matante

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Calcaedje do francès « ma tante » (nosse matante); (li mot est scrît aplaké, ca l' diterminant francès «ma» n' a nén stî rwalonijhî).

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /ma.ˈtãt/ /ma.ˈtɔ̃t/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ma.ˈtãt/
Ricepeures : ma·tante

Sustantif

singulî	pluriyal
matante	matantes

matante femrin

sour u bele-sour do pa u del mame.
- Ele breyeut sol fosse di s' fré et ele n' åreut nén yeu ndalé sins s' matante ki l' a prins pal mwin et l' moenner evoye — Jules-Joseph Pirot (fråze rifondowe).
- Sul bôrd dè Sambe, èt pièrdu dins l’ fumêre,
  Wèyèz Couyèt avè s’ clotchî crawieus ?
  C’èst la k’ dèmeure èm matante Dorotéye,
  Veuve d’èm mononke Andriyin du Crosteu. — Jacques Bertrand, Lolote.

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

(dins èn arinnoe)
- C’ est seur des cis ki vnèt heyî. C’ e-st ouy li djoû, edon, matante ?— Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.57 (fråze rifondowe).
si matante åreut des rowes, ça freut ene bele tcherete u : si matante åreut des roles, ci sereut ene oto u : si matante åreut ene rôlete, ci sereut ene berwete u : si matante åreut des rôletes, ci sereut ene trotinete; : u:

(måhonteus) si matante åreut des coyes, ci sereut mononke; : u: (radoûcixhanmint) si matante end åreut, ci sereut mononke : dijhêyes po onk ki fwait tot ene divize avou des "si"; gn a pont d' avance di fé des supôzicions avou toplin des "si".

rabressî come les matantes : tot fjhant troes båjhes.
On dit eto: come al dicåce.
viye comere.
- Elle a dmoré matante — Motî Forir (fråze rifondowe).
F. célibataire.
(ene miete fotant) feme pus viye ki vos, et k' on lyi doet l' respet.
- Avans dju rî, don, vormint, cwand vs avoz lomé l' beguene "matante" — Joseph Lahaye (fråze rifondowe).
(foclore walon) no di sacwantès femes (pus viyes) dins l' soce Rweyål Club walon d' Måmdey.

Ratourneures

matante di souke: matante k' a bråmint des cwårs, et k' on fwait åtoû d' leye.
si matante end åreut, ci sereut mononke
rabressî come les matantes

Mots d’ aplacaedje

matante-tåye

Contråve

(djinre omrin/femrin): mononke
(parintaedje): neveu, neveuse

Rilomêye do mot

Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke

«Pitit d' mon les matantes», on roman da Joseph Calozet.

Ortografeyes

Divant 1900 :

matantt : E203 ^(lére)
matante : C9a ^(lére), E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

matante : C8, E165, O4

E rfondou walon :

matante : R9 ^(lére), R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

sour u bele-sour do pere u del mere (po djåzer d' leye)

Arabe marokin : خالت ^(ary) = خالْت =‎ khalt (sour del mame); عمت ^(ary) = عمْت =‎ 3emt (sour do pere)
Almand : Tante ^(de)
Inglès : aunt ^(en)
Espagnol : tía ^(es)
Francès : tante ^(fr)
Neyerlandès : tante ^(nl)