îpe
Apparence
îpe | yesse |
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « hirpex » (minme sinse); mot cité dins l’ FEW 4 430.
Prononçaedje
[candjî]Loukîz a : « yesse »
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /iːp/ /hiːp/ /ep/ /iːʀp/ /hiːʀp/ /jɛʀp/ /jɛp/ miersipepieuzmint e l’ notule ALW 1.51 .
- prononçaedje zero-cnoxheu : /iːp/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
îpe | îpes |
îpe femrin (des côps omrin)
- (mot des cinsîs) triyingue di bwès u d' fier avou des dints po passer so on tcherwaedje et dismantchî l' tere, tot rcatchant li smince s' il astchait.
- Ass passé l' tchamp a l' îpe? — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Prindoz l' îpe po-z ahener — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Dji va rusteler l' tere avou ene îpe (po ramasser les yebes) — Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
- On va rahener avou l' îpe — Motlî d’ Tchonveye (fråze rifondowe).
- Rintrez l' îpe dins l' hangår — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- S' i gn av del påne, on passéve deus u troes côps a l' îpe so longueur et lårdjeur et on levéve les îpes regulirmint cwand elle estént plinnes, po ramasser l' påne — Roland Georges (fråze rifondowe).
- Li tere, li tcherowe l' av ritourné; les îpes avént passé et rpassé — Charles Bentz (fråze rifondowe).
- E ptit hamtea, la k' les eraires,
Les trepsins, les îpes, les shoflåds
Sol panlet d' ene foidje tote foû scwere
Rawårdèt l' medcén marixhå
— Louis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 25 (fråze rifondowe).
- pluriyal Loukîz a : «îpes».
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Dizotrins mots
[candjî]- rahener, ahener (passer l' îpe)
- limon, montant (grand bwès di l' îpe a triyingue)
- speye, triviè, raiye, anseu, ansteule (bwès metous el lårdjeur)
- dints
- seracuze, ziguezag, picot, hertchinne, grafon, djéndjole, verbok (sôres d' îpe ou usteyes po fé l' minme ovraedje)
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- îrpe :
Li mot n’ est nén dins : C13
Ratournaedjes
[candjî]usteye po dismantchî les roukes
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike îpe so Wikipedia