Hápax

Hápax o hápax legómenon ye un términu llingüísticu y lexicolóxicu, con orixe nel griegu clásicu: 'απαξ (λεγόμενον), hapax (legomenon), "(díxose) solo una vegada".

Falando de llingües muertes o clásiques, l'hápax ye una pallabra, forma de pallabra o mou d'espresión qu'apaez solo una vegada nun corpus (el conxuntu de testos del que se tien conocencia). Delles vegaes, l'hápax nun ye más qu'un error na escrita. Esisten, amás, otres formes derivaes pa falar de pallabres que s'atopen poques vegaes: dis legomenon (dos), tris legomenon (tres) y tetrakis legomenon (cuatro). Cinco consíderase yá un númberu abondu de menciones p'asitiar una pallabra ente'l léxicu "normal". Dellos exemplos d'hápax:

• nortelrye (educación), solo una vegada, nun testu del poeta medieval inglés Chaucer.
• αυτογυος (autogyos), que s'atopa n'Hesíodu, solo una vegada. Sentíu escuru, magar que los llingüistes suxeren "aráu".

Nos estudios clásicos y bíblicos, l'atopada d'hápax ye un mou periportante pal asitiamientu d'un autor, y pa da-y reconocencia d'autoría a un testu o refugá-yla.

Nes llingües vives, pue calificase d'hápax al neoloxismu d'un autor que nun emplega más naide. Casu, por exemplu, en Plusieurs sonnets de Mallarmé y el términu "ptyx", o un bon númeru de pallabres nel llibru Pantagruel et Gargantua de Rabelais.