Zakaria Çiçinadze
Zakaria Çiçinadze (Gürcüce: ზაქარია ჭიჭინაძე; 8 Şubat 1853, Tiflis - 27 Aralık 1931, Tiflis) kendi kendini yetiştirmiş Gürcü edebiyat eleştirmeni, kitapsever, tarihçi ve kitap yayıncısıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Çiçinadze, 1854'te Rus İmparatorluğu'na bağlı olan Tiflis'te dünyaya geldi. Çiçinadze ailesinin 15. çocuğu olan Zakaria, 13 yaşında tütün fabrikasında işçi olarak çalışmaya başladı. Hevesli bir tarih okuyucusu olan Çiçinadze, Sergei Meshi'nin davetiyle yazar olarak 1869'da Droeba gazetesine katıldı. 1872'de Gürcü edebiyatının tarihi üzerine makaleler ve kitaplar yazmaya başladı. Çiçinadze, tarihi Gürcü vakayiname ve belgelerinin yüzlerce el yazmasının yanı sıra çağdaş Gürcü makalelerini bir araya topladı. 93 Harbi'nden sonra Klarceti (Artvin ve çevresi) bölgesini dolaştı; tespitlerini ve bölgenin tarihini gazete yazıları ve kitaplar halinde yayımladı. Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (1912) ve Müslüman Gürcüler ve Gürcistan’daki Köyleri (1913) bu çalışmaların başında gelir.[1][2]
Gürcistan'ın tarihi ve kültürü üzerine kapsamlı yazılar yazan Çiçinadze, Acara ve Mesheti'deki Müslüman Gürcüler arasında Gürcü edebiyatının yayılması için çalışmalarda bulundu.[3] Sosyalizme sempati duyan Çiçinadze'nin Tiflis'teki kitaplığı Josef Stalin gibi devrimci görüşü savunan gençlerce sık sık ziyaret edildi.[4]
Çiçinadze, "Mtatsminda"dan ("kutsal dağ") olan anlamına gelen Mtatsmindeli takma adıyla da bilinmektedir. Çiçinadze'nin mezarı, Gürcistan'daki yazar ve halk figürlerinin gömüldüğü Tiflis'teki Mtatsminda Panteonu'ndadır.[3]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1887 — ქართული მწერლობა მეთორმეტე საუკუნეში (12. yüzyılda Gürcü edebiyatı)
- 1891 — დიმიტრი ბაქრაძე (Dimitri Bakradze)
- 1894 — ქართველთ ებრაელნი საქართველოში (Gürcistan'daki Yahudiler)
- 1895 — აბატი პეტრე ხარისჭირაშვილი (Baş rahip Petre Kharischirashvili)
- 1898 — უმთავრესი მიზეზები საქართველოს მიმართ რომის ყურადღებისა (Roma'nin Gürcistan'a olan ilgisinin başlıca sebepleri)
- 1898 — ბენია, ქართველთ მეფეების ხუმარა (Benia, Gürcü Krallarının şakası)
- 1899 — Исарлов, Л.С. Письма о Грузии
- 1900 — ისტორია ქართულის სტამბისა და წიგნების ბეჭდვისა, 1626-1900. (Gürcü basımevinin tarihi ve kitap basımı, 1626-1900)
- 1900 — ქართველთ ხელოსნები და ხელოსნობა საქართველოში (Gürcistan'daki Gürcü ustalar ve el sanatları)
- 1901 — აღამაჰმად-ხანის თავის მკვეთელი მცხეთელი ანდრია (სადიხა) და მორჩილი რაჟდენ ბარამიძე (Aghamahmad Han'ın Meshetili Rajden Baramidze ve Andria'nın (Sadikha) kafasını kesmesi)
- 1903 — პარიჟის ქრონიკა ანუ ცხოვრება საქართველოსა (Paris günlükleri veya Gürcistan'da yaşam)
- 1904 — ქართველთ ებრაელნი საქართველოში (Gürcistan'daki Yahudiler)
- 1904 — ქართველ კათოლიკეთ პატრი მიხეილ თამარაშვილი და მისი შრომანი (Gürcü Katolikos Patriği Mikheil Tamarashvili ve işçisi)
- 1904 — ქართველთ კათოლიკენი და საქართველოს დაკარგული სოფლები (Gürcü Katolikos Patriği ve Gürcistan'ın kayıp köyleri)
- 1904 — ისტორია ხურსიძის (ისარლოვი) გვარისა და შოთა (შიო) რუსთაველი (Khursidze (Isarlov) ailesi ve Şota (Shio) Rustaveli'nin tarihi)
- 1905 — სამცხე-საათაბაგო (Samtskhe-Saatabago)
- 1905 — ქართველ კათოლიკენი ყველა ასპარესზედ და ზოგი რამ წერილები დასავლეთ საქართველოზე
- 1905 — ქართველ კათოლიკეთა ვაჭრობა
- 1906 — თბილისის ამბოხება ანუ დიდი ბუნტი 1865 წ.(Tiflis İsyanı veya Büyük 1865 İsyanı)
- 1906 — მესხეთ-ჯავახეთის გათათრება (Ahıska-Cavaheti'nin yağmalanması)
- 1906 — მოკლე ისტორია ქართულის თეატრისა, 1791-1906 (Gürcü Tiyatrosu'nun Kısa Tarihi, 1791-1906)
- 1909 — ისტორია ქართული სტამბისა და წიგნის ბეჭდვისა, 1709-1909. მეფე ვახტანგ მეექვსე (Gürcü matbaası ve kitap basım tarihi, 1709-1909. Kral VI. Vahtang)
- 1910 — სოლომონ ლეონიძე (Solomon Leonidze)
- 1911 — ისტორია ოსმალეთის ყოფილ მუსულმან ქართველთ საქართველოსი, ბათუმი (Batum'daki Müslüman Gürcülerin tarihi)
- 1912 — მუჰაჯირი-ემიგრაცია (Müslüman Gürcülerin göçü)
- 1912 — ქართველ მაჰმადიანთ გადასახლება ოსმალეთში (Gürcü Müslümanların Osmanlı İmparatorluğu'na tehciri)
- 1912 — ქართველ კათოლიკეთ სამშობლო ქვეყნის მოღვაწეები (Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Müslüman köyleri)
- 1913 — მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში (Gürcü kaynakları ve resimleriyle Osetya tarihi)
- 1913 — ოსეთის ისტორია ქართულის ისტორიულის წყაროებით, სურათებით (Gürcülerin Müslümanlaştırılması ve Gürcülerin sınır dışı edilmesi)
- 1915 — ქართველების გამაჰმადიანება ანუ ქართველთ გათათრება (Müslüman Gürcülerin yaşamı)
- 1916 — ქართველ მაჰმადიანთა ცხოვრება
- 1916 — ნიკოლოზ ბესარიონის-ძე ღოღობერიძე და ქართული სტამბა 1627-1913 წ.
- 1916 — ვახტანგ მეექვსე და სხვათა შრომა ქართული სტამბის წინაშე
- 1916 — ოსების ჩამოსახლება ქართლში და ქართველების ამაგი და ღვაწლი მათზედ.
- 1917 — სარგის თმოგველი და მისი დილარიანი
- 1917 — ქართველ მეფეთ დროის ქართველ რესპუბლიკანელები და მეფე ერეკლეს წერილები ვენეციის რესპუბლიკური მთავრობის წინაშე
- 1919 — ისტორია "ფარული საზოგადოებისა"; ფილადელფოს კიკნაძე
- 1920 — აღა-მაჰმადხანის მეორეთ შემოსევა და მისი წამქეზებელნი 1797 წ. (Ağa Muhammed Han ve ordusunun 1797'deki ikinci işgali.)
- 1920 — მარიამ დედოფალმა რა მიზნით მოკლა რუსის გენერალი ლაზარევი და კრწანისის ომის ამბავი 1795 წ.
- 1925 — საქართველოს ბატონყმობის ფაქტიური მასალები
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcülerin Osmanlı Ülkesine Büyük Göçü (ქარველ მაჰმადიანთ დიდი გადასახლება ოსმალეთში მუჰაჯირი-ემიგრაცია), Tiflis, 1912". 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2023.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში), Tiflis, 1913". 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024.
- ^ a b "ზაქარია ჭიჭინაძე [Zak'aria Chichinadze]". ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi (Gürcüce). 11. Tiflis: Georgian Academy of Sciences. 1987. s. 403.
- ^ Stalin: A Biography. Harvard University Press. 2005. ss. 39-40. ISBN 0674016971.
