Чодураа

Чодураа (орус. Черёмуха) дээрге хемнер унунга, арга-арыг иштинге үнер чадаң үнүш. Ону чыггаш, кургадып алыр. кургаг чодурааны дээрбелээр. Чодураа далганын чөкпекке холуур. Ону чөкпекке холуурундан аңгыда, тывалар эм кылдыр ажыглап чораан. Ижин-шөюндү аараанда, чодурааның хандызы эки эм болур. Бир улуг омааш бүдүн кат кырынче стакан ишти хайнып турар сугну кудуптар. 20 хире минут хайындыргаш, шүүреп кааптар. Стаканның дөрттүң бир кезии хирелеп хүнде 3-4 катап ижер.

Чодураа — Тывада база хөй үнүп турар. Тал хевирлиг кара карттыг ыяш болур. Май — июнь айларда чечектелир. Чечээ ак өңнүг, бөкпек, сырга хевирлиг, чидиг, чаагай чыттыг, кады борбак кылагар кара, сөөктүг, чигирзит амданныг.

Чодурааның кадында чигир, яблоктуг, лимоннуг кислоталар болгаш өске-даа бүдүмелдер бар. Үрезининде, чечээнде, бүрүлеринде болгаш картында амигдалин деп гликозид бар. Чодурааның тургузуунда фитонцидтер деп бүдүмелдер хөй. Чижаэ: чодурааның картын сугга чедингир кылдыр хайындыргаш, ымыраа,сээк болгаш быт дээн ышкаш насекомнарны өлүрүп болур. Ынчангаш чодураа болза, хоранныг дээрзин база билзе чугула. Чодурааның кадын чууруп кургаткаш, янзы-бүрү чемге холуп, ол хевээр-даа чип болур.

Чодурааның суу-биле карактың чамдык аарыгларын чуп, чиңнеп эмнээр. Кадындан ижер суксун, кисель, шай кылгаш, ижин аарыгларының үезинде ажыглап турар. Чодурааның кадын шай кылдыр ижин, баар аарыг кижилер ижип болур. Улуста база шаг үеден бээр ону аъш-чемге холуп, аарыгларга шак ынчаар ажыглап чораан.

Дөс

Ном «Холу чемзиг авам сөңү»
Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"

Бо дээрге белеткеп каан чүүл-дүр. Эдип база немеп тургаш, ук төлевилелге дузалап болур силер.