İçeriğe atla

Yardım:Arama

Page yarı korumaya alındı
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Arama sayfası, Vikipedi'nin kendi arama penceresinin ve Google gibi haricî arama motorlarının Vikipedi aramaları için nasıl kullanılabileceği konusunda bilgi verir.

Kısayol

Vikipedi'de arama

Aradığınız metni, her sayfanın sağ üst bölümünde bulunan arama kutusuna yazın:

  • Siz arama metnini yazarken, otomatik olarak isimleri yazmakta olduğunuz metinle başlayan sayfalar listelenir.
  • Arama kutusunun yanındaki simgesine tıklamanız ya da klavyeden Enter tuşuna basmanız, sizi otomatik olarak yazdığınız konuya götürecektir. Eğer yazdığınız isimde bir sayfa yoksa otomatik olarak o terimleri içeren sayfalar aranır.
  • Eğer yazdığınız isimdeki sayfaya değilde yazdığınız terimleri içeren bir arama sonucuna gitmek istiyorsanız, arama terimi yazarken çıkan arama önerileri listesinin en sonundaki "içeren..." bölümüne tıklamanız yeterlidir.

Etkin arama

Aşağıda, Vikipedi arama fonksiyonunu daha etkin kullanmak için birkaç ipucu verilmektedir:

  • Kısa ve çok kullanılan kelimeleri kullanmaktan kaçının

Eğer arama yaptığınız sözcüklerin içine, "bir", "daha", "her", "gibi", "hakkında", "doğru", "ne zaman", "nerede", "nasıl", "niçin" gibi sık kullandığınız kelimeleri de eklerseniz, bulunan sonuçlar çok fazla olabilir ve bunların birçoğu istediğiniz sonuç olmayabilir. Aslında, eskiden Vikipedi arama yaparken bu kelimeleri göz ardı etmekteydi, fakat Şubat 2006 tarihinden beri Vikipedi Lucene arama kutusuna yazılan tüm kelimeleri aramaya dahil etmekte, ancak Lucene arama kutusuna yazılan rakamları halen göz ardı etmektedir.

  • Özel semboller

Eğer isterseniz, sınırlı bir şekilde olmak üzere özel semboller kullanabilirsiniz. http://www.mysql.com/ sitesindeki "tam metin arama" yı arayın ve detaylar için 'boolean arama' ya bakın. Ancak, özel karakter aramaları genellikle daha yavaş gerçekleşir, o nedenle sunuculara biraz merhametli davranın.

  • Özel karakter içeren kelimeler

Sint Odiliënberg gibi bir kelimeyi ararken ortaya çıkan durum, buradaki ë nin tek bir karakter olarak mı yoksa "ë" şeklinde mi saklandığına bağlıdır. Birinci durumda basitçe Odilienberg (veya Odiliënberg) şeklinde arama yapılabilir, ikinci şıkta ise yalnızca Odili, euml ve/veya nberg şeklinde yapılacak bir arama sonuç verir. Aslında bu durum onarılması gerken bir hata olup karakterler kendi ham şekillerine dönüştürülmeli ve böylece tüm aramalar eşdeğer hale getirilmelidir. Ayrıca bakınız: Vikipedi:Özel karakterler.

  • Tek tırnak içindeki kelimeler

Bir madde içinde geçen bir kelime, tek tırnak işaretleri içine alınmışsa onu ararken de tırnak işaretlerini kullanmanız gerekir. Bunu yerine, maddelerde çift tırnak işareti kullanmak daha iyi fikirdir zira böylece arama sırasında tek tırnak işaretini de yazma zorunluluğu ortadan kalkar. Daha fazla bilgi için biçem el kitabına bakabilirsiniz.

Kesme işareti (', apostrof, ayırma işareti) de tek tırnak işaretine benzerdir. Dolayısıyla, Mu'ammar aramak için arama kutusuna tam olarak Mu'ammar yazmanız gerekir. Sonunda kesme işareti bulunan sözcükleri (...'s) ararken, hem işareti hem de s harfini ihmal edebilirsiniz.

  • Ad alanları varsayılan olarak aranır

Arama, sadece kullanıcı tercihlerinde seçilmiş ad alanlarını kapsar. Başka ad alanlarını aramak için, arama sonuçları sayfasının en altında bulunan "Ad alanlarında ara" kutucuklarını işaretleyip işaretlemediğinize dikkat edin. Tarayıcınıza bağlı olarak, önceki aramalardan kalmak üzere bu kutu seçilmiş fakat artık etkin çalışmıyor olabilir. Emin olmak için işareti kaldırıp tekrar işaretleyin.

Resim ad alanlarında aramak, resim tanımlarını, yani resim tanım sayfalarının ilk kısımlarını aramak demektir.

  • Sınırlandırılmış Sonuç
    • Herhangi bir kelime: Vikipedi'nin varsayılan arama modu, arama kutusuna yazdığınız herhangi bir kelime ile geri döner. Örneğin arama kutusuna arama motoru yazdığınızda, hem "arama" hem "motoru" ve hem de ikisinin birden bulunduğu sonuçlar görüntülenir.
    • Tüm Kelimeler: Sonuçları sınırlandırmak için aramaya tüm kelimeleri dahil edebilirsiniz. Bunun için sonuçlarda kesinkes bulunmasını istediğiniz kelimenin başına "+" işaretini ekleyin. Örneğin: +arama +motoru gibi. Bu hem "arama" hem de "motoru"'nun birarada bulunduğu sonuçları listeleyecektir (Google'ın varsayılan modu gibi). Aranacak kelimeleri çift tırnak içine alarak sonuçları daha da azaltabilirsiniz. Örneğin "arama motoru" şeklinde bir arama yaparsanız içinde hem "arama" hem de "motoru" bulunan sonuçları getirecektir ama bir farkla; bu şeklide yaptığınız aramanın sonuçlarında yalnızca kelimelerin art arda olduğu sonuçlar görüntülenecektir.
    • Dışlanmış Sözcükler: Bazı kelimeleri içeren sonuçların görüntülenmesini istemiyorsanız sonuçlardan çıkarmak istediğiniz kelimenin başına "-" koyabilirsiniz. Örneğin arama -motoru şeklinde bir arama yaparsanız "motoru" kelimesini içeren sonuçlar görüntülenmeyecektir.
    • "AND", "OR", ve "NOT" da dahil edilerek Boolean arama yapmak mümkündür.
  • Kaynak metin aranır

Kaynak metni (değiştirme sayfasında görünen metin, vikimetin olarak da adlandırılır) de aranır. Bu fark, boru tipi bağlantılar, diller arası bağlantılar (Çince yazılmış maddelere olan bağlantıları bulmak için Zhongwen değil zh arayın), ve özel karakterlerle (ê eğer ê şeklinde kodlanmışsa ecirc aranarak bulunabilir) ilgilidir.

  • Arama endeksinin güncellenmesinde gecikme

Etkinlik ve öncelik nedenlerinden dolayı, en son yapılan değişiklikler, aramalarda hemen görünmeyebilir.

Vikipedi'de çok dilde arama

Harici arama motorları

Çeşitli arama motorları, alana mahsus arama hizmeti sunar ve Vikipedi'yi spesifik olarak aramanızı sağlarlar. Aramalar, tarayıcının gösterdiği metine dayandığından Viki işaretleri önemli değildir. Tarayıcınıza bağlı olarak, Vikipedi'yi işaretcikler kullanarak aramanıza izin veren araçları da kullanabilirsiniz.

Genel olarak, harici arama motorları Vikipedi aramasından daha hızlıdır. Ancak, arama motorunun hafızası, sitenin endekslendiği zamanı esas aldığı için yeni oluşturulmuş sayfaları içermeyebilir. Benzer şekilde, arama motorunun hafızasındaki sayfanın versiyonu, Vikipedi'deki bağlantı kadar güncel olmayabilir. Ayrıca, Vikipedi maddelerini getiren normal bir aramada Vikipedi içeriğinin yansımaları, arama motoru optimizasyonu teknikleri nedeniyle, gerçek Vikipedi maddelerinden daha üst sıralarda yer alır.

Vikipedi'yi farklı şekilde araştıran bazı belirli arama motorları kulanıldığında bu sorunlar biraz daha azalır:

  • Yahoo!, Vikipedi'yi, kendi içerik kazanımı programının bir parçası olarak görür ve düzenli olarak veri beslemesi yapar.
  • Clusty, veri tabanını düzenli olarak indirir, işler, otomatik özet, resim önizleme imgeleri yaratır, ve yönlendirme, anlam ayırımı ve kategorileri inceler.
  • Qwika, Vikipedi'yi sadece endeksler, o nedenle sonuçlarda yansımalar görünmez.

Google

Aşağıdaki bağlantıları takip ederek, Google arama motorunu kullanabilir ve, ya her lisanda ya da sadece İngilizce olarak Vikipedi'de arama yapabilirsiniz. Google tüm alan adlarını endekslemektedir.

Eğer Google ile sık sık arama yapıyorsanız, Google araç çubuğunu yüklemek isteyebilirsiniz. "Bu sitede arama yap" butonu, İngilizce Wikipedia'da hızlı arama yapmanızı sağlar. Resmi Google araç çubuğu Internet Explorer (Windows ve Mac) ve Firefox (tüm platformlar; Windows, Linux ve Mac OS X) tarayıcıları için mevcuttur.

  • Spesifik bir Google aramasına nasıl bağlantı verilir?

Viki lisanı, bağlantı için google: ön eki kullanarak Google aramalarına bağlantı vermenizi mümkün kılar. Bu, mesaj sayfalarında ve bazen de harici bağlantılar bölümlerinde faydalı olabilir. İşlem şu şekilde yapılır:

[[google:İpucu]].

Böyle görünür:

google:İpucu

Not: Arama esnasında boşluk karakteri kullanmamanız gerekmektedir. Daha fazla arama parametresi eklemek için aralarına + işareti koyabilirsiniz. Bir cümle araması yapmak için, her sözcük arasına eksi işareti - koyun. Örneğin, "Günün ipucu" nu aramak için Günün-ipucu yazın.

Vikipedi'ye has bir aramaya bağlantı vermek için Google bağlantısına (öncesinde ve sonrasında boşluk olmaksızın) +site:en.wikipedia.org ekleyin:

[[google:Günün-ipucu+site:en.wikipedia.org]].

görünüşü şöyle olacaktır:

google:Günün-ipucu+site:en.wikipedia.org

Bağlantıyı temizleyip sadece sizin görünmesini istediğiniz kısmın sunulması için:

[[google:Tipster+site:en.wikipedia.org|"Günün ipucu"]]

görünüşü şöyle olacaktır:

"Günün ipucu"

Clusty

Aşağıdaki bağlantıyı takip ederek Clusty arama motorunu Vikipedi'de arama yapmak ve bilgileri bir araya getirmek için kullanabilirsiniz (yalnızca İngilizce).

Eğer Clusty ile sık sık arama yapıyorsanız Clusty araç çubuğunu (beta sürümü) yüklemek isteyebilirsiniz. "Ansiklopedi" kaynağını seçerek Wikipedia'nın İngilizce versiyonunda hızlı arama yapabilirsiniz. Clusty araç çubuğu, Windows'ta Internet Explorer ve Mozilla Firefox (beta sürümü) ile kullanılabilir.

LuMriX

LuMriX, Google Öneri'ye benzeyen ve listedeki arama terimlerini öngörü ile tahmin eden bir dinamik sorgulama aracıdır.

Aşağıdaki bağlantıyı takip ederek Wikipedia'nın farklı lisanlardaki versiyonlarında LuMriX arama motorunu kullanabilirsiniz.

Eğer sık sık LuMriX kullanarak arama yapıyorsanız, Windows, Linux ve Mac OS X gibi, Firefox kullanılabilen tüm platformlarda çalışan LuMriX Firefox Arama Eklentisini yüklemek isteyebilirsiniz.

Qwika

Qwika, spesifik olarak wikileri endekslemek üzere tasarlanmıştır. Ana endeksi Wikipedia'dır. İçindekiler şöyle sıralanabilir:

Qwika, İngilizce dışındaki diğer Wikipedia'lara katkıda bulunan yazarlara, tüm İngilizce sürümleri kendi dillerinde arayıp kendi dillerine makine ile çevrilmiş haliyle izlemelerini sağlar.

Yahoo!

Aşağıdaki bağlantıları, Yahoo! arama motoru ile Wikipedia'yı (ya sadece İngilizcede ya da her dilde) aramak için kullanabilirsiniz.

Eğer Yahoo! kullanarak sık sık arama yapıyorsanız Yahoo! araç çubuğunu yüklemek isteyebilirsiniz. "Yalnızca bu siteyi ara" butonunu kullanarak Wikipedia'ın İngilizce versiyonunu hızlıca arayabilirsiniz. Resmi Yahoo! araç çubuğu, Windows altında IE ve Mozilla ile çalışır.

Diğerleri

  • Lycos

Lycos UK adresinde, tam gelişmiş bir arama motoru bulunmaktadır. Wikipedia'nın arama kutusundan daha güçlü olup örneğin, Wikipedia web sitesi gibi, aramalarınızı belirli bir URL ile de sınırlandırabilirsiniz. Yukarıda verilen bağlantıya tıklayın ve arama teriminizi girin. Sonra alan bölümünde aşağıya doğru inin, açılan kutuya "wikipedia.org" u ekleyin ve "Git" e basın.

  • Wikiwax

Wikiwax, LuMriX benzeri dinamik bir sorgulama sistemidir. Yalnızca İngilizce Wikipedia'da arama yapar fakat listede daha fazla girişleri gösterir.


Aşağıda, aramayı daha kullanışlı hale getirmeye yarayan araçlar verilmektedir.

Tarayıcıya özgü yardım

Mozilla

Aşağıda, Mozilla Suite, Mozilla Firefox gibi Mozilla tabanlı ve Netscape 6 ve 7 ile Wikipedia'da arama yapmanın ve bunları otomatik yapmanın yolları anlatılmaktadır.

  • Arama çubuğu ya da adres çubuğundan Vikipedi'de arama yapmak

Mozilla Suite, Mozilla Firefox, ve Netscape 6/7 ile çalışır. Mozilla, Netscape 6 ve 7, ve Firefox'da Wikipedia'yı aramak için araç çubukları vardır. Mozilla'ya, Wikipedia'da arama yapan eklentiyi yüklemek için:

  1. Wikipedia arama eklentisi kaynaklarından birine gidin. The Mycroft eklentileri bazen eski olabilir, ikincil kaynaklardan edinilen eklentiler bazen daha iyi çalışabilir.
    1. Mycroft'dan orijinal arama eklentileri
    2. Güncellenmiş arama eklentileri
  2. Pek çok dildeki versiyonlar arasından kendi lisanınızdakini seçin.
  3. Eğer JavaScript aktive edilmişse, arama eklentisinin adına tıklamanızla birlikte yükleme başlar.
  4. Eğer arama eklentisi otomatik olarak yüklenmezse yukarıdaki ikinci kaynak, eklentinin üzerine sağ tıklayıp diske kaydetmenize veya mevcut tüm eklentileri ZIP formatında indirmenize olanak verir. İndirdiğiniz .src dosyasını, Mozilla'nın yüklendiği searchplugins dizinine kaydedin ve tarayıcıyı tekrar başlatın.

Wikipedia'nın, Mozilla, Beonex Communicator, ve Netscape 6/7 de varsayılan arama motoru olmasını isterseniz:

  1. Değişiklikler'den Tercihlere gidin.
  2. Tarayıcı ağacını açın ve Internet arama'yı seçin.
  3. Wikipedia'yı varsayılan arama motoru olarak seçin.

Aramalar, Wikipedia'nın varsayılan arama motoru olarak seçilmiş olması durumunda, çubuk sekmesinden, arama kutusundan veya web adres çubuğundan yapılabilir.

  • Özel anahtar sözcük kullanarak Wikipedia'da arama yapmak

Mozilla Suite, Mozilla Firefox, Netscape 6/7, Beonex Communicator, ve Camino ile çalışır. Wikipedia, özel anahtar sözcük kullanılarak da araştırılabilir.

  1. Yeni bir yer imi oluşturun (Firefox da sırasıyla: Bookmarks / Manage Bookmarks / New Bookmark)
  2. Ad olarak (tırnak işaretleri olmaksızın) "Wikipedia Quicksearch" yazın
  3. Aşağıdaki yerlerden birini yazın (gene tırnak işaretleri olmaksızın)
    • "http://en.wikipedia.org/wiki/Special:Search?search=%s" (İngilizce Wiki'de arama yapmak için)
    • "http://de.wikipedia.org/wiki/Special:Search?search=%s" (Almanca Wiki'de arama yapmak için)
    • "http://www.google.com/search?q=site:wikipedia.org+%s" (Google kullanarak tüm Wiki'lerde arama yapmak için)
  4. Anahtar kelime olarak "w" (tırnak işaretleri hariç) yazın.
  5. OK tıklayın.

Arama yapmak için web adresi çubuğuna gidin (Ctrl-L), tırnak işaretleri olmaksızın "w SEARCH_QUERY" yazın ve Enter'e basın.

Not: Bu, Internet Explorer'da da yapılabilir (bkz. aşağıda).

  • Yer imleriyle arama yapmak

Javascript, yer imlerinize ilave işlevler kazandırabilir. Aşağıdaki javascript manuel olarak oluşturulmuş bir yer iminin 'yerine" yapıştırılabilir; örneğin, Firefox'un 'Yer imlerini yönet' penceresinde. Hehangi bir web sayfasında bir kelimeyi seçip yeni yer imi'ni tıklayacak olursanız javascript seçtiğiniz kelimeyi yakalar ve arama yapmaya başlar. Eğer hiçbir kelime seçilmemişse bir kelime girmeniz istenir.

javascript:x=escape(getSelection());if(!x)%7Bvoid(x=prompt('Enter%20Word:',''))%7D;if(x)window.location='http://en.wikipedia.org/wiki/Special:Search?search='+x

Çalışması için tümünün tek bir satır halinde ve arada boşluk olmaksızın yazılması gerekir.

Internet Explorer

Windows ve Internet Explorer adres çubuğundan hızlı arama yapabilmek için:

  1. Notepad'i açın.
  2. Aşağıdaki kutunun içindeki tüm metni yazın.
  3. File ve Save as i seçerek dosyayı "wikipedia.reg" olarak kaydedin (ya dosya adında tırnak işaretlerini de kullanın ya da Notepad'in Save as kaydetme diyaloğundan All Files ı seçin).
  4. "wikipedia.reg" dosyasına çift tıklayarak anahtarı Windows hafızasına ekleyin.
Windows Registry Editor Version 5.00

[HKEY_CURRENT_USER\Software\Microsoft\Internet Explorer\SearchUrl\w]
@="http://www.wikipedia.org/w/wiki.phtml?search=%s"
" "="+"
"#"="%23"
"&"="%26"
"?"="%3F"
"+"="%2B"
"="="%3D"

Böylece Windows ve Internet Explorer adres çubuğuna, örneğin (tırnak işaretleri olmaksızın) "w Fransız Devrimi" yazdığınızda, bu terim Wikipedia'da hemen aranmaya başlanır.

Not: Yukarıda verilen, varsayılan (@) anahtar yerine, başka URL ler de belirleyebilirsiniz. Örneğin, 

@="http://de.wikipedia.org/w/wiki.phtml?search=%s"

Alman Wikipedia'sını arar, ve 

@="http://www.google.com/search?q=site:wikipedia.org+%s"

Google kullanılarak tüm dillerdeki Wikipedia'ları arar.

Opera

V6 dan daha yeni tüm Opera sürümleri, search.ini adında, özelleştirilebilen metin dosyası kullanır. Bu dosya yalnızca Opera çalışmazken düzenlenmelidir. Aşağıdaki örnek, ön tanımlı ve mevcut arama motorlarından birini değiştirir. Kısayol tuşu (tuş=) çakışmalarından kaçınmak kullanıcının sorunudur. Varsayılan 'w' download.com arama tarafından alınmıştır olup ya bu, ya da Wikipedia'nınki değiştirilmelidir. Ayrıca 'Search Engine ##' de serbest bir rakamla değiştirilmelidir (varsayılan olarak '12' serbesttir). Search.ini düzenleyicisinin kullanımı çok kolaydır (bkz. dış bağlantı). 

[Search Engine ##]
Name=&Wikipedia
URL=http://www.wikipedia.org/w/wiki.phtml?search=%s
Query=
Key=w
Is post=0
Has endseparator=0
Encoding=utf-8
Search Type=8
  • Opera 8

Opera, "search.ini" nin bir kopyasını bir çeşit iç belleğe yüklüyor gibi görünmektedir. Yeni girdinizi yaptıktan sonra, tarayıcıda bu değişikliğin görülebilmesi için dosyanın "Dosya sürümü"nü dosyanın üstünden değiştirmeniz gerekir.

Opera'ya, artık manuel düzenleme yapmayı gerektirmeyen yeni bir arama sistemi ilave edilmiştir. Bu, ana çubukta, herhangi bir yere hatta başlangıç panosuna bile yerleştirebileceğiniz bir buton oluşturur.
Wikipedia arama butonu için bkz. http://nontroppo.org/opsed/download.php?dd=e&plugin=100&type=SE7

  • Opera 9 (Önceki)

Arama yapmak istediğiniz alanda sağ tıklayın ve "Create search" ü seçin. Aşağıdaki diyalog gerçekten kolaydır. Yalnızca aramanıza bir ad vermek bir kısayol seçmek zorundasınız. Eğer kısayol kullanımda ise sizi uyarır.

  • Opera 9 (Son)

Tools -> Preferences -> Search sırasını takip edin ve ya yeni bir arama motoru ilave edin, ya da Download.com gibi var olanlardan birini düzenleyin. Önerilen parametreler: 

Name: &Wikipedia
Keyword: w
Address: http://www.wikipedia.org/w/wiki.phtml?search=%s

En azından Build 8502'den bu yana, bir karakterden fazlasına izin verildiği için, (son versiyonda "Key", "Keyword" a değiştirildi), "w" yi anahtar sözcük olarak ayarlamak yerine, "wiki" veya başka bir sözcük kullanabilirsiniz. Çok kısa ve kullanışlı bir yol olmamakla birlikte, sizi, var olan bir motoru değiştirme zahmetinden kurtarır.

  • Daha eski sürümler

7.0 da en önemli özellik; özelleştirdiğiniz search.ini yi yedeklemeniz gerektiğidir, çünkü Opera'nın kurulumu sırasında bu dosya yeniden yazılır. 7.10 ve sonraki sürümlerde bu tehlike yoktur.

Opera 6 ve 7.0 de, menü hızlandırıcı harfi, isimdeki & ile tanımlanır. Mevcut sürümlerde hızlandırıcı, otomatik olarak oluşturulur ve artık anahtarla aynı olmayabilir.

  • Daha fazla bilgi

K-Meleon

K-Meleon'da, Google'da arama yapma butonu bulunur. Siz o butonu Wikipedia'da arama yapmak üzere değiştirebilirsiniz:

  1. K-Meleon'u kapatın.
  2. Bir metin düzenleyici ile prefs.js i açın. Dosya, K-Meleon\Profiles\PROFILE_NAME\RANDOM_STRING.slt\ dizininizde olmalıdır.
  3. Aşağıdaki satırı ekleyin ve prefs.js i kaydedin.

user_pref("kmeleon.general.searchEngine", "http://en.wikipedia.org/wiki/Special:Search?search=");

K-Meleon'u açın ve Wikipedia'da arama yapmak üzere ara butonunu tıklayın. Google'a geri dönmek veya başka servisler kullanarak arama yapmak için prefs.js dosyasını açıp ilave ettiğiniz satırı silin.

pref.js yi düzenlemeden önce K-Meleon'un kapalı olduğundan emin olun.

TomeRaider ile arama yapmak

TomeRaider veritabanını indirdikten sonra, Wikipedia çevrimdışı olarak aranabilir. Kısmen ya da kelime olarak arama yapılabilir.

Yalnızca sayfanın geçmişinde yer alan bir metni aramak için önce metni XML formatına export etmeniz gerekir.

Eğer Vikipedi'de uygun bir sayfa bulamazsanız

Eğer Vikipedi'de uygun bir sayfa yoksa yeni bir sayfa oluşturmayı deneyin, zira Vikipedi'yı düzenlemeye hemen başlayabilirsiniz. Ya da aradığınız şeyi madde istekleri sayfasına ekleyin. Veya bir sorunuz varsa sorular nereye sorulur kısmına bakın, ki burada gönüllülerimizin aklınıza gelebilecek her türlü soruyu cevapladığı bölümlerin bir listesi bulunur.

Ayrıca bakınız

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yardım:Arama&oldid=26319416" sayfasından alınmıştır