Sanherib Yıllıkları
| Sanherib Yıllıkları | |
|---|---|
Taylor Prizması, Londra ISAC Prizması, Chicago Kudüs Prizması, İsrail Sanherib'in askeri seferinin (MÖ 704–681) ve Yehuda Krallığı'na yaptığı işgalin de dahil olduğu Yıllıkları | |
| Hammadde | Kil |
| Yazı | Akad çivi yazısı |
| Keşfedilme | y. MÖ 690 |
| Yer | British Museum'daki son baskılar,[1] Antik Kültürler Araştırma Enstitüsü ve İsrail Müzesi |
Sanherib Yıllıkları, Yeni Asur İmparatorluğu'nun imparatoru Sanherib'in yıllıklarıdır. Bunlar birçok eserde yazılı olarak bulunur ve son versiyonları aynı metnin yazılı olduğu British Museum'da Taylor Prizması, Antik Kültürler Araştırma Enstitüsü'nde ISAC veya Chicago Prizması ve Kudüs'teki İsrail Müzesi'nde Kudüs Prizması olmak üzere üç kil prizmada bulunmuştur.
Taylor Prizması, modern Asuroloji'da analiz edilen en eski çivi yazılı eserlerden birisidir. Modern çivi yazısının çözülmesinden birkaç yıl önce bulunmuştur.
Yıllıklar, Kral Hezekiya döneminde Sanherib'in Kudüs'ü kuşatmasını anlatması bakımından dikkat çekicidir. Bu olay İncil'de bulunan İşaya 36 ve 37 ; 2. Krallar 18:17 ; ve 2. Tarihler 32 :9 da dahil olmak üzere çeşitli kitaplarda anlatılmaktadır. İstila, Yehuda Krallığı'na atıfta bulunmayan ve istilanın Nil Deltası kıyısındaki Pelusium'da sona erdiğini söyleyen Herodot tarafından da anlatılır.[2]
Tanım ve keşif
[değiştir | kaynağı değiştir]Prizmaların içinde çivi yazısıyla yazılmış altı adet Akadca paragraf bulunmaktadır. Bunlar altıgen şeklinde, kırmızı pişmiş topraktan yapılmış ve 38.0 cm uzunluğun 14.0 m yüksekliğindedir. Bunlar MÖ 689'da (Şikago) veya MÖ 691'de (Londra, Kudüs) Sanherib döneminde yapılmışlardır.
Taylor prizmasının, 1830 yılında Albay Robert Taylor (1790-1852) tarafından, on yıldan fazla bir süre sonra Botta ve Layard tarafından ilk kazısı yapılana kadar Sanherib dönemindeki Yeni Asur İmparatorluğu'nun antik başkenti olan Ninova'da bulunduğu düşünülüyor. Prizma 1846 yılına kadar Osmanlı Irak'ında kalmasına rağmen, 1835 yılında 25 yaşındaki Henry Rawlinson tarafından bir kağıt baskısı yapılmşı ve yaklaşık 1845 yılında Pierre-Victorien Lottin tarafından bir alçı kalıbı alınmıştır.[3] Orijinalinin daha sonra kaybolduğu düşünülüyordu ancak 1855 yılında British Museum tarafından Albay Taylor'ın dul eşinden satın alınca tekrar ortaya çıkmıştır.[4] Albay Taylor, kendisi de tanınmış bir Asur kâşifi ve arkeolog olan John George Taylor'ın babası olabilir.[5]
Bu metnin bir başka versiyonu, şu anda ISAC'ta bulunan Sanherib Prizması olarak bilinen nesnede bulunmaktadır. 1919 yılında James Henry Breasted tarafından Enstitü adına Bağdat'taki bir antika satıcısından satın alınmıştır.[6] Kudüs prizması, 1970 yılında Sotheby's müzayedesinde İsrail Müzesi tarafından satın alınmıştır.[7] Ancak 1990 yılında yayımlanabilmiştir.[8]
Bu yazıtın bilinen üç tam örneği, sadece küçük farklılıklar dışında neredeyse aynıdır; ancak prizmalar üzerindeki tarihler, bunların on altı ay arayla yazıldığını göstermektedir (Taylor ve Kudüs Prizmaları MÖ 691'de, ISAC prizması ise MÖ 689'da). British Museum'da bulunan en az sekiz parça prizma daha bu metnin parçalarını muhafaza ediyor; bunların çoğu sadece birkaç satırdan oluşmaktadır.
Chicago metni Daniel David Luckenbill tarafından çevrilmiş ve Akadca metin, İngilizce çevirisiyle birlikte, onun The Annals of Sennacherib (University of Chicago Press, 1924) adlı kitabında mevcuttur.[9]
Önemi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Sanherib'in İsrail-Samiriye Krallığı ve Yahuda Krallığı'na karşı yaptığı sefer hakkında şimdiye kadar keşfedilen üç anlatıdan birisidir ve bu olaylara İbranice İncil'deki Krallar Kitabı'ndan farklı bir bakış açısı kazandırır.
2. Krallar 18-19'daki bazı pasajlar prizmayla ilgili yapılan iddiaların en azından birkaçıyla uyuşmaktadır. İbranice İncil, Asurluların İsrail-Samiriye'ye başarılı bir saldırı düzenlediğini ve bunun sonucunda halkın sürgün edildiğini anlatır ve daha sonra Lakiş'e yapılan saldırının Hezekiya'nın barış istemesiyle sona erdiğini ve Sanherib'in 300 talant gümüş ve 30 talant altın talep ettiğini aktarır. Hezekiya ona sarayındaki ve Yeruşalim'deki tapınaktaki bütün gümüşü ve tapınağın kapı ve kapı sövelerindeki altını vermiştir.[10] Buna karşılık Taylor Prizması, Asurlular tarafından 46 surlu şehrin ve sayısız küçük yerleşim biriminin fethedildiğini, 200,150 kişinin ve hayvanların sürgün edildiğini bildirmektedir. Fethedilen topraklar geri verilmek yerine üç Filistinli kralı arasında paylaştırılmıştır. Prizma ayrıca, Sanherib'in kuşatmasının Hezekiya'nın Kudüs'te "kafese kapatılmış bir kuş gibi" kapatılmasına, Hezekiya'nın paralı askerlerinin ve 'Arapların' onu terk etmesine ve Hezekiya'nın sonunda Sanherib'i satın alarak ona antimon, mücevherler, fildişi kakmalı mobilyalar, kendi kızlarını, haremini ve müzisyenlerini vermek zorunda kalmasına yol açtığını söylemektedir. Hezekiya'nın vergi ödeyen bir yönetici olduğu belirtiliyor.
Yahuda Kralı Hezekiya'ya gelince, otoriteme boyun eğmemiş olan, onun müstahkem şehirlerinden kırk altısını ve birçok küçük kasabayı koçbaşlarımla savaşta ele geçirip kuşattım ve ele geçirdim. ... Hem küçük hem büyük, hem erkek hem de kadın olmak üzere 200.150 kişiyi, atlar, katırlar, eşekler, develer, öküzler ve koyunlar da dahil olmak üzere çok sayıda hayvanla birlikte yağmaladım. Hezekiya'ya gelince, onu kraliyet şehri Kudüs'te kafese kapatılmış bir kuş gibi kapattım. Sonra etrafına bir dizi kale inşa ettim ve kimsenin şehir kapılarından çıkmasına izin vermedim. Ele geçirdiğim kasabalarını Aşdod kralı Mitinti'ye; Ekron yöneticisi Padi'ye; ve Gazze kralı Silli-bel'e verdim.
Hezekiya'nın verdiği haraçtan daha sonra söz edilir, ancak bu anlatımda Sanherib'in Kudüs şehrini ele geçirmesinden söz edilmez.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Taylor Prism / The Sennacherib Prism / Library of Ashurbanipal". British Museum. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024.
- ^ "Chapter 141". 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2013.
- ^ Rawlinson, Henry Creswicke; Layard, Austen Henry (11 Kasım 2017). "Outline of the history of Assyria: as collected from the inscriptions discovered by Austin Henry Layard, Esq. in the ruins of Nineveh". London : John W. Parker and Son, West Strand – Internet Archive vasıtasıyla.
- ^ "British Museum". 7 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Mr. Taylor in Chaldaea, E. Sollberger, Anatolian Studies, Vol. 22, Special Number in Honour of the Seventieth Birthday of Professor Seton Lloyd (1972), pp. 129–139". 14 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024.
- ^ "Sennacherib Prism". www.kchanson.com. 11 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024.
- ^ "Hezekiah's Defeat: The Annals of Sennacherib". 22 Ocak 2009. 21 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024.
- ^ Ling-Israel, P., "The Sennacherib Prism in the Israel Museum—Jerusalem," pp. 213–47 in Bar-Ilan: Studies in Assyriology Dedicated to Pinḥas Artzi (ed. J. Klein and A. Skaist; Ramat-Gan: Bar-Ilan University Press, 1990).
- ^ Luckenbill, Daniel David (1924). The Annals of Sennacherib, Oriental Institute Publications 2 (PDF). University of Chicago Press. 22 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2024.
- ^ 2. Krallar 19:1-36
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Dewar, Ben. 2017. "Rebellion, Sargon II's 'Punishment' and the Death of Aššur-Nādin-Šumi in the Inscriptions of Sennacherib". Journal of Ancient Near Eastern History 3, no. 1: 25–38.
- Frame, Grant, ed. 2011–2014. Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period Project (RINAP). Winona Lake, IL: Eisenbrauns. (Also see http://oracc.museum.upenn.edu/rinap/corpus/)
- Geyer, John B. 1971. "2 Kings XVIII 14–16 and the Annals of Sennacherib". Vetus Testamentum 21, no. 5: 604–6.
- Grabbe, Lester L., ed. 2003. "Like a Bird in a Cage: The Invasion of Sennacherib in 701 BCE". Journal for the Study of the Old Testament Supplement Series. 363 Sheffield, UK: Sheffield Academic Press.
- Ornan, Tally. 2007. "The Godlike Semblance of a King: The Case of Sennacherib's Rock Reliefs". In Ancient Near eastern Art in Context: Studies in Honor of Irene J. Winter by her Students. Edited by Jack Cheng and Marian H. Feldman, 161–78. New York: Brill.
- Russell, John Malcolm. 1991. Sennacherib's Palace Without Rival at Nineveh. Chicago: University of Chicago Press.
- Seitz, Christopher R. 1993. "Account A and the Annals of Sennacherib: A Reassessment". Journal for the Study of the Old Testament 18, no. 58: 47–57.
- Ussishkin, David. 1982. The Conquest of Lachish by Sennacherib. Tel Aviv: Tel Aviv University Institute of Archaeology.
- Ussishkin, David. 2015. "Sennacherib's Campaign in Judah: The Conquest of Lachish". Journal for Semitics 24, no. 2: 719–58.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Sennacherib ile ilgili kütüphane kaynakları |
| By Sennacherib |
|---|
- Sennacherib Prism – Luckenbill's translation as adapted by K. C. Hanson