Kornell universitetı
Kornell universitetı (Корнелл университеты). AQŞnıñ Nyu-York ştatınıñ Itaka şähärendä urnaşqan xosusıy universitet, Ürmäle göl ligası äğzası. Universitetnıñ ike meditsina campusları Nyu-York häm Qatar ileneñ Mäğärif şähärendä urnaşqannar.
Universitet 1865 yılda Ezra Kornell häm Andrew Dickson White tarafınnan dinnärdän ayırım, irlärgä häm xatın-qızlarğa tigez mökinçeleklär birä torğan institut bularaq açıla. Başlıça universitetnı açuçılar Kornell fänneñ barça ölkälären dz qolaçlar digän ömettä bulalar. Bu ideyalär Kornell universitetınıñ dewizında da çağılış tapqan.
Universitet cide baqalvr häm cide mağistr mäktäbennän tora, härberse üz proğrammasın üze bilgeli. 20nçe ğasırnıñ urtalarınnan universitet üzeneñ eşçänlegen dönya qülämendä alıp bara başlıy. 2001 yılda Qatar däwlätendä meditsina kampusı açıla. Xäzerge waqıtta universitet 40 Nobel büläge belän dan tota.
Fänni ezlänülär universitetnıñ töp eşçänlegen täşkil itä. 2005 – 2006 yıllarda universitet fänni-tikşerenü maqsatlarına 605 million dollar sarıf itkän.
Tarix
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Kornell universitetı 1865 yılnıñ 27 aprelendä oyıştırıla. Ezra Kornell üzeneñ fermasın häm 500,000 dollar külämendä aqçasın universitetqa miras itep birä. Senator Andrew Dickson White isä universitetnıñ berençe prezidentı wazıyfaların başqarırğa üzeneñ rizalığın birä.
Berençe studentlar 1868 yılnıñ 7 oktäberendä qabul itelä. İke yıldan xatın-qızlar universitetqa uqırğa kerergä xoquqlı bula.
Kornell universitetınıñ devizı I would found an institution where any person can find instruction in any study (İnglizçädän, Min teläsä kem teläsä nindi fän ölkäsendä kiñäş taba alırday universitetnı başlap cibärermen ).
Kampus
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Kornell universitetınıñ töp kampusı Itaka, Nyu-York ta urnaşqan. Berençe yıllarnı universitet 0.85 kvadrat km cir bili. Bu urında 260 yaqın bina urnaşqan. Töp campusta arzitekturanıñ törle stillärenä qarağan binalarnı tabıp bula. Şul isäptän, Ğotik, Wiktorian häm Neoklassik kimälendägelären.
Nyu-York kampusı şähäreneñ öske Manhattan öleşendä urnaşqan häm anda Meditsina mäktäbe urın alğan.
Qatar kampusı Mäğärif şähärendä (Education City) Doha yanında urnaşqan. 2004 yılda açılğan bu mäktäp, Amerikädan çittä berençe Amerikä meditsina mäktäbe bula. Bu proğramma ilneñ meditsina ölkäsen üsterü maqsatına ireşü öçen täğayınlängän. Qatar xäkümäte 750 million dollar külämendä aqça bülep birä.
Oyışma
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Kornell tabışsız oyışma bularaq sanala, häm şuña kürä aqça fondaları uqu öçen tüläwlärdän, fänni-tikşerenü grantlarınnan, ştat xaqimiäte küçermälärennän häm alumni kertemnärrenän cıyıla.
Kornell şaqtıy desentralizasiälängän uqu yortı bularaq, collegelar bäysez sanala. Härber mäktäp üze uqu proğrammaların tözi. Universitet däräcsendäge taläplär tübändägedän ğıybarät
- yözü testı
- fizik qültura buyınça ike fänne tämamlaw
- yazmaça eş taläplärenä buysınu
Baqalawr däräcäse
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Arxitektura, sänğät häm plannaştıru collegı (College of Architecture, Art and Planning)
- Sänğät häm fännär collegı (College of Arts and Sciences)
- İnjenerlıq collegı (College of Engineering)
- Qunaqxanä belän idarä itü mäktäbe (School of Hotel Administration)
- Nyu-York ştatınıñ Awıl Xucalığı häm Yäşäw fännäre collegı (Nyu-York State College of Agriculture and Life Sciences)
- Nyu-York ştatınıñ Keşe eqoloğiäse collegı (Nyu-York State College of Human Ecology)
- Nyu-York ştatınıñ İndustriä häm Eşçe mönäsäbätläre mäktäbe (Nyu-York State School of Industrial and Labor Relations)
Magistr däräcäse
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Mağistr mätäbe (Graduate School)
- Xoquq mäktäbe (Law School)
- Johnson isemendäge İdarä mäktäbe (Johnson Graduate School of Management)
- Weill Meditsina collegı (Weill Medical College, Nyu-York)
- Weill Meditsina collegı (Weill Medical College, Qatar)
2011 yılğı çığarılış klassına uqırğa kerüçelärneñ 20.5% ğına Kornell universitına alındılar. Studentlarnıñ 96% ikençe yılda da uquların däwam itä.
2005-2006 uqu yıllarında Kornellda 1,594 prafisır-uqıtuçı xezmät quya. Şularnıñ öçese Nobel buläge lawreatları.
Universitet rangları, däräcälär
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]US News & World Report gäzite isäpläwençä, 12nçe urın (2001-2007) Böyekbritaniäneñ THES-QS World farazlawı buyınça, döndşça 14çe Washington Monthly buyınça, Amerikä millätenä kitergän fayda buyınça yuğarı belem birü yortları arasında 8nçe.
Keşelär
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Universitetnı törle yıllarda tämmlawçılar arasında elekkege Taiwan, İran, Quba prezidentları. Amerikä däwlät eşleklärennän Paul Wolfowitz, Janet Reno.
Kornellnı tämamlawçılar Alamo Rent-A-Car, Burger King, Carrier, Citigroup, Coors Brewing Company, Staples, Qualcomm kebek şirkätlären oyıştırğannar.
AQŞnıñ ike xatın-qız Nobel bülägen aluçılarıda Kornellnı tämamlağannar..
Sıltamalar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Kornell universitetıniñ räsmi bite(үле сылтама)