Eiendom
Eiendom (die eiendom) is die reg van 'n regsonderdaan om oor 'n saak (stuk grond, voorwerp, bedrag geld ens.) na eie goeddunke te beskik. Eiendom van 'n natuurlike persoon heet insbesonder privaateiendom; eiendom van 'n gemeenskap of staat heet gemeenskaplike of kollektiewe eiendom. Die reghebbende van die eiendom van 'n saak word die eienaar genoem.
In die reg word eiendom onderskei van besit, aangesien 'n persoon slegs feitelik kon beskik oor 'n saak — die saak kan byvoorbeeld ook geleen, gehuur of gesteel wees.
Die regulering van eiendom is een van de mees fundamentele onderdele van 'n maatskappyordening, omdat dit die ekonomiese verhoudings bepaal: bv. wie is die eienaar van skaars produksiemiddele soos grond, grondstowwe en nywerheid? Hierdie vraag het in die loop van die geskiedenis baie konflikte opgelewer, wat wissel van filosofiese debatte tot oorlogvoering.
Algemeen
[wysig | wysig bron]By die eiendomsreg is daar sprake van reg van genot, reg van gebruik en reg van beskikking. Uit hierdie terminologie kan ons aflei dat die term eiendom slegs van toepassing is op materiële objekte wat vir menslike beheersing vatbaar is. Van nie-materiële objekte kan mens nie 'n eienaar wees nie, maar "bloot" die reghebbende.
Kultuurverskille
[wysig | wysig bron]Een foutiewe opvatting is dat sommige groepe inheemse Noord-Amerikaners die begrip 'eiendom' nie geken het nie. So sou die Indiane Manhattan aan die Nederlanders verkoop het, met die gedagte dat hulle 'n goeie transaksie beklink het, aangesien die grond aan niemand behoort het nie.
In alle kulture kom die begrip van eiendom egter voor, wanneer dit kom by objekte van ekonomiese waarde. Sommige jagtersamelewings in Afrika ken of erken byvoorbeeld nie die eiendom van grond nie, maar wel van waterbronne.
Politiek/filosofie
[wysig | wysig bron]Sien ook:
- Individualisme en kollektivisme
- Kapitalisme, maatskappyorde gebaseer op privaateiendom
- Sosialisme en kommunisme, maatskappyorde gebaseer op kollektiewe eiendom
Hierdie artikel is deels vanaf die Nederlandse weergawe vertaal
