Diskriminatsiya

Diskriminatsiya (lotincha: diskriminatio — farqlash) — davlat, yuridik yoki jismoniy shaxs huquqlarining (boshqa davlat, yuridik yoki jismoniy shaxs huquqlariga nisbatan) cheklanishi. Demokratik davlatlarning ichki qonunlarida hamda xalqaro huquqda D.ning barcha shakllari, jumladan, fuqarolar huquqlarini millati, irqi, jinsi, dini sababli amalda yoki yuridik jihatdan kamsitishga yoʻl qoʻyish taqiqlanadi.

Diskriminatsiya — bu shaxslarni ularning jinsi, yoshi, millati, irqi, dini, nogironligi, jinsiy orientatsiyasi yoki boshqa ijtimoiy, shaxsiy belgilariga ko‘ra teng huquq va imkoniyatlardan mahrum qilish yoki ularni kamsitishdir. Diskriminatsiya ijtimoiy, iqtisodiy va huquqiy sohalarda ham sodir bo‘lishi mumkin va ko‘pincha ijtimoiy tengsizlik va adolatsizlikni kuchaytiradi.

Diskriminatsiya quyidagi shakllarda namoyon bo‘lishi mumkin:

1. Jinsiy diskriminatsiya: Ayol va erkaklarni teng huquqlarga ega bo‘lishiga qaramay, bir jins vakillariga nisbatan salbiy munosabatda bo‘lish yoki imkoniyatlarni cheklash.
2. Milliy va irqlararo diskriminatsiya: Shaxslarni ularning millati yoki irqiga ko‘ra kamsitish. Bu mehnat bozorida, ta’limda va boshqa ijtimoiy sohalarda ham uchraydi.
3. Diniy diskriminatsiya: Shaxsni u mansub bo‘lgan diniy e’tiqodi uchun kamsitish.
4. Nogironlik bo‘yicha diskriminatsiya: Jismoniy yoki aqliy nogironligi bor shaxslarga teng imkoniyatlarni taqdim etmaslik.
5. Yosh bo‘yicha diskriminatsiya: Ma’lum yoshdagi shaxslarni, ko‘pincha yoshroq yoki keksa kishilarni imkoniyatlardan cheklash yoki ularni kam baholash.

Diskriminatsiyaning oldini olish maqsadida ko‘plab mamlakatlarda, shu jumladan O‘zbekistonda ham, maxsus qonunchilik va teng huquqlikni ta’minlash bo‘yicha siyosatlar joriy etilgan.

Adabiyot

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil