jun

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

jun

Etimologiyasi

JUN 'badanni qoplagan qalin tuklar’. Xotin boshidagi j u n roʻmolini oldi-da, bir-ikki qoqib, yana oʻradi (Mirzakalon Ismoiliy). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu ot yüŋ tarzida talaffuz qilingan (Devon, III, 373; DS, 286; ЭСТЯ, IV, 267); eski oʻzbek tilida soʻz boshlanishidagi y undoshi j undoshiga, soʻz oxiridagi ŋ undoshi n undoshiga al — mashgan (КРС, 274), hozirgi oʻzbek tilida ü unlisining yumshoqlik belgisi yoʻqolgan: yoʻŋ > joʻŋ > jün > jun. Hozirgi oʻzbek tilida yuŋ soʻzi ham, " jun soʻzi ham ishlatiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Hayvon yoki kimsa badanini qop-lagan qalin tuk, moʻy, yung. ◆ Juni mayin qoʻy. Qoʻylarning junini olmoq. Ot agʻnagan yerda jun qolar. Maqol . ◆ shya Uqoʻraga kirib ketdi-da, junlari oʻsiq, oriq bir echkini yetaklab chiqdi. S. Siyoyev, „Yorugʻlik“ . ◆ Xon boʻksasini koʻtardi, tuya junidan qilingan yumshoq bo-lishga suyandi. S. Siyoyev, „Avaz“ .

2 Asosan qoʻy, echki, tuyadan qirqib olin-gan shunday yung, moʻy. ◆ Titilgan, savalgan jun. m ◆ Professorning har bir soʻzi uning uchun tilladay qimmatbaho.. Yoʻq, ipakday mayin gʻaram-gʻaram jun olish tilsimining kaliti edi. S. Anorboyev, „Oqsoy“ .

3 Jundan tayyorlangan uy-roʻzgʻor buyu-mi. ◆ Xotin boshidagi jun roʻmolini oldi-da, bir-ikki qoqib, yana oʻradi. M. Ismoiliy, „Fargʻona tong otguncha“ .

Bola-chaqa poʻstakning junini yeydimi? dagʻl. "Oila aʼzolari taʼminotini ham oʻylash kerak" degan maʼnoda ishlatiladi-gan ibora. ◆ Kasal boʻlib qolsam, nima boʻladi? Biron ofat kelib qolsa, nima boʻladi? Bola-chaqa poʻstakning junini yeydimi? ..Akam boʻlmasa, ukam boʻlmasa. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chiroqlari“ .

Antonimlari

ЖУН. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.