Gaan na inhoud

Nabyaardevoorwerp

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die nabyaardevoorwerp 433 Eros, wat in 2000 deur die tuig NEAR Shoemaker besoek en op ’n afstand van 200 km van sy middelpunt af gefotografeer is.

’n Nabyaardevoorwerp (NAV) is enige voorwerp in die Sonnestelsel waarvan die wentelbaan naby aan dié van die Aarde kom. Per definisie is alle NAV's se kleinste afstand van die Son af (hul perihelium) minder as 1,3 astronomiese eenhede (AE).[1] Dit sluit in 13 000 nabyaardeasteroïede, meer as 100 nabyaardekomete en verskeie ruimtetuie en meteoroïdes wat groot genoeg is om in die ruimte op te spoor voordat dit die Aarde tref.

Daar word nou aanvaar botsings in die verlede het ’n groot rol gespeel in die vorming van die Aarde se geologiese en biologiese geskiedenis.[2] NAV's het sedert die 1980's van toenemende belang geword vanweë ’n groter bewustheid van die moontlike gevaar wat sommige asteroïede en komete vir die Aarde inhou.[3] In Januarie 2016 het Nasa bekendgemaak dat ’n liggaam, die Planetary Defense Coordination Office, gestig is om NAV's groter as 30 tot 50 meter in deursnee op te spoor en ’n doeltreffende beskermingsplan op te stel.[4]

NAV's het wentelbane van tussen 0,983 en 1,3 AE van die Son af.[5] Wanneer ’n NAV waargeneem word, word dit onder die aandag van die Internasionale Astronomiese Unie (IAU) se Kleinplaneetsentrum gebring om te katalogiseer. Sommige NAV's se wentelbane kruis die Aarde s’n en hou dus ’n gevaar in.[6]

Komete
  
 0.8%
Atiras/Apohele
  
 0.1%
Atens
  
 7.2%
Apollo's
  
 53.5%
Amors
  
 38.4%
Subgroepe NAV's

’n Botsing met enige NAV met ’n deursnee van meer as ’n kilometer kan katastrofies wees. In Junie 2015 was daar 872 sulke NAV's bekend, waarvan 153 moontlike gevaar inhou.[7] In 2006 is geraam 20% van dié soort voorwerpe is nog nie ontdek nie.[8] ’n Meer positiewe raming is dat 93% van NAV's groter as 1 km gevind is en net sowat 70 nog ontdek moet word.[9] Mindere kennis bestaan oor kleiner voorwerpe, wat steeds grootskaalse skade kan aanrig.

Die bedreiging van moontlik gevaarlike voorwerpe (MGV's) word gemeet aan hoe naby hulle aan die Aarde kan kom.[10] Voorwerpe wat tot 0,05 AE of minder van die Aarde se wentelbaan kan kom en ’n absolute magnitude (H) van 22 of hoër het (’n rowwe aanduiding van die grootte) word as MGV' beskou. Voorwerpe wat nie nader as dit van die Aarde kan kom nie of ’n kleiner deursnee as sowat 150 m het, word nie as gevaarlik beskou nie.[1] Nasa se katalogus van nabyaardevoorwerpe sluit ook hul afstand in maanafstande in,[11] en dit word dikwels in die media gebruik as ’n algemene maateenheid wanneer oor dié voorwerpe berig word.

Sommige NAV's wat nie groot gevaar inhou nie is van besondere belang omdat hulle maklik verken kan word.[12][13] In 2012 het ruimtetuie al drie NAV's besoek: 433 Eros deur Nasa se Near Earth Asteroid Rendezvous-tuig,[14] 25143 Itokawa deur die Hayabusa-sending[15] en 4179 Toutatis deur die Chinese Ruimteagentskap se Chang'e 2-tuig.[3][16]

Risikoskale

[wysig | wysig bron]
’n 2013-voorstelling van die wentelbane van moontlik gevaarlike asteroïede (met ’n grootte van meer as 140 meter en ’n afstand van minder as 7,6×106 km van die Aarde se wentelbaan af).

Daar is twee skemas vir die wetenskaplike klassifikasie van moontlik gevaarlike NAV's:

  • Die Torinoskaal
  • Die ingewikkelder Palermoskaal

Op 24 Desember 2004 is aan die kleinplaneet 99942 Apophis (destyds bekend as 2004 MN4) ’n 4 toegeken op die Torinoskaal, die hoogste toekenning nog. Daar was ’n kans van 2,7% dat dit die Aarde op 13 April 2029 sou tref. Op 28 Desember 2004 is die toekenning na 0 afgebring vir 2029, maar die toekomstige impakmoontlikheid was steeds 1. Die 2036-risiko is in Augustus 2006 ook afgebring na 0. Daar is geen moontlikheid dat Apophis die Aarde voor 2060 sal tref nie.[17]

’n NAV met ’n risikofaktor van groter as 1 op die Palermoskaal was (29075) 1950 DA, maar ná verdere waarnemings is die toekenning afgebring na -1,81.

Nasa het ook ’n lys van die gevaarlikste NAV's in die volgende 100 jaar.[17] Al die voorwerpe, of die meeste daarvan, sal waarskynlik van die lys af verdwyn met verdere waarnemings en dus meer akkurate voorspellings van hul wentelbaan. Die lys sluit nie (29075) 1950 DA in nie, want dit sal nie die Aarde binne die volgende 800 jaar tref nie.[3][18]

Getal en klassifikasie

[wysig | wysig bron]

NAV's word geklassifiseer as meteoroïdes, asteroïede of komete na gelang van hul grootte en samestelling. Asteroïede kan ook deel van ’n asteroïedfamilie wees, en komete kan strepe meteoroïdes agterlaat wat meteoorreëns kan veroorsaak.

Teen Junie 2015 was 12 849 NAV's ontdek:[7] 104 komete en 12 745 asteroïede. Van hulle is 934 Aten-asteroïede, 4 892 Amor-asteroïede en 6 904 Apollo-asteroïede (sien onder). Daar is 1 595 NAV's wat geklassifiseer is as moontlik gevaarlike asteroïede (MGA's). Tans het 153 MGA's en 872 NAV's ’n absolute magnitude van 17,75 of helderder, wat dui op ’n deursnee van rofweg 1 km.[7]

In dié tyd was daar 586 NAV's op die impakrisikobladsy op Nasa se webtuiste.[17] Taamlik baie van hulle is 50 meter in deursnee of kleiner, en nie een van die gelyste voorwerpe is in die "groen/geel sone" (Torinoskaal 1-2) nie, wat beteken hulle regverdig nie die publiek se aandag nie.[19] Die JPL-kleinliggaamdatabasis lys 2 360 nabyaardeasteroïede met ’n absolute magnitude van dowwer as 25 (rofweg 50 meter in deursnee).[20]

Nabyaardeasteroïede wat kleiner as ~1 meter is, is nabyaardemeteoroïdes. Hulle word op die meeste asteroïedtabelle as asteroïede gelys. Die kleinste nabyaardemeteoroïde is 2008 TS26, met ’n absolute magnitude van 33[20] en ’n geraamde deursnee van net 1 meter.[21]

Nabyaardeasteroïede

[wysig | wysig bron]
Nabyaardeasteroïede volgens grootte.
Klassifikasie van nabyaardeasteroïede.

Dit is voorwerpe in ’n wentelbaan na aan die Aarde sonder die koma, of stert, van ’n komeet. In Junie 2015 was 12 745 nabyaardeasteroïede bekend,[7] wat gewissel het van 1 m tot ~32 km in deursnee (1036 Ganymed). Daar is na raming 981 wat ’n deursnee van meer as 1 km het, waarvan meer as 90% al ontdek is,[9][22][23] en sowat ’n miljoen van sowat 40 m breed, waarvan sowat 1% ontdek is.[24]

Die samestelling van nabyaardeasteroïede is min of meer dieselfde as dié in die Asteroïedgordel, dus van ’n verskeidenheid spektraaltipes.[25] Nabyaardeasteroïede oorleef net ’n paar miljoen jaar in hul wentelbaan.[5] Hulle word eindelik uit die weg geruim deur planeetversteurings, wat veroorsaak dat hulle óf uit die Sonnestelsel gewerp word óf teen die Son of ’n planeet bots. Die getal asteroïede wat naby die Aarde waargeneem word, kan verduidelik word aan die hand van die feit dat nuwe asteroïede voortdurend in nabyaardewentelbane inbeweeg. Hul aanvaarde oorsprong is die Asteroïedgordel, van waar hulle na die binneste Sonnestelsel beweeg omdat hul wentelresonansie met Jupiter hul wentelbane versteur. Die Asteroïedgordel het gapings, bekend as Kirkwoodgapings, wat ontstaan deur asteroïede wat in ander wentelbane geskuif word. Nuwe asteroïede beweeg dan in die gapings in en dit veroorsaak ’n voortdurende toename in nabyaardeasteroïede. ’n Klein aantal NAV's is uitgedoofde komete wat hul vlambare oppervlakmateriaal verloor het.

Die asteroïed met die grootste bekende kans om die Aarde te tref (1 uit 16; op 5 September 2095) is 2010 RF12. Vanweë sy deursnee van sowat 7 m sal hy waarskynlik nie groot skade aanrig nie.

Nabyaardeasteroïede word geklassifiseer volgens hul halwe lengteas (a), perihelium (q; kleinste afstand van die Son af) en afelium (Q, grootste afstand van die Son af):[1][5]

  • Die Atiras of Apohele het wentelbane wat streng binne dié van die Aarde bly: ’n Atira se afelium (Q) is kleiner as die Aarde se perihelium (0,983 AE). Dus is Q < 0,983 AE. (Dit dui daarop dat die asteroïed se halwe lengteas ook minder as 0,983 AE is.)
  • Die Atens het ’n halwe lengteas van minder as 1 AE en kruis die Aarde se wentelbaan. Dus is a < 1 AE en Q > 0,983 AE.
  • Die Apollo's het ’n halwe lengteas van meer as 1 AE en kruis die Aarde se wentelbaan. Dus is a > 1 AE en q < 1,017 AE (1,017 AE is die Aarde se afelium.)
  • Die Amors se wentelbane lê streng buite dié van die Aarde. Dus is q > 1,017 AE. Amors is ook NAV's en dus is q < 1,3 AE. Dus is 1,017 AE < q < 1,3 AE. (Dit dui daarop dat Amors se halwe lengteas ook groter as 1,017 AE is.) Sommige Amors kruis Mars se wentelbaan.

Atiras en Amors kruis dus nie die Aarde se wentelbaan nie en hou nie onmiddellike impakgevaar in nie, maar hul wentelbane kan verander en in die toekoms die Aarde se wentelbaan kruis.

Nabyaardekomete

[wysig | wysig bron]

In Februarie 2015 was 96 nabyaardekomete ontdek.[7] Hoewel daar geen bevestigde geval van ’n komeetbotsing met die Aarde is nie, kon die Toengoeska-voorval veroorsaak gewees het deur ’n fragment van Komeet Encke.[26] Brokstukke van komete kon ook verantwoordelik gewees het vir sommige botsings deurnabyaardevoorwerpe. Komete beweeg selde nader as 0,1 AE (15 000 000 km) by die Aarde verby.[27]

Impakfrekwensie

[wysig | wysig bron]

Asteroïede met ’n deursnee van 4 m tref die Aarde sowat een keer per jaar.[28] Dié met ’n deursnee van sowat 7 m kom die atmosfeer omtrent elke vyf jaar binne met min of meer dieselfde hoeveelheid energie as die atoombom op Hirosjima: sowat 15 kiloton TNT.[28] Hulle ontplof gewoonlik in die boonste atmosfeer en die materiaal verdamp.[29] Elke 2 000 tot 3 000 jaar is daar ’n ontploffing van sowat 10 megaton, soortgelyk aan die een wat die Toengoeska-voorval veroorsaak het.[30] Voorwerpe met ’n deursnee van ’n kilometer tref die Aarde gemiddeld twee keer in ’n miljoen jaar.[5] Groot botsings met voorwerpe van 5 km vind sowat elke 20 miljoen jaar plaas.[28]

As ’n mens aanneem dié patroon sal vir die volgende miljard jaar voortduur, sal minstens 2 000 voorwerpe met ’n deursnee van meer as 1 km die Aarde in dié tyd tref. Die meeste is tans in ’n wentelbaan tussen Mars en Jupiter, maar hul wentelbane sal mettertyd verander en dan sal hulle nabyaardevoorwerpe word. Voorwerpe is gewoonlik ’n paar miljoen jaar ’n NAV voordat dit die Son tref, uit die Sonnestelsel gewerp word of ’n planeet tref (’n klein getal).[5]

Die frekwensie van klein asteroïede van sowat 1 tot 20 m in deursnee wat die Aarde se atmosfeer tref.
Die frekwensie van klein asteroïede van sowat 1 tot 20 m in deursnee wat die Aarde se atmosfeer tref.

Nabye verbyvlugte

[wysig | wysig bron]

Op 10 Augustus 1972 is ’n vuurbal deur baie mense waargeneem terwyl dit in ’n noordelike rigting oor die Rotsgebergte in Amerika getrek het. Dit was ’n Aardskeerder-meteoor wat binne 57 km van die Aarde se oppervlak af was. ’n Toeris het dit op video vasgelê.[31]

Op 23 Maart 1989 het die 300 m breë Apollo-asteroïed 4581 Asclepius (1989 FC) die Aarde met 700 000 km gemis toe dit op die presiese plek verbybeweeg het waar die planeet ses uur tevore was. As dit ons getref het, sou dit die grootste botsing in die opgetekende geskiedenis veroorsaak het – 12 keer so kragtig as die Tsaar Bomba, die kragtigste kernbom wat nog ontplof het. Dit het groot aandag getrek omdat dit volgens vroeë ramings tot 64 000 km van die Aarde sou kon gekom het, met die moontlikheid dat dit die Aarde kon tref.[32]

Die verbyvlug van die asteroïed 2004 FH (die middelste kol). Die verbyflitsende voorwerp onder is ’n kunsmatige satelliet.

Op 13 Oktober 1990 is die Aardskeerder-meteoroïed EN131090 bo Pole en die destydse Tsjeggo-Slowakye waargeneem. Dit het teen sowat 41,74 km/s oor ’n baan van 409 km van suid na noord beweeg. Sy naaste afstand van die Aarde af was 98,67 km. Dit is deur twee kameras van die Europese Vuurbalnetwerk vasgelê, wat geometriese metings van die wentelbaan van so ’n voorwerp vir die eerste keer moontlik gemaak het.[33]

Op 18 Maart 2004 het LINEAR aangekondig dat ’n asteroïed van 30 m, 2004 FH, daardie dag sowat 42 600 km van die Aarde af sou verbybeweeg; dit is maar ’n tiende van die afstand tussen die Aarde en die Maan en die naaste wat ’n asteroïed sover bekend aan die Aarde gekom het. Hulle het geraam asteroïede van dié grootte kom sowat elke twee jaar so naby aan ons planeet.[34]

Op 31 Maart 2004, twee weke ná 2004 FH, het 2004 FU162 ’n nuwe rekord vir die naaste asteroïede opgestel: dit het net 6 500 km van die Aarde af verbybeweeg (sowat ’n sesde van die afstand na die Maan). Omdat dit baie klein was (6 m in deursnee), is dit eers ’n paar uur voor sy naaste afstand aan die Aarde opgemerk. As dit die atmosfeer sou binnedring, sou dit waarskynlik gedisintegreer het.

Op 2 Maart 2009 het die nabyaardeasteroïed 2009 DD45 sowat 72 000 km van die Aarde af verbybeweeg. Die geraamde deursnee was sowat 35 m.[35]

Op 13 Januarie 2010 het die asteroïed 2010 AL30[36] op ’n afstand van sowat 122 000 km verby die Aarde beweeg. Dit was sowat 10-15 m breed. As dit die atmosfeer sou binnedring, sou dit ’n ontploffing soortgelyk aan dié van tussen 50 en 100 kiloton TNT veroorsaak het. Die Hirosjima-atoombom was tussen 13 en 18 kiloton.[37]

Op 28 Junie 2011 het die asteroïed 2011 MD, van tussen sowat 5 en 20 m in deursnee, omtrent 20 000 km van die Aarde af oor die Atlantiese Oseaan getrek.[38]

Op 8 November 2011 het (308635) 2005 YU55 (van sowat 400 m in deursnee) binne 324 600 km (0,85 maanafstande) van die Aarde af verbybeweeg. Tien weke later, op 27 Januarie 2012, het die 10 m breë asteroïed 2012 BX34 net 60 000 km van ons af verbygetrek.[39]

Op 15 Februarie 2013 het 367943 Duende (2012 DA14) sowat 27 700 km van die Aarde se oppervlak af verbybeweeg. Dit is nader as satelliete in ’n geosinkroniese wentelbaan. Die asteroïed kon nie met die blote oog gesien word nie.

Toekomstige botsings

[wysig | wysig bron]
’n Radarbeeld van die asteroïed 1950 DA.

Hoewel daar ’n paar vals alarms was, is ’n aantal voorwerpe al beskou as ’n bedreiging vir die Aarde. (89959) 2002 NT7 was die eerste asteroïed met ’n positiewe aanduiding op die Palermo-skaal, met ’n moontlikheid van ’n impak van een uit ’n miljoen omstreeks 1 Februarie 2019; dit is nou bekend dat dit op 13 Januarie 2019 op ’n veilige afstand van 0,4078 AE (61 miljoen km) van die Aarde af sal verbytrek.[40]

Die asteroïed (29075) 1950 DA is uit sig verloor nadat dit in 1950 ontdek is. Dit is net 17 dae lank waargeneem – te kort om sy wentelbaan te bepaal. Dit is op 31 Desember 2000 herontdek. Die asteroïed het ’n deursnee van sowat ’n kilometer. Die kans dat dit die Aarde op 16 Maart 2880 sou tref, is bereken op 1 uit 300. Dit is rofweg 50% groter as die gesamentlike kans op ’n impak deur alle ander voorwerpe van ’n soortgelyke grootte tot in 2880.[41] Die volgende dat 1950 DA waargeneem sal word, is in 2032[42] en dan sal sy wentelbaan met ’n groter sekerheid vasgestel kan word. Bykomende optiese metings het egter die moontlikheid van ’n botsing verminder tot 1 uit 20 000.[43]

Net die asteroïed 99942 Apophis (aanvanklik bekend as 2004 MN4) en (144898) 2004 VD17 het vir ’n kort ruk ’n bonormale toekenning op die Torino-skaal gehad.

Projekte om die gevaar te verminder

[wysig | wysig bron]

Verskeie "ruimtewag"-projekte word onderneem, insluitende LINEAR, Spacewatch, NEAT, LONEOS, CSS, CINEOS en ADAS. In 1998 het die Amerikaanse Kongres die Spaceguard Survey gelas – die opsporing van 90% van nabyaardeasteroïede met ’n groter deursnee as 1 km (wat globale verwoesting kan meebring) teen 2008. In 2005 is dit uitgebrei tot 90% van NAV's met ’n deursnee van 140 m of meer teen 2020.[44]

In 2011 was 911 van die grootste (>1 km in deursnee) nabyaardeasteroïede ontdek, met ’n raming dat 70 nog gevind moet word.[9]

Noemenswaardige voorwerpe

[wysig | wysig bron]
Getal ontdekte NAV's met ’n deursnee van 1 km of meer.
Die nabyaardeasteroïed 433 Eros.

Noemenswaardige voorwerpe sluit in kleinplanete, komete, asteroïede en meteore[45] wat spesifiek in nuusartikels genoem word.

Naam Notas
433 Eros Geen verbyvlug; die eerste nabyaardeasteroïed wat ontdek is (in 1898)
Toengoeska-voorval Impak: 1908
(29075) 1950 DA Verbyvlug: 2002
2011 MD Verbyvlug: 2011
367943 Duende Ook bekend as 2012 DA14; verbyvlug: 2013
Tsjeljabinsk-meteoor Impak: 2013
2014 EC Verbyvlug: 2014
2014 RC Verbyvlug: 2014
C/2013 UQ4 (Catalina) Verbyvlug: 2014
(357439) 2004 BL86 Verbyvlug: 2015
1036 Ganymed Grootste NAV; verbyvlug: 2024
(137108) 1999 AN10 Verbyvlug: 2027
(153814) 2001 WN5 Verbyvlug: 2028
99942 Apophis Verbyvlug: 2029
2014 UR116 Ook bekend as 2008 XB; verbyvlug: 2014, 2047
2005 WY55 Verbyvlug: 2065
2013 UG1 Verbyvlug: 2065[46][47]
Komeet Swift-Tuttle Verbyvlug: 2126
(86039) 1999 NC43 Verbyvlug: 2173
(153201) 2000 WO107[48] Verbyvlug: 2140
2001 AV43 Verbyvlug: 1946, 2013, 2029[49][50]
(341843) 2008 EV5 8,4 maanafstande van die Aarde af op 23 Desember 2008[51]
(391211) 2006 HZ51[52]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 "NEO Groups" (in Engels). NASA/JPL Near-Earth Object Program Office. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2017. Besoek op 4 Junie 2012.
  2. ↑ Richard Monastersky (1 Maart 1997). "The Call of Catastrophes" (in Engels). Science News Online. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 April 2013. Besoek op 23 Oktober 2007.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 "The IAU and Near Earth Objects" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 6 November 2013.
  4. ↑ "NASA is opening a new office for planetary defense" (in Engels). extremetech.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2019. Besoek op 14 Januarie 2016.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Morbidelli, Alessandro; Bottke Jr., William F.; Froeschlé, Christiane; Michel, Patrick (Januarie 2002). W. F. Bottke Jr.; A. Cellino; P. Paolicchi; R. P. Binzel (reds.). "Origin and Evolution of Near-Earth Objects" (PDF). Asteroids III. University of Arizona Press: 409–422. Bibcode:2002aste.conf..409M.
  6. ↑ Clark R. Chapman (Mei 2004). "The hazard of near-Earth asteroid impacts on earth". Earth and Planetary Science Letters. 222 (1): 1–15. Bibcode:2004E&PSL.222....1C. doi:10.1016/j.epsl.2004.03.004.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 "NEO Discovery Statistics" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 April 2017. Besoek op 23 Februarie 2014.
  8. ↑ Shiga, David (27 Junie 2006). "New telescope will hunt dangerous asteroids" (in Engels). New Scientist. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Junie 2015. Besoek op 15 November 2008.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 "WISE Revises Numbers of Asteroids Near Earth". NASA/JPL. 29 September 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Desember 2017. Besoek op 17 Mei 2012. (NASA Space Telescope Finds Fewer Asteroids Near Earth) Geargiveer 12 November 2020 op Wayback Machine
  10. ↑ "Potentially Hazard Asteroids" (in Engels). NASA/JPL Near-Earth Object Program Office. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Julie 2011. Besoek op 5 Mei 2011.
  11. ↑ NEO Earth Close Approaches Geargiveer 9 April 2017 op Wayback Machine at NASA/JPL Near-Earth Object Program Office
  12. ↑ Dan Vergano (2 Februarie 2007). "Near-Earth asteroids could be 'steppingstones to Mars'" (in Engels). USA Today. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2012. Besoek op 22 Oktober 2007.
  13. ↑ Rui Xu; Pingyuan Cui; Dong Qiao; Enjie Luan (18 Maart 2007). "Design and optimization of trajectory to Near-Earth asteroid for sample return mission using gravity assists". Advances in Space Research. 40 (2): 200–225. Bibcode:2007AdSpR..40..220X. doi:10.1016/j.asr.2007.03.025. {{cite journal}}: Onbekende parameter |last-author-amp= geïgnoreer (hulp)
  14. ↑ Donald Savage; Michael Buckley (31 Januarie 2001). "NEAR Mission Completes Main Task, Now Will Go Where No Spacecraft Has Gone Before" (in Engels). National Aeronautics and Space Administration. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Februarie 2020. Besoek op 22 Oktober 2007. {{cite web}}: Onbekende parameter |last-author-amp= geïgnoreer (hulp)
  15. ↑ Don Yeomans (11 Augustus 2005). "Hayabusa's Contributions Toward Understanding the Earth's Neighborhood" (in Engels). National Aeronautics and Space Administration. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Maart 2017. Besoek op 22 Oktober 2007.
  16. ↑ Emily Lakdawalla. "Chang'e 2 imaging of Toutatis" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 September 2019. Besoek op 6 April 2016.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 "Sentry Risk Table" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 April 2017. Besoek op 5 Mei 2015.
  18. ↑ "Asteroid 1950 DA" (in Engels). NASA/JPL Near-Earth Object Program Office. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Januarie 2017. Besoek op 14 Oktober 2011.
  19. ↑ "The Torino Impact Hazard Scale". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Februarie 2017. Besoek op 7 April 2016.
  20. ↑ 20,0 20,1 "JPL Small-Body Database Search Engine: asteroids and NEOs and H > 25 (mag)". JPL Small-Body Database. Besoek op 23 Februarie 2014.
  21. ↑ "Conversion of Absolute Magnitude to Diameter". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Julie 2013. Besoek op 7 April 2016.
  22. ↑ Jane Platt (12 Januarie 2000). "Asteroid Population Count Slashed" (in Engels). National Aeronautics and Space Administration. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 November 2000. Besoek op 22 Oktober 2007.
  23. ↑ David Rabinowitz; Eleanor Helin; Kenneth Lawrence; Steven Pravdo (13 Januarie 2000). "A reduced estimate of the number of kilometer-sized near-Earth asteroids". Nature. 403 (6766): 165–166. Bibcode:2000Natur.403..165R. doi:10.1038/35003128. PMID 10646594. Besoek op 22 Oktober 2007. {{cite journal}}: Onbekende parameter |last-author-amp= geïgnoreer (hulp)
  24. ↑ Rusty Schweickart. "Rusty's Planetary Defense Blog #3 - How many are we talking about, anyway?" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Junie 2015. Besoek op 3 Maart 2015.
  25. ↑ D.F. Lupishko; T.A. Lupishko (Mei 2001). "On the Origins of Earth-Approaching Asteroids". Solar System Research. 35 (3): 227–233. Bibcode:2001SoSyR..35..227L. doi:10.1023/A:1010431023010. {{cite journal}}: Onbekende parameter |last-author-amp= geïgnoreer (hulp)
  26. ↑ Kresak, L'. (1978). "The Tunguska object – A fragment of Comet Encke". Astronomical Institutes of Czechoslovakia. Astronomical Institutes of Czechoslovakia. 29: 129. Bibcode:1978BAICz..29..129K.
  27. ↑ "Closest Approaches to the Earth by Comets" (in Engels). Minor Planet Center. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2017. Besoek op 28 Junie 2012.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 Robert Marcus; H. Jay Melosh; Gareth Collins (2010). "Earth Impact Effects Program". Imperial College London / Purdue-universiteit. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2020. Besoek op 4 Februarie 2013. {{cite web}}: Onbekende parameter |last-author-amp= geïgnoreer (hulp)
  29. ↑ Clark R. Chapman; David Morrison (6 Januarie 1994). "Impacts on the Earth by asteroids and comets: assessing the hazard". Nature. 367 (6458): 33–40. Bibcode:1994Natur.367...33C. doi:10.1038/367033a0. {{cite journal}}: Onbekende parameter |last-author-amp= geïgnoreer (hulp)
  30. ↑ Asher, D. J.; Bailey, M.; Emel'Yanenko, V.; Napier, W. (2005). "Earth in the Cosmic Shooting Gallery" (PDF). The Observatory. 125 (2): 319–322. Bibcode:2005Obs...125..319A.
  31. ↑ Grand Teton Meteor Video, YouTube
  32. ↑ Brian G. Marsden (29 Maart 1998). "How The Asteroid Story Hit: An Astronomer Reveals How A Discovery Spun Out Of Control" (in Engels). The Boston Globe. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 April 2010. Besoek op 23 Oktober 2007.
  33. ↑ Borovička, J.; Ceplecha, Z. (April 1992). "Earth-grazing fireball of October 13, 1990". Astronomy and Astrophysics. 257 (1): 323–328. Bibcode:1992A&A...257..323B. ISSN 0004-6361. Besoek op 13 Maart 2015.
  34. ↑ Steven R. Chesley; Paul W. Chodas (17 Maart 2004). "Recently Discovered Near-Earth Asteroid Makes Record-breaking Approach to Earth" (in Engels). Nasa. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2017. Besoek op 23 Oktober 2007. {{cite web}}: Onbekende parameter |last-author-amp= geïgnoreer (hulp)
  35. ↑ "Yahoo News – 20090302 – Asteroid Flies Past Earth". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Maart 2009. Besoek op 9 April 2016.
  36. ↑ Small Asteroid 2010 AL30 Will Fly Past The Earth Geargiveer 16 Januarie 2010 op Wayback Machine. Nasa/JPL Near-Earth Object Program, 12 Januarie 2010.
  37. ↑ Near-Earth Object 2010 AL30. NASA Earth Science Picture of the Day, 6 Maart 2010.
  38. ↑ "Asteroid soars over Atlantic Ocean" (in Engels). Australian Broadcasting Corporation. 28 Junie 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Januarie 2012. Besoek op 3 Julie 2011.
  39. ↑ "Asteroid makes near-miss fly-by" (in Engels). BBC. 27 Januarie 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Januarie 2020. Besoek op 28 Januarie 2012.
  40. ↑ "JPL Close-Approach Data: 89959 (2002 NT7)" (2011-09-12 laaste waarneming) (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Maart 2020. Besoek op 4 November 2011.
  41. ↑ Giorgini, J. D.; Ostro, S. J.; Benner, L. A. M.; Chodas, P. W.; Chesley, S. R.; Hudson, R. S.; Nolan, M. C.; Klemola, A. R.; et al. (5 April 2002). "Asteroid 1950 DA's Encounter with Earth in 2880: Physical Limits of Collision Probability Prediction" (PDF). Science. 296 (5565): 132–136. Bibcode:2002Sci...296..132G. doi:10.1126/science.1068191. PMID 11935024. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 9 Februarie 2017. Besoek op 11 Januarie 2010.
  42. ↑ Giorgini, J. D.; Ostro, S. J; Benner, L. A. M.; Chodas, P.W.; Chesley, S.R.; et al. (2002). "Asteroid 1950 DA's Encounter With Earth in 2880: Physical Limits of Collision Probability Prediction" (PDF). Science. 296 (5565): 132–136. Bibcode:2002Sci...296..132G. doi:10.1126/science.1068191. PMID 11935024. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 9 Februarie 2017. Besoek op 9 April 2016.
  43. ↑ "29075 (1950 DA) Earth Impact Risk Summary" (in Engels). Nasa/JPL. 19 Augustus 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 April 2017. Besoek op 1 Maart 2015.
  44. ↑ Public Law 109–155, Section 321 (d)
  45. ↑ Russia Today: "Asteroids that Buzz Planet Earth" Chart
  46. ↑ EarthSky: Another close sweep by asteroid due in 2065, 25 Oktober 2013
  47. ↑ The Siberian Times: Astronomers in Siberia locate asteroid heading towards Earth in 2065, 28 Oktober 2013
  48. ↑ JPL Small-Body Database Browser: 153201 (2000 WO107)
  49. ↑ Star Advertiser: Asteroid to make 'close' pass to Earth on Monday, 16 November 2013
  50. ↑ JPL Small-Body Database Browser: (2001 AV43)
  51. ↑ Busch, Michael W.; Ostro, Steven J.; et al. (April 2011). "Radar observations and the shape of near-Earth asteroid 2008 EV5" (PDF). Icarus. 212 (2): 649–660. doi:10.1016/j.icarus.2011.01.013. Besoek op 20 Februarie 2016.
  52. ↑ Big new asteroid has slim chance of hitting Earth - New Scientist

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Nabyaardevoorwerp&oldid=2682884"