) en llugares de Suecia, Dinamarca y Noruega.[82]
  • Hai un númberu de llugares con nomes n'anglosaxón acomuñaos con Thor n'Inglaterra, tales como Þunre leah (que significa "Arbolea del truenu") y Thundersley n'Essex, Inglaterra.[82]
  • Un "Monte de Thor" esistió nos bancos del norte de Liffey, Irlanda nes contornes de Dublín hasta l'añu 1000 cuando foi destruyíu nel intre d'un mes por Brian Boru, quien s'interesó particularmente en baltar los carbayos.[83]
  • La pallabra Thursday (xueves n'español) derivaría de Thor's day (n'español, el día de Thor).[84]
  • El ríu Torío, al noroeste d'España, cuyo nacimiento s'alncuentra nel municipiu de Cármenes (Llión), alcuentra el orixe del sou nome nel dios Thor.[85]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Thorshof Journal. «The cult of Thor, then and now». Archiváu dende l'orixinal, el 4 de xunetu de 2008. Consultáu'l 9 de marzu de 2008.
  2. ↑ Þingvellir. «Christianity». Archiváu dende l'orixinal, el 3 de setiembre de 2003. Consultáu'l 9 de marzu de 2008.
  3. ↑ de Vries, Jan (1961). Altnordisches Etymologisches Wörterbuch. Brill Verlag, Leiden. ISBN 90-04-05436-7.
  4. ↑ Kluge, Friedrich; Seebold, Elmar (2002). Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. Walter de Gruyter Verlag, Berlín. ISBN 3-11-017473-1.
  5. ↑ Golther, Wolfgang (2004). Handbook of Germanic mythology. Marix Verlag, Wiesbaden. ISBN 3-937715-38-X.
  6. ↑ Georges, Dumézil (1939). Mythes et dieux des Germains. Librairie Ernest Leroux.
  7. ↑ Tácito, Cornelio. «costumes-sitios-y-pueblos-de-la-germania.html De origine et situ Germanorum, capítulu 9». Consultáu'l 3 de marzu de 2008. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'costumes-sitios-y-pueblos-de-la-germania.html historial y la costumes-sitios-y-pueblos-de-la-germania.html última versión).
  8. ↑ Heusler, Andreas (1923). Die altgermanische Dichtung. Athenaion. ASIN B0000BJE9Q.
  9. ↑ Hübner, Kurt (1985). Die Wahrheit des Mythos. Beck. ISBN 3-406-30773-6.
  10. ↑ 10,0 10,1 Wink, Adrian. «Batavian Gods». The Roman Military Research Society. Archiváu dende l'orixinal, el 23 de febreru de 2008. Consultáu'l 7 de marzu de 2008.
  11. ↑ Helm, Karl (1913-1953). Altgermanische Religionsgeschichte. Athenaion, Berlín. ASIN B0000BJE9Q.
  12. ↑ Derolez, Rene (1976). Götter und Mythen der Germanen. F. English, Wiesbaden. ASIN: B0000BHDBR.
  13. ↑ Höfler, Otto (1961). Siegfried, Arminius und die Symbolik. Carl Winter, Heidelberg. ASIN: B0000BJHBD.
  14. ↑ Strömm Ake V (1975). Haraldis Biezais: Germanische und Baltische Religion. W. Kohlhammer, Stuttgart, páx. 135. ISBN 3-17-001157-X.
  15. ↑ Kaplan, Merrill. The Ohio State University (ed.): «Out-Thoring Thor in Óláfs saga Tryggvasonar en mesta». Archiváu dende l'orixinal, el 26 de setiembre de 2008. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  16. ↑ Strömm Ake V (1975). Haraldis Biezais: Germanische und Baltische Religion. W. Kohlhammer, Stuttgart, páx. 135-138. ISBN 3-17-001157-X.
  17. ↑ Frazer, James (1922). «XV. The worship of the oak», The golden bough. Temple of Earth Publishing, páx. 147-149.
  18. ↑ de Vries, Jan (1970). «Das Problem der Beherrschung der Form», Altgermanische Religionsgeschichte. Walter de Gruyter, Berlín. ISBN 3-11-002678-3.
  19. ↑ Simek, Rudolf (2002). Götter und Kulte der Germanen. Beck, Munich. ISBN 3-406-50835-9.
  20. ↑ úr Hvini, Thjódólfur. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Haustlöng, estrofa 97». Archiváu dende l'orixinal, el 8 d'avientu de 2003. Consultáu'l 6 d'abril de 2008.
  21. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 9». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 5 de mayu de 2007. Consultáu'l 15 de xunetu de 2007.
  22. ↑ 22,0 22,1 Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 11». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de marzu de 2008. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  23. ↑ Joe, Jimmy. «Timeless Myths». Consultáu'l 16 de xunetu de 2007.
  24. ↑ Simek, Rudolf (1987). trad. Angela Hall: Dictionary of Northern Mythology. Cambridge: D. S. Brewer. ISBN 0-85991-513-1.
  25. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 21». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 18 de febreru de 2008. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  26. ↑ «Introducción de Arthur Gilchrist Brodeur (1916)». Edda prosaica. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  27. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 21». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 d'avientu de 2007. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  28. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 43». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2008. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  29. ↑ Turville-Petre, O. Y. G. (1964). Myth and Religion of the North: The Religion of Ancient Scandinavia. Weidenfeld and Nicolson, páx. 83. ISBN 0-8371-7420-1.
  30. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 44». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2008. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  31. ↑ úr Hvini, Thjódólfur. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Haustlöng, estrofes 66 y 67». Archiváu dende l'orixinal, el 8 d'avientu de 2003. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  32. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Grímnismál, estrofa 24». Edda poética. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  33. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Hárbarðsljóð, estrofa 24». Edda poética. Consultáu'l 8 de marzu de 2008.
  34. ↑ 34,0 34,1 Sturluson, Snorri. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Völuspá». Edda poética. Consultáu'l 7 d'abril de 2008.
  35. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Hárbarðsljóð». Edda poética. Consultáu'l 7 d'abril de 2008.
  36. ↑ Sturluson, Snorri. trad. H. A. Bellows (1936) (ed.): «Grímnismál». Edda poética. Consultáu'l 7 d'abril de 2008.
  37. ↑ Sturluson, Snorri. trad. H. A. Bellows (1936) (ed.): «Hymiskviða». Edda poética. Consultáu'l 7 d'abril de 2008.
  38. ↑ Uggason, Úlfr. «Húsdrápa». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-12-26. Consultáu'l 23 d'abril de 2008.
  39. ↑ Boddason, Bragi. «Ragnarsdrápa». Edda poética. Consultáu'l 23 d'abril de 2008.
  40. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Thrymskviða». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 2 de mayu de 2008. Consultáu'l 7 d'abril de 2008.
  41. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Alvíssmál». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de mayu de 2008. Consultáu'l 7 d'abril de 2008.
  42. ↑ Hollander, Lee M. (1990). «Introduction to "Lokasenna"», The Poetic Edda, 2da. edición, University of Texas Press, páx. 90. ISBN 0-8371-7420-1.
  43. ↑ Sturluson, Snorri. trad. H. A. Bellows (1936) (ed.): «Lokasenna, estrofa 26». Edda poética. Consultáu'l 5 d'abril de 2008.
  44. ↑ Traducción llibre de: Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 21». Edda poética. Consultáu'l 8 d'abril de 2008.
  45. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 44». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'abril de 2008. Consultáu'l 11 d'abril de 2008.
  46. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 45». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'abril de 2008. Consultáu'l 11 d'abril de 2008.
  47. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 46». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'abril de 2008. Consultáu'l 11 d'abril de 2008.
  48. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 47». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'abril de 2008. Consultáu'l 11 d'abril de 2008.
  49. ↑ Traducción llibre de: Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 11». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de marzu de 2008. Consultáu'l 14 d'abril de 2008.
  50. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 24». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 18 de febreru de 2008. Consultáu'l 15 de marzu de 2008.
  51. ↑ úr Hvini, Þjóðólfur. trad. Henry A. Bellows (1936) (ed.): «Haustlöng». Archiváu dende l'orixinal, el 8 d'avientu de 2003. Consultáu'l 20 d'abril de 2008.
  52. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 43». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2008. Consultáu'l 15 de marzu de 2008.
  53. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 26». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 d'abril de 2008. Consultáu'l 20 d'abril de 2008.
  54. ↑ Goðrúnarson, Eilífr. «Þórsdrápa». Edda prosaica. Consultáu'l 20 d'abril de 2008.
  55. ↑ Sturluson, Snorri. trad. Samuel Laing (1844) (ed.): «Saga de Haraldr Hárfagri, capítulu 20». Heimskringla. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-03-16. Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  56. ↑ Thorgilson, Ari. trad. T. Ellwood (1898) (ed.): «Landnámabók, parte 2, capítulu 12». Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  57. ↑ Thorgilson, Ari. trad. T. Ellwood (1898) (ed.): «Landnámabók, parte 3, capítulu 12». Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  58. ↑ Anónimu. trad. William Morris, Eirikr Magnusson (1892) (ed.): «Saga Eyrbyggja, capítulu 3». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-07-05. Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  59. ↑ Anónimu. trad. William Morris, Eirikr Magnusson (1892) (ed.): «Saga Eyrbyggja, capítulu 4». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-04-22. Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  60. ↑ Anónimu. trad. William Morris, Eirikr Magnusson (1892) (ed.): «Saga Eyrbyggja, capítulu 10». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-04-22. Consultáu'l 20 de mayu de 2008.
  61. ↑ Traducción llibre de: Anónimu. trad. George W. Dasent (1861) (ed.): «Saga de Njál, capítulu 98». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-07-05.
  62. ↑ Traducción llibre de: Anómino. «Saga de Gautrek, capítulu 7». Consultáu'l 20 d'abril de 2008.
  63. ↑ Saxo Grammaticus. trad. Oliver Elton (1905) (ed.): «Introducción (parte II) por Oliver Elton». Gesta Danorum. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-05-03. Consultáu'l 19 de mayu de 2008.
  64. ↑ Saxo Grammaticus. trad. Oliver Elton (1905) (ed.): «Llibro 6». Gesta Danorum. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-07-05. Consultáu'l 19 de mayu de 2008.
  65. ↑ Snorri Sturluson. «Nafnaþulur». Edda prosaica. Consultáu'l 13 de marzu de 2008.
  66. ↑ Thorshof Journal. «The Thor file». Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'agostu de 2008. Consultáu'l 6 d'abril de 2008.
  67. ↑ Snorri Sturluson. «Þrymskviða». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 2 de mayu de 2008. Consultáu'l 6 d'abril de 2008.
  68. ↑ Snorri Sturluson. «Gylfaginning, capítulu 21». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 d'avientu de 2007. Consultáu'l 6 d'abril de 2008.
  69. ↑ Enciclopedia Católica. «St. Boniface». Consultáu'l 14 de xineru de 2008.
  70. ↑ de Bremen, Adán. «Descriptio insularum aquilonis, capítulu 26-27». Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum. Consultáu'l 14 de xineru de 2008.
  71. ↑ Thorpe, Benjamin (1851). Northern mythology : comprising the principal popular traditions and superstitions of Scandinavia, North Germany, and The Netherlands. ISBN 1-4254-9884-1.
  72. ↑ Grimm, Jacob. trad. Northvegr Foundation (ed.): «Teutonic Mythology». Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 14 de xineru de 2008.
  73. ↑ Universidá de Groningen, Holanda. «Continental Runic Inscriptions». Consultáu'l 14 de xineru de 2008.
  74. ↑ Turville-Petre, O. Y. G. (1964). Myth and Religion of the North: The Religion of Ancient Scandinavia. Weidenfeld and Nicolson. ISBN 0-8371-7420-1.
  75. ↑ Rundata Samnordisk runtextdatabas, Universidá d'Upsala, Suecia.
  76. ↑ Graham-Campbell, James (2001). The Viking World. Frances Lincoln. ISBN 0-7112-1800-5.
  77. ↑ O'Donoghue, Heather (2004). Old Norse-Icelandic Literature: A Short Introduction. Blackwell Publishing. ISBN 0-631-23626-0.
  78. ↑ Margrethe, Queen, Poul Kjrum, Rikke Agnete Olsen (1990). Oldtidens Ansigt: Faces of the Past. Kongelige Nordiske Oldskriftselskab. ISBN 87-7468-274-1.
  79. ↑ Christiansen, Eric (avientu de 2001). Norsemen in the Viking Age (n'inglés). Wiley-Blackwell, páx. 392. ISBN 0631216774.
  80. ↑ Signe Horn, Fuglesang. «Iconographic traditions and models in Scandinavian imagery». Archiváu dende l'orixinal, el 27 de febreru de 2008. Consultáu'l 14 de xineru de 2008.
  81. ↑ Terje I., Leiren. «From Pagan to Christian: The Story in the 12th-Century Tapestry of the Skog Church». Archiváu dende l'orixinal, el 31 d'avientu de 2007. Consultáu'l 14 de xineru de 2008.
  82. ↑ 82,0 82,1 Ellis Davidson, H. R. (1965). Gods And Myths Of Northern Europe. Penguin. ISBN 0-14-013627-4.
  83. ↑ Marstrander, C. (1915-1916). «Thor en Irlande». Revue Celtique (Non. 36):  p. 247. 
  84. ↑ (N'inglés.) «Thursday.» Online Etymology Dictionary. Consultáu'l 6 d'avientu de 2017.
  85. ↑ (1996) Arbolio. Cuentos tradicionales. León: Edilesa, páx. 59. ISBN 84-8012-143-2.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Thor&oldid=4279082»