Lastras de Cuéllar

Lastras de Cuéllar
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Segovia
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Nome oficial	Lastras de Cuéllar (es)
Códigu postal	40352
Xeografía
Coordenaes	41°17′50″N 4°06′27″W
Lastras de Cuéllar Lastras de Cuéllar (España)
Superficie	65.42 km²
Altitú	900 m
Llenda con	Hontalbilla, Torrecilla del Pinar, Fuentidueña, Cantalejo, Cabezuela, Sauquillo de Cabezas, Aguilafuente y Zarzuela del Pinar
Demografía
Población	318 hab. (2023) - 186 homes (2019) - 172 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.21% de provincia de Segovia
Densidá	4,86 hab/km²
lastrasdecuellar.es

Lastras de Cuéllar ye un conceyu asitiáu al norte de la provincia de Segovia, y ta asitiáu a mediu camín de los principales centros económicos de la mesma: Cantalejo, Cuéllar y Segovia; amás, dientro del so términu alcuéntrense los despoblaos de San Esteban, La Serreta y Santa María de Sacedón.

Traviesa'l so términu'l ríu Cega creando a lo llargo de los sos riberas una paraxa d'hayas, abeduriues y pinos albares. Tien un conxuntu llacustre d'especial interés formáu poles llagunes del Carrizal, la Tenca y la Lucia.

Símbolos

Escudu de Lastras de Cuéllar

L'escudu heráldicu que representa al conceyu se blasona de la siguiente manera:

«Escudu mediu y partíu. Primero de gules, alférez real con pendón gironado de plata. Segundu de plata, dragón de sinople. Terceru d'azur, ponte d'un arcu de piedra mazonado en sable y lastra (llosa) en palu. Al timbre, corona de marqués.»

Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ200/1991 de 17 d'ochobre de 1991

Historia

Llaguna del Carrizal.

Tien el so orixe a partir del sieglu XII, al igual que'l restu de nucleos poblaos pertenecientes a la Comunidá de Villa y Tierra de Cuéllar surdíos tres la repoblación de Cuéllar, y foi denomináu hasta'l sieglu XIX namái como La Lastra, pasando dempués a adoptar la so actual denominación.

A mediaos del sieglu XIX, Pascual Madoz nel so diccionariu dixo que disponía de conceyu, constaba d'unes 150 cases distribuyíes en delles cais y articulaes al respective de una plaza. Amás, tenía una escuela, dos ermites y una ilesia parroquial. La so población yera de 135 vecinos, que producíen ceberes y llegumes, amás de ganáu vacuno, lanar y caballar.

Xeografía

Allugamientu

La llocalidá de Lastras de Cuéllar asítiase na zona central de la península ibérica, nel estremu norte de la provincia de Segovia, tien una superficie de 65,42 km², y les sos coordenaes son 41°17′50″N 4°06′27″W.

Noroeste: Cuéllar	Norte: Hontalbilla	Nordeste: Fuentidueña
Oeste: Cuéllar		Este: Cantalejo
Suroeste: Zarzuela del Pinar	Sur: Aguilafuente	Sureste: Cabezuela

Clima

El clima de Lastras de Cuéllar ye mediterraneu continentalizado, de resultes de la elevada altitú y el so alloñamientu de la mariña, los sos principales carauterístiques son:

• La temperatura medio añal ye de 11,40ºC con una importante oscilación térmica ente'l día y la nueche que puede superar los 20ºC. Los iviernos son llargos y fríos, con frecuentes borrines y xelaes, ente que los branos son curtios y calorosos, con máximes en redol a los 30 °C, pero mínimes fresques, superando llixeramente los 13 °C. El refrán castellanu "Nueve meses d'iviernu y trés d'infiernu" carauterizar a la perfeición.

• Les precipitaciones añales son escases (423,10mm) pero distribuyir de manera relativamente permediada a lo llargo del añu sacante nel branu que ye la estación más seca (64,40mm). Los montes que delimitan la pandu retienen los vientos y les agües, sacante pol Oeste, onde l'ausencia de grandes montes abre un pasiellu al Océanu Atlánticu pol qu'enfusen la mayoría de les precipitaciones que lleguen a Lastras de Cuéllar.

Precipitaciones per estación (mm)
Primavera	Branu	Seronda	Iviernu	TOTAL
128,50	64,40	111,40	118,70	423,10

Na Clasificación climática de Köppen corresponder con un clima Csb (oceánicu mediterraneu), una transición ente'l Csa (mediterraneu) y el Cfb (oceánicu) productu de l'altitú. A diferencia del mediterraneu presenta un branu más nidiu, pero al contrariu que nel oceánicu hai una estación seca nos meses más templaos.

Parámetros climáticos permediu de Lastras de Cuéllar nel periodu 1970-1999
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Precipitación total (mm)	35.20	39.00	25.20
Fonte: Ministeriu d'Agricultura, Alimentación y Mediu Ambiente. Datos de precipitación pal periodu 1970-1999 en Lastras de Cuéllar

Demografía

La llocalidá de Lastas de Cuéllar tien una población de 410 habitantes (INE 2014), bien lloñe de los 1.456 que llegó a algamar a mediaos del sieglu XX.Debíu al éxodu rural, munchos de los sos habitantes emigraron a otres rexones d'España, siendo éstes preferentemente Cataluña, País Vascu y les ciudaes de Madrid y Valladolid.^{[ensin referencies]}

Evolución demográfica de Lastras de Cuéllar

1957	1971	1991	1996	2001	2004	2008	2010	2012	2014	2016
1456	1002	609	582	530	487	422	446	447	410	403
(Fonte: INE)

Alministración

Alcaldes dende les eleiciones de 1979

Llexislatura	Nome	Partíu
1979-1983	José María Arribas Arranz	UCD
1983-1987	Ángel Martín García	PSOE
1987-1991	Eduardo Ricardo Herrero Matarranz	PSOE
1991-1995	María Victoria Avial Arribas	PP
1995-1999	María Victoria Avial Arribas	PP
1999-2003	Ángel Efrén Martín Cabrero	PSOE
2003-2007	Ángel Efrén Martín Cabrero	PSOE
2007-2011	María Victoria Avial Arribas	PP
2011-2015	María Victoria Avial Arribas	PP
2015-2019	Andrés García Sanz	AE
2019-2023	n/d	n/d
2023-	n/d	n/d

Turismu y patrimoniu

Plaza mayor y conceyu de Lastras de Cuéllar.

Nel centru del conceyu alcuéntrase la ilesia de Santa María Madalena, edificiu d'una sola nave con yeserías barroques, del mesmu estilu que'l so retablu mayor. Amás, retiraes del nucleu urbanu alcuéntrense dos ermites, la del Humilladero y la de La nuesa Señora de Sacedón, esta postrera perteneciente al despobláu del so nome, y qu'alluga nel so interior un retablu renacentista del conocíu maestru de Sacedón, que debe'l so nome a esta obra.

Cerca del pueblu alcuéntrase La Serreta, un monte dedicáu a la caza mientres sieglos, onde Beltrán de la Cueva primer duque de Alburquerque construyó un palaciu nel sieglu XV qu'inda se caltién; na actualidá sigue esistiendo actividá na finca, frecuentada pol rei Xuan Carlos I y considerada una de les finques de caza más antigües d'España. Cercana al palaciu, caltiénse otra pequeña ermita, que perteneció nel so tiempu al despobláu del so nome.

Les sos fiestes mayores son el día 8 de setiembre n'honor de la Natividá de La nuesa Señora. Celebra tamién otres fiestes menores: El llunes de la Pascua de Pentecostés, 50 díes dempués de la Selmana Santa, celébrase la Romería de la Virxe de Sacedón. Cada añu nómense 2 pareyes de mayordomos que son los encargaos de curiar la ermita mientres tol añu y d'entamar la romería. La Virxe sobre'l so xarré de ruedes emburriada polos mayordomos y vistida coles sos meyores gales sale de la ilesia de la Madalena onde la llevaron una selmana antes los mayordomos y tolos vecinos del pueblu que quixeron acompaña-yos y onde lleven rezándola novenes acaldía pela tarde; ente campanaes y a la puerta de la ilesia, guarda'l primeru de los paloteos que los danzantes afatiaos colos traxes tradicionales baillen al son de les dulzaines; d'antiguo namái danciaben homes, yá que a les muyeres nin siquier dexar baillar una xota delantre de la Virxe, pero anguaño'l grupu de paloteos ta formáu por homes y muyeres que dancien xuntos y dan más vistosidá a la fiesta. Asina empieza una llarga procesión na que la Virxe avanza amodo detenida pola xente que bailla xotes delantre d'ella y polos paloteos que se van baillando hasta llegar a la puerta de la ermita asitiada a 1 km. del pueblu onde se bailla la última danza, la contradanza, y onde los danzantes formen un arcu pol que pasa la Virxe pa entrar a la so ermita onde va esperar hasta'l próximu añu que vuelvan buscala.

Nel campu artesano destacó a lo llargo de la so historia l'actividá alfarera.

Virxe de Salcedón

Nome

L'orixe del so nome nun conocemos esautamente en qué contestu apaez, y nun tenemos fontes direutes que falen de cuando foi realizada dicha talla, sabemos que'l despobláu de Salcedón (que veneraba esta imaxe y establecióse en redol a la so ermita) apaez mentáu nel fueru de Sepúlveda (un testu realizáu en 1076 por Alfonsu VI de Lleón y ratificáu en 1305 pol rei Fernandu IV de Castiella)

Podría derivar del vocablu llatín salictum. Esta hipótesis de defende sobre dos pilastres; per un sitiu, la mesma pallabra por aciu les lleis d'evolución fonética del llatín pudo derivar dende esti términu cultu hasta'l términu coloquial Salcedón que conocemos güei:

Salictum> términu llatín Salictun

> la “m” final cai y camuda a “n”

Salicton> la “o” final cierra en “o” Salciton> la vocal “i” tónica curtia camuda de posición y xúnese el grupu consonánticu “lc” Salceton> la vocal “i” tónica curtia pasa a “y” Salcedon> la oclusiva sorda “t” tiende a convertise en “d”

Per otru llau, dientro d'un analís más propiu de les ciencies sociales, el vocablu llatín al que nos referimos significa “sacedal”, “llugar de sauces” ya inclusive un llugar húmedu”. Esta descripción teóricamente vendría denominar el llugar en que la imaxe de la virxe apaecióse, lo cual coincide cola descripción real del llugar onde se llevanta la ermita, yá que próximu a la mesma esiste un gran prau con delles llamargues, álamos blancos (chopos) y regueros; una zona que nel momentu que se llevantó la ermita y apaeció la imaxe pudo denominase con esti términu.

Lleenda

La lleenda de la Virxe de Salcedón cunta que mientres un pastores andaben nel campu apaecióse-yos la imaxe de la virxe. Esta, sentar nuna roca y convirtióse na talla que conocemos güei. Más tarde, los vecinos intentar llevar al cercanu pueblu de Aguilafuente para lo cual cargóse la imaxe sobre un carru tiráu por gües, sicasí, los gües nun pudieron tirar del carru, quedábense apexaos, fundíense-yos les pates a los animales y les ruedes del carru. Esti fechu foi interpretáu como un mensaxe de la virxe, que nun quería que la treslladaren del llugar onde s'apaeciera polo que la imaxe quedar nesi llugar, sobre'l cual construyóse una ermita, la que ye na actualidá la ermita de La nuesa Señora de Salcedón.

Analís artísticu

Trátase d'una talla de bultu redondu, malo de datar (en redol al s. XII). Ta realizada en madera policromada y caltiénse na ermita de La nuesa Señora de Salcedón, ermita a la qu'empresta'l so nome.

La imaxe representa a la Virxe col neñu, esti tipu de representaciones son bien comunes na Edá Media y anque de primeres pretenden apostrar la imaxe de María como madre de Jesús (al que representen con traces adultes) col tiempu van di-y concediendo una mayor importancia a la Virxe.

Nesti casu, la virxe apaez sentada nun tronu vistida con un traxe doráu y un mantu azul que sale dende la so cabeza y cai cubriendo la parte derecha del so cuerpu hasta llegar a la parte frontera, creando una serie de plegues sobre les rodíes que faen un ciertu contraste cola lluz y apurren dinamismu a la imaxe, oldeando coles llinies regular y rectu del restu de la talla.

Coles mesmes, la Virxe tien na manzorga una flor. De normal les escultures d'estos sieglos suélense representar con una serie d'oxetos bien carauterísticos y simbólicos. Nesti casu, les primeres vírxenes suelen llevar na so mano una mazana que col tiempu pasa a ser una flor, dambes representaciones amás de ser decoratives tán cargaes d'un fuerte simbolismu y aluden al Paraísu.

El neñu apaez sobre la rodía izquierda de la so madre, de pies y cola cara xirada, mirándola. Tien traces infantiles, anque se trata d'un neñu pequeñu ensin aportar a un ñácaru. El fechu de que nun sía representáu como un neñu bien pequeñu facer pa remarcar la importancia de Jesús, inclusive nesti casu en que se-y representa como a un neñu, como home. Na so manzorga lleva una bola del mundu mientas que la derecha apaez llevantada n'aptitú de bendicir, una forma bien común nes talles d'esta dómina. Visti un traxe doráu similar al de la virxe, pa nun crear un contraste ente la imaxe de la virxe y el neñu. Esti fechu de que los colores de los sos ropajes sían similares podría rellacionase con un intentu del autor de la talla por establecer una conexón ente la virxe y el neñu, daqué que se remarca tamién na mirada ente la madre y el so fíu o cómo'l brazu de la virxe arrodia'l cuerpu del neñu. Mientres la edá Media les talles de les vírxenes van pasar dende una imaxe de María como meru tronu nos que se sienta cristu, hasta concede-y cada vez una mayor importancia a la virxe, qu'arrodia cola mano o qu'establez una conexón col so fíu.

Per otra parte, les proporciones son tibiamente siguíes, d'esta miente atopamos con unes mano y cabeza, nel casu de la virxe, d'un tamañu mayor. Esti fechu nun hai que rellacionalo con una falta de téunica del autor, sinón qu'intenta realzar partes del cuerpu sobre les demás fuxendo del realismu que va carauterizar dómines estilístiques anteriores (arte Clásico) y posteriores (Renacimientu), apurriendo una importancia simbólica a les mesmes. Les llinies más carauterístiques son les verticales, que predominen na talla (el brazu y mano de la virxe, el mesmu cuerpu del neñu, les piernes de la virxe ya inclusive s'acolumbren nes plegues del vistíu); sicasí, tamién tien una marcada importancia la llinia que se realiza ente la madre y el neñu. Una llinia inclinada que se xenera cola mirada del neñu escontra la madre y que se realza cola posición del brazu de Jesús.

No que se refier al analís del color, los dos figures utilicen colores realistes nes sos traces físiques (colores marrones pal pelo, carne rosada…) anque cabo destacar los colores de los sos vistíos yá que utilicen pa ellos el doráu y l'azul. Esta eleición de colores pa los ropajes y mantu de la virxe son bien comunes na Edá Media y, sobremanera, na Renacencia. En dambos casos tratar de colores con una gran carga simbólica, el primeru ta rellacionáu cola riqueza pola so rellación cromática col oru. Nel segundu casu, l'azul yera un color difícil de consiguir, que de cutiu se llograba con minerales procedentes d'Asia Menor polo que yera un tonu bien caru y esclusivu que solo se podía emplegar en superficies y talles bien especiales, como nesti casu, pal mantu de la Virxe. Amás, cabo destacar que los colores doráu-naranxa y azul son opuestos, reálcense más si pónense xuntos, esto, xuníu al fechu de que cola pintura consíganse detalles (como'l remate que se fai en doráu nel mantu de la virxe) embúrriennos a pensar que l'autor de la talla conocía les artes plástiques, que'l tratamientu de la pintura de la talla nun foi casual.

Por cuenta de les carauterístiques enantes citaes, esta escultura ye malo d'inscribir nun estilu artísticu concretu yá que entemez carauterístiques romániques (como son la frontalidad de la composición, la talla en madera, les proporciones y el simbolismu o'l mesmu tema de la composición); xunto con otres que son mesmes del góticu (la simetría de la composición romper al tar la imaxe del neñu sobre la rodía esquierda, fuxir de la representación de María como tronu al arrodiar el cuerpu del so fíu col brazu según el neñu represéntase mirando a la so madre)

Na actualidá, la imaxe suel ser vistida con mantos de distintos colores, bordaos, que se posen sobre la so cabeza, corones de metales preciosos y vistíos; frutu de les distintes donaciones que los fieles fixeron mientres años a esta imaxe.

Ver tamién

• Comunidá de Villa y Tierra de Cuéllar
• Diputación Provincial de Segovia
• Conceyos de Segovia
• IGP - Lechazo de Castiella y Lleón
• IGP - Gochucu de Segovia

Bibliografía

• Varios autores (2006). SegoviayProvincia.com. Segovia: Editorial de Caxa Segovia, Obra Social y Cultural. ISBN 84-96145-57-3.
• Celestino Rei, Fernando; y Vázquez Formosu, Juan (1995). Población de los conceyos segovianos. Evolución histórica 1940-1994. ISBN 84-920063-2-3.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Lastras de Cuéllar.

• Datos: Q1948569
• Multimedia: Lastras de Cuéllar