Kontent qismiga oʻtish

Yaman riali

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Yaman riali (arabcha: ريال يمني) — Yamanning pul birligi, 1990-yilda mamlakat birlashganidan beri muomalada boʻlib kelyapti. Rasmiy ravishda 100 filsga boʻlingan, ammo shunga oʻxshash nominaldagi tanga hech qachon muomalaga chiqarilmagan.

18-19-asrlarda rial Yamanda mokko kofe savdosi uchun keng qoʻllangan Mariya Tereza taleri bilan assotsiatsiyalangan[1].

Rivojlanar ekan, Yaman oʻzining qonuniy valyutasini ishlab chiqdi. 1990-yilda Yaman Arab Respublikasi va Yaman Xalq Demokratik Respublikasi birlashgandan soʻng, Shimoliy Yaman riali ham, Janubiy Yaman dinori ham butun mamlakat boʻylab muomalada boʻlib, 26 dinorga 1 rial nisbatida tenglashtirildi va 1993-yilda birinchi yangi tangalar chiqarildi. 1996-yilda dinor muomaladan chiqarildi va rial mamlakatning yagona pul birligiga aylandi va eski banknotalar asta-sekin yangilariga almashtirildi.

Hozirda 5, 10 va 20 rialga teng tangalar, 50, 100, 200, 250, 500 va 1000 rialga teng banknotalar mavjud. Yaman riali banknotlari Rossiya Federatsiyasida " Goznak " Ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyati ishlab chiqarish korxonalarida ishlab chiqariladi.

Yaman rialining AQSh dollariga nisbatan qiymati 1990-yillar boshida bir dollar uchun 12,01 rialdan sezilarli darajada pasaydi. 1990-yillarning oʻrtalaridan boshlab Yaman riali erkin konvertatsiya qilinadigan boʻldi. Rial AQSh dollariga nisbatan 20 iyendan 215 iyenaga tushib ketgan boʻlsa-da, bir necha yil davomida rial barqarorligini saqlab qoldi. Biroq, 2010-yildan beri Yaman Markaziy banki bir necha bor intervensiya qilishga majbur boʻldi, bu esa oltin-valyuta zaxiralarining jiddiy qisqarishiga olib keldi. 2013-yil oxirigacha Iqtisodiy razvedka guruhi Saudiya Arabistoni Yaman Markaziy bankiga 1 milliard dollar oʻtkazishi haqidagi xabarlarga qaramay, keyingi yillarda zaxiralar importning taxminan 1,3 oyiga kamayishini kutmoqda[2][3].

Urush tufayli Yaman rialining kursi 1 AQSh dollari uchun 470 va 500 Yaman riali orasida oʻzgarib turdi.

Seriya 1994-2009
Rasm Nominali (riallar) O'lchamlari (mm) Asosiy ranglar Tavsif Chiqarilgan yillar
Old tomoni Orqa tomon Old tomoni Orqa tomon
50 158×75 zaytunrang Maadkaribning bronza haykali ShibamXadhramaut 1994-yil
100 binafsha Qadimgi suv quvurlari, Aden Sana 1993-yil
100 qizil, binafsha Ajdaho qoni, Sokotra Qishloq xo'jaligi terassalari 2018-yil
200 yashil alebastr haykali El Mukalla 1996-yil
200 sariq Zabid qal'asi Peyzaj 2018-yil
250 158×75 jigarrang

ko'k

Al Solih masjidi El Mukalla 2009-yil
500 155×80 ko'k

binafsha

Dar al-Hajar saroyi Al-Muhdar masjidi 2001 2007 2018
1000 156×83 yashil

kulrang

Sulton Al-Katiriy saroyi Bob al-Yaman darvozasi 1998-yil 2004-yil

2006-yil 2009-yil 2012-yil 2018-yil

Rasm shkalasi millimetr uchun 1,0 piksel.
  1. „Ghalib bin Awadh al-Qu'aiti, The Maria Theresa Thaler in Hadhramaut: Some Reflections, The British-Yemeni Society“. 2015-yil 6-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-yanvar.
  2. BTI 2014- Yemen Country Report
  3. Ghalib bin Awadh al-Qu’aiti, The Maria Theresa Thaler in Hadhramaut: Some Reflections, pub. by: The British-Yemeni Society