Alkibiades

Alkibiades uitgebeeld as leerling van Sokrates in 'n skildery van François-André Vincent

Gedurende die 5de eeu v.C. het Athene 'n ongekende bloeitydperk beleef. Dit kan veral toegeskryf word aan die wyse regering van Perikles, wat langer as dertig jaar die leisels in die hande gehou en die Atheense Ryk en kultuur op elke gebied uitgebou het. Maar oral het jaloerse bure, soos die Spartane en die Korinthiërs, op hul kans gewag, en toe Perikles in 429 v.C. tydens 'n pesepidemie sterf, was Athene soos 'n skip sonder roer. Sy opvolgers was swak. Hulle het Athene in onnodige oorloë gedompel, en die mense het 'n nuwe leier gesoek wat hul verbeelding kon aangryp. Teen hierdie agtergrond het Alkibiades na vore getree. Die eindelose oorloë en die dood van Perikles het Athene uitgeput, en in 420 v.C. kies die Atheners die jong Alkibiades as een van die tien bevelhebbers oor hul leër. Hierdie keuse sou rampspoedige gevolge hê, maar wie kan die Atheners daarvoor blameer dat hulle nie bestand was teen die persoonlikheid van hierdie aantreklike, dapper en intelligente jong man nie? Hoewel hy voortvarend en astrant was, het die hele Athene sy welsprekendheid, sy vinnige brein en sy geestigheid bewonder.

Alkibiades is omstreeks 450 v.C. in Athene gebore. Sy moeder was 'n niggie van Perikles, en na die dood van Alkibiades se vader het die seun in Perikles se huis grootgeword. Perikles het baie van hom gehou; maar hy en Sokrates, die beroemde denker, het tevergeefs probeer om die jong man se vele talente in die regte rigting te stuur. Toe Alkibiades in 420 v.C. tot generaal verkies word, het Athene pas met Sparta vrede gesluit. Maar Sparta se bondgenote was nie gediend met die vredesvoorwaardes nie, en Alkibiades het alles in sy vermoë gedoen om onrus te stook. Hy het die Atheners oorgehaal om 'n verbond met Argos, Sparta se ou vyand, te sluit, in die hoop dat dit hom die geleentheid sou bied om 'n groot Atheense leër in die Peloponnesos (‘n skiereiland in Suid-Griekeland), aan te voer. Nikias, sy mededinger in Athene, het hom egter daarvan beskuldig dat hy onnodige twis veroorsaak. In 418 v.c. is Alkibiades dan ook nie as generaal herkies nie, en Sparta het die Atheners en hul bondgenote beslissend by Mantenia verslaan.

Die Sisiliaanse Ekspedisie

Alkibiades het nou ander maniere gesoek om sy ambisie te bevredig. Toe Segesta, 'n Griekse stad in Sisilië, Athene om hulp vra teen Selinus, 'n bondgenoot van die magtige stad Sirakuse aan die ooskus van Sisilië, kry Alkibiades sy kans. Hy moedig die Atheners aan om 'n groot leer na Sisilië te stuur, en skets 'n gloeiende beeld van Sisilië en die moontlikheid van Atheense verowerings daar. Die versigtige Nikias was gekant teen hierdie onderneming en het die Atheners gewaarsku teen die gevare en koste van so 'n ekspedisie. Maar Alkibiades het hul verbeelding beetgepak, en hulle dring daarop aan dat Nikias en Alkibiades saam met 'n ander generaal, Lamachos, as gesamentlike bevelvoerders van die Atheense leer na Sisilië gaan. Toe die groot vloot gereed is om te vertrek (415 v.C.), is daar 'n onverwagse wending. Een oggend sien die Atheners met skok dat iemand gedurende die nag die Hermae geskend het. Dit was vierkantige klippilare met borsbeelde van die god Hermes daarop wat op straathoeke en voor die huise gestaan het. Niemand het ooit vasgestel of dit Alkibiades, vriend en vyand van Athene dit gedoen het nie, maar Alkibiades is tog verdink. (Dis vandag taamlik seker dat hy onskuldig was, maar hy was in Athene berug vanweë sy onbesonnenheid.) Alkibiades wou hê dat hy verhoor en vrygespreek word voor die vloot vertrek, maar sy vyande het daarin geslaag om dit te voorkom. Eers toe hy reeds besig was om die aanval teen Sirakuse te lei, is hy teruggeroep om verhoor te word.

Alkibiades verraai Athene

Alkibiades het besef dat sy vyande in Athene besig was om saam te sweer om hom uit die weg te ruim, want die meeste van sy ondersteuners was saam met hom in Sisilië. Op pad terug na Athene ontsnap hy by Thurii en gaan na Sparta. Hier tref hy boodskappers van Sirakuse aan wat die Spartane om hulp teen die Atheners kom vra het. Alkibiades het die Spartane aangemoedig om 'n Spartaanse generaal na Sirakuse te stuur en om Dekelea in Afrika, die sleutel tot die Atheense verbindingsnetwerk op land, te probeer verower. Die Spartane het dit gedoen, terwyl die Sisiliaanse ekspedisie op 'n geweldige mislukking vir die Atheners uitgeloop het. Intussen het Alkibiades saam met die Spartane uitgevaar om Athene se bondgenote in Klein-Asië en in die Egeïese See oor te haal om in opstand te kom. Die Spartane het hom egter nie vertrou nie, en hy het na die Perse gevlug. Na Athene kon hy nie terugkeer nie, want sy vyande, die demokrate, wat geglo het dat die volk 'n deelname moet hê aan die regering van die stad, het die mag in die hande gehad. In Athene was daar egter 'n minderheid wat ontnugter was deur die demokrate se mislukking in die Sisiliaanse veldtog en 'n oligargie (regering deur rykes) wou instel. Alkibiades het hierdie mense ondersteun. In 411 slaag hulle in hul doel, gedeeltelik omdat die meeste van die armer burgers saam met die vloot, wat nou by Samos gelê het, weg was. Die demokrate het egter 'n demokratiese teenregering op Samos uitgeroep. Hulle besluit ook om onmiddellik na Athene te vaar en die demokrasie daar te herstel. Maar Alkibiades laat hulle van die plan afsien. Dit sou net burgeroorlog in Athene laat ontstaan, het hy verduidelik; en al wat nog oorgebly het van die Atheense ryk sou dan aan die Spartane oorgelaat wees. In plaas daarvan het hy as aanvoerder van die demokrate se vloot opgetree en die Spartane by Cyzicus verslaan. Die oligargie in Athene het ineengestort, en Alkibiades is deur die Atheners as hul "bevryder" van die oligargie, wat hy self aan die bewind help stel het, gehuldig. Die Atheners het nou gehoop dat Alkibiades in staat sou wees om sy invloed by die Perse te gebruik om 'n verbond te sluit, maar hy het nie daarin geslaag nie. Die nederlaag wat die Atheners onder sy aanvoering by Notium teen die Spartane gely het, het ook teen hom getel, en hy is nie as generaal herkies nie. Liewer as om in skande na Athene terug te keer, het hy homself na die Traciese Chersonesos teruggetrek. Die Atheners het nog een oorwinning behaal, by Argunisae in 405, maar die volgende jaar het hulle teen die Spartane te staan gekom by Aegospotami. Alkibiades het teruggekeer en die Atheense bevelvoerders aangeraai om na Sestus te verskuif. Hulle wou nie, en is die volgende dag deur Lisander in die laaste, beslissende slag van die Peloponnesiese oorlog verslaan. Alkibiades het na Frigië gevlug, waar hy deur die Perse vermoor is.

Alkibiades was een van daardie mense van wie gesê kan word dat dit gevaarlik is om hom as vyand te hê, maar nog gevaarliker om hom aan jou kant te hê. Athene het, tot sy groot onheil, hierdie man in albei rolle geken. 

Bronnelys

• Kennis, Volume 2, 1980, bl.232, ISBN 0-7981-0824-X
• "Alcibiades". Encyclopædia Britannica. (2005). 

• "Alcibiades". Encyclopaedia of Ancient Greece. (2002). Routledge (UK). ISBN 978-0-415-97334-2. 

• "Alcibiades". Encyclopaedic Dictionary The Helios. (1952). 

• Andrewes, A. (1992). "The Spartan Resurgence". The Cambridge Ancient History edited by David M. Lewis, John Boardman, J.K. Davies, M. Ostwald (Volume V). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-23347-7.
• Buck, R.J. (1998). Thrasybulus and the Athenian Democracy: the Life of an Athenian Statesman. Stuttgart: Franz Steiner Verlag. ISBN 978-3-515-07221-2.
• Buckley, Terry (1996). Aspects of Greek History 750–323 BC. Routledge (UK). ISBN 978-0-415-09957-8.
• Cartwright David, Warner Rex (1997). A Historical Commentary on Thucydides: A Companion to Rex Warner's Penguin Translation. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08419-7.